Орындаған: Сейтенова а когнитивті психологиядағы түзету
жүктеу/скачать 25,47 Kb.
|
коррекция когнитив
|
Орындаған: Сейтенова А Когнитивті психологиядағы түзету Когнитивтік психология және мінез-құлық психологиясы психологияның екі қосалқы саласы болып табылады, олардың арасында әр саланың фокусына байланысты негізгі айырмашылықты анықтауға болады. Когнитивтік психология психологияның бір саласы, онда адамның танымына басты назар аударылады. Екінші жағынан, мінез-құлық психологиясы негізінен адамның мінез-құлқына бағытталған психологияның бір саласы болып табылады. Әрбір өрістің тақырыптары мен мазмұны бір-бірінен ерекшеленетіні осы фокустық аудандарға негізделген. Бұл танымдық және мінез-құлық психологиясының басты айырмашылығы. Бұл мақала екі өрісті неғұрлым нақты түсінуге тырысады. Танымдық психологиядан бастайық. Когнитивті психология дегеніміз не? Танымдық психологияны естігенде, ол адамның танымымен байланысты болуы керек деген түсінік береді. Бұл түсінік дәл. Алайда нақтырақ болу үшін когнитивтік психология пәні есте сақтау, қабылдау, зейін, оқу, шешім қабылдау, тілді меңгеру, проблемаларды шешу және ұмытып кету сияқты нақты салаларды қамтиды деп түсіндіруге болады. Психологтардың пікірі бойынша, когнитивті психология психологияның салыстырмалы түрде жаңа саласы болып саналғанымен, ол өткен жылдардағыдай жақсарумен қатар, танымал болды. Когнитивті психологтар адамдардың жаңа нәрсені қалай үйренетінін, ақпаратты есте сақтауды, ойлауды және шешім қабылдауға қалай қол жеткізетінін түсінуге тырысқанда, олар есте сақтау, шешім қабылдау және оқу сияқты психикалық процестерді жақсарту мақсатында әртүрлі зерттеулер жүргізеді. Когнитивтік психологияның өсуі 1960 жылдардан кейін басталады. Бұған дейін психологияның басым тәсілі - мінез-құлық. Алайда, когнитивтік психология енгізілгеннен кейін ол танымал салаға айналды. Когнитивтік психология терминін алғаш рет Улрик Нейсер атты американдық психолог қолданғандығы жазылған. Когнитивтік психология туралы айтқанда, кейбір негізгі психологтар: Эдвард В, Титченер, Вольфганг Колер, Вильгельм Вундт, Жан Пиагет, Ноом Хомский. Когнитивтік психология – қазіргі психологиядағы таным әрекеттерін зерттейтін жетекші бағыттарының бірі. Әуел баста когнитивтік психологияның басты міндеті - сенсорлық ақпараттың стимулдың рецепторлық бетке түскен сәтінен жауап алынғанға дейінгі өзгермелерін зерттеу болды. Когнитивтік психология бехевиоризм мен психоанализді интеллектуалистік немесе менталистік позициялардан сынайтын барлық бағыттарды қамтиды. Когнитивтік психология – білімдер негізінде адамның қылықтарын түсіндіретін және сол білімдердің үрдістері мен қалыптасу динамикасын зерттейтін психологиядағы зерттеу бағыттарының бірі. Өзі және дүние туралы білімдері жөнінде дамыған танымдық үрдістер мен санаға байланысты адам психологиясының бір бөлімі. Когнитивтік психология бағыты 60-шы жылдардың аяғында АҚШ-та бихевиористердің әрекет-қылық талдауында психологиялық элементтерді елемеуі мен танымдық процестерді ескермеуіне қарсылық білдіруімен ғылым сахнасына келген еді. Когнитивтік психолгия небихевиористер зерттеулерінің нәтижесінде пайда болды. Оның ӛкілдері - Дж.Брунер, Д.Норман, Л.Фестингер, Ф.Хайдер, У.Найссер, П.Лиднсей, Г.Саймон. Қазіргі кездегі бұл бағыт бірқатар нұсқалар түрінде беріледі. Танымдық процестер механистік түрде сипатталатын, психика сигналдары ӛзгертуші қабілеттілігі бар аппарат ретінде болады. Когнитивтік психологияның негізгі зерттеу саласын танымдық процестер - ес, тіл мен сӛздің психологиялық аспектілері, қабылдау, ойлау, зейін, қиял және когнитивтік даму құрайды. Алайда, когнитивтік психологияда танымдық процестерді түсіндіретін тұтас бір теория қалыптаспаған. Когнитивтік психология ішкі ойлау үдерістерін - мидың ішіндегі барлық нәрселерді, соның ішінде қабылдау, ойлау, есте сақтау, назар аудару, тіл, проблемаларды шешу және оқытуды зерттеуді қамтиды. Бұл психологияның салыстырмалы түрде жас саласы болғанымен, ол тез танымал ең танымал қосалқы алаңдардың бірі бола бастады. Бұл когнитивтік зерттеулер үшін практикалық көптеген қосымшалар бар, мысалы, есте сақтау қабілетінің бұзылуымен күресу, шешім қабылдау дәлдігін арттыру, адамдарды мидың жарақаттануына көмектесу жолдарын іздеу, оқытудың бұзылуын емдеу және оқытуды жақсарту үшін оқу бағдарламаларын құрылымдау. Адамдардың ақпаратты қалай ойлайтынын және өңдейтіні туралы көбірек білу зерттеушілерге адам миының қалай жұмыс істейтіні туралы тереңірек түсінуге көмектеседі, бірақ психологтарға психологиялық қиындықтармен күресуге көмектесетін жаңа тәсілдерді жасауға мүмкіндік береді. Мәселен, назар аударудың таңдаулы және шектеулі ресурс екендігін мойындай отырып, психологтар назар аударатын қиындықтар мен концентрацияны жақсарту үшін қиындық тудыратын адамдарға оңай шешім қабылдауға қабілетті. Когнитивті психологиядан алынған мәліметтер, адамдар қалай қалыптасып, есте сақтап, еске түсіретіні туралы түсінігімізді жақсартты. Бұл процестердің қалай жұмыс істейтіні туралы көбірек біле отырып, психолог адамдарға естеліктерін жақсартуға көмектесудің және әлеуетті жад проблемаларына қарсы әрекет етудің жаңа тәсілдерін әзірлей алады. Мысалы, психологтар сіздің қысқа мерзімді жады жеткілікті қысқа және шектелген (20-дан 30 секундқа созылған және бес-тоғыз позицияларын ұстап тұруға қабілетті) болғанымен, жаттығулардың стратегиясы ақпараттың ұзақ мерзімді ақпаратқа көшу мүмкіндігін арттырады, әлдеқайда тұрақты және берік болып табылатын ұзақ мерзімді жады. Көптеген танымдық психологтар зерттеуге мамандандырылған және жоғары оқу орындарында немесе мемлекеттік мекемелерде жұмыс істесе де, басқалары клиникалық назар аударады және әртүрлі психикалық процестерге қатысты қиындықтарға тап болған адамдармен тікелей жұмыс істейді. Олар ауруханаларда, психикалық денсаулығының клиникаларында немесе жеке тәжірибеде жұмыс істей алады. Бұл салада жұмыс істейтін психологтар жиі есте сақтау сияқты белгілі бір салаға назар аударады, ал басқалары танымдыққа байланысты белгілі бір денсаулыққа қатысты мәселелерге, мысалы, ми бұзылулары немесе ми жарақаттары секілді тікелей жұмыс істей алады. Когнитивті психологпен кеңесудің себептерінің кейбірі: Когнитивті терапия әдістерімен психологиялық ауруды емдеу Миға жарақат алудың емдеу әдістерін зерттеу Егер сіз перцептуалды немесе сенсорлық мәселелерді сезсеңіз Сөз немесе тілдік бұзылулар үшін терапия бөлігі ретінде Егер сіз Альцгеймер ауруы, деммения немесе жады жоғалтып жатсаңыз Мүмкіндіктері шектеулі оқушылар үшін әртүрлі араласуды зерттеу Когнитивті психологтардың жұмысы психикалық процестерге тәжірибелі адамдарға көмек көрсету үшін қажет. Дегенмен, біз күнделікті өмірдің мата- сына енгендіктен, назар аудару және мәселені шешуге мүмкіндік беретін қабілеттерге ие болуға ұмтылғанымызға қарамастан, когнитивті бұзылулар адам өмірінің көптеген салаларында қасірет тудыруы мүмкін. Маңызды проблемалар жұмысқа немесе мектепте жұмыс істеуді қиындата алады. Тіпті шамалы еске түсетін проблемалар күнделікті өмірдің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін күрес жүргізе алады. Мысалы, теріс ойлау сіздің денсаулығыңыз бен бақытыңызға қалай кері әсер етуі мүмкін екенін қарастырайық. Біз бұл теріс ой-пікірлерімізді уақытылы сезінеміз, бірақ кейбір адамдар күнделікті өмірде қиындық тудыратын пессимистік ойлау модельдерінен бас тартуы мүмкін. Бұл құбылыстар стресс деңгейінің жоғарылауына, пессимизмге және өзін-өзі саботандыруға әкелуі мүмкін және тіпті үйреншікті дәрменсіздіктің сезіміне ықпал ете алады. Когнитивті психологтардың көмегі арқылы адамдар жиі қиындықтарды еңсеру жолдарын табуға тырысады. Когнитивтік зерттеулерге негізделген терапияның емдеуі адамдарға теріс ойлау тәсілдерін өзгертуге көмектеседі және мұндай ойларды әлдеқайда оң және шындыққа ауыстырады. Адамның ақыл-ойының қалай жұмыс істейтіні туралы біздің түсінігімізге қоса, когнитивтік психология саласы да психикалық денсаулыққа көзқарастарына әсер етті. 1970-шы жылдардың алдында психикалық денсаулығының көптеген көзқарастары психоаналитикалық , мінез-құлық және гуманистік көзқарастарға көп көңіл бөлді. Осы кезеңде орын алған «когнитивті революция» адамдарға ақпаратты өңдеу әдісін түсінуге және ойлау үлгілері психологиялық қиындықтарға қалай ықпал ете алатынына көп көңіл бөлді. Когнитивті психологтар осы саладағы зерттеулердің арқасында депрессия, мазасыздық, фобия және басқа психологиялық бұзылыстарды емдеу үшін емдеуге жаңа тәсілдер әзірленді. Когнитивті мінез-құлық терапиясы және рационалды эмоционды мінез-құлық терапиясы - бұл клиенттер мен терапевтер психологиялық қиындықтарға ықпал ететін негізгі танымға көңіл аударатын екі әдіс. Осы әдістерді қолдану арқылы терапевттер тұтынушыларға шындыққа қайшы келетін ақылға қонымсыз нанымдарды және басқа да когнитивтік бұрмалануларды анықтауға көмектеседі, содан кейін оларды осындай ойларды шынайы, дұрыс нанымдармен алмастыруға көмектеседі. Егер сіз когнитивті тәсілдерді қолданудан пайда болатын психологиялық бұзылыстың белгілерін байқасаңыз, сіз осы когнитивті емдеу әдістерінде арнайы тренингке ие психологты көре аласыз. Бұл мамандар көбінесе когнитивтік психолог сияқты психиатр , клиникалық психолог немесе кеңесші психолог сияқты тақырыптар бойынша жүреді, бірақ олар қолданатын стратегиялардың көпшілігі когнитивтік дәстүрге негізделген. Тәжірибеші маманның тәртіптілігі мен көзқарастарына сенімсіз болсаңыз, оны сұраңыз. Мидың немесе когнитивтік денсаулық проблемасының диагнозы болуы қорқынышты және кейде шатастыратын болуы мүмкін, бірақ сіз жалғыз емес екенін есте сақтау маңызды. Дәрігеріңізбен жұмыс істей отырып, сіз мидың денсаулығы мен когнитивтік мәселелерді шешуге көмектесетін тиімді емдеу жоспарын жасай аласыз. Сіздің емдеу сізге тап болатын алаңдаушылықты анықтайтын когнитивтік психологпен кеңесуді қамтуы мүмкін немесе сізге белгілі бір ауруыңызбен тәжірибе және тәжірибе бар басқа психикалық денсаулық профессионалына жатқызылуы мүмкін. Сіз өзіңіздің алғашқы диагнозыңыз туралы көбірек білуге және сіздің дәрігеріңізбен, танымдық психологпен немесе психикалық денсаулық профессионалыңызбен келесі сапарыңыздың алдында сұрақтарыңыздың тізімін жинау туралы ойлануыңыз мүмкін. Бұл сіздің емделуіңіздегі келесі қадамдарды жақсартуға дайын және сезінуге көмектеседі. Көріп отырғаныңыздай, когнитивті психология саласы кең және әртүрлі, бірақ ол күнделікті өмірдің көптеген аспектілеріне қатысты. Когнитивтік психология бойынша зерттеулер кейде күнделікті өмірде кездесетін проблемалардан академиялық және алыстатылған көрінуі мүмкін, бірақ мұндай ғылыми зерттеулердің нәтижелері психикалық аурулардың, жарақаттанудың бас миының жарақатынан және ми ауруларын емдеуге мамандарға қалай әсер етеді? . Когнитивті психологтардың жұмысының арқасында біз адамның интеллектуалды қабілеттерін өлшеуге , жад проблемаларын шешудің жаңа стратегияларын әзірлеуге және адамның миының жұмысын декларациялай аламыз - бәрі сайып келгенде біз когнитивті бұзылуларға қалай әсер ететінімізге қатты әсер етеді . Когнитивті психология саласы тез дамып келе жатқан аймақ болып табылады, ол психикалық процесстердің біздің денсаулығымыз бен күнделікті өмірімізге әсер ететін көптеген әсерлерін түсінуді жалғастырады. Когнитивті процестер баланың дамуы барысында мидың сенсорлық кірістерді қабылдауда қалай өзгерткенін түсіну үшін қалай өзгеретінін түсінуден бастап, танымдық психология біздің күнделікті өмірімізге және жалпы жақсы өмірге ықпал ететін көптеген ақыл-ой оқиғаларын тереңірек түсінуімізге көмектесті. болу. жүктеу/скачать 25,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|