Бөлме температурасында қатты заттардың молярлық жылу сыйымдылығы 3R жақын болады.
R— универсал газ тұрақтысы
Қатты заттың кристалл торлары атомдардан тұрады, оның әрқайсысы үш бағытта гармониялық тербілісте болады, тордың құрылысын береді, бір - бірінен қатысынсыз әртүрлі бағытта тербеледі.
Дюлонг- Пти ережесі
Қалыпты температурада кейбір химиялық элементтердің жылу сыйымдылығының экспериментальді мәндерінің көрсеткіштері кестеде келтірілген:
Элемент
|
Cv , кал/(К·моль)|
| |
Элемент
|
Cv , кал/(К·моль)
|
C
|
1,44
| |
Pt
|
6,11
|
B
|
2,44
| |
Au
|
5,99
|
Al
|
5,51
| |
Pb
|
5,94
|
Ca
|
5,60
| |
U
|
6,47
|
Ag
|
6,11
| |
-
|
-
|
Дюлонг- Пти ережесі
Қатты элементар бөлшектердің атомдық массасының туындысының меншікті жылу сыйымдылыққа қатынасы тұрақты өлшем болып табылады. Бұл заңдылық 13 қатты элементар денелер үшін расталды. Бірақ ол барлық химиктердің назарын аударды. Я.Берцелиус теориялық химияның жетістігі деп санап, осы заңдылық негізінде өзінің атомдық массалар кестесіне түзетулер енгізді. Сондықтан Дюлонг пен Пти ережесі химиялық атомистикада ең маңызды заңдылық болып қалды.
Дюлонг- Пти ережесі
П.Дюлонг және А.Пти (1819 ) ережесі бойынша элементтердің атомдық массаларын анықтау (молярлы массасын анықтау).
Металдардың жылу сыйымдылықтарын зерттеу мақсатында Дюлонг және Пти төмендегідей ереже тұжырымдады:
Қатты күйіндегі жай заттардың меншікті жылу сыйымдылықтарының атомдық массаға (молярлы масса) көбейтіндісі тұрақты 26,0 кДж/ (моль*К) шамасына тең.
Дюлонг- Пти ережесі
Көп заттардың меншікті жылу сыйымдылықтары тәжірибе жүзінде анықталады. Мұнан соң, сол заттың меншікті жылу сыйымдылығын 26,0 санына бөлу арқылы жуықтап молярлы массасын есептейді. Молярлы массаны сол заттың эквивалентінің молярлы массасына бөлу арқылы валенттілікті анықтайды. Шыққан сан бөлшек сан болса дөңгелектеу ережесіне сәйкес оны бүтінге айналдырады, өйткені валенттілік бүтін санмен анықталады.
Дюлонг- Пти ережесі
Енді осы бүтін валенттілікті эквиваленттің молярлы массасына көбейту арқылы сол заттың дәл молярлы массасын анықтайды. Айтқандарымызды математика тілінде жазсақ, төмендегідей өрнек аламыз:
X ≈ Z,
Дюлонг- Пти ережесі
M(A) = Z *M(
Мұндағы Сm - меншікті жылу сыйымдылық,
М(А) – А – затының молярлық массасы,
Х- дөңгелектенетін сан,
М( А – затының эквивалентті молярлы массасы,
Z –валенттілік.
Еске түсіре кететін жай, жекеленген атом, молекулалармен
өлшеулер жүргізу мүмкін болмағандықтан біз тәжірибе жүзінде ылғи макроскопиялық деңгейде, яғни заттың белгілі бір мөлшерімен жұмыс істейміз. Осы себепті ылғи
да молярлы шамалар анықталады.
Ал, өлшем бірлігін ескермегенде салыстырмалы атом,
молекула массалары сан мәні жөнінен сол заттың молярлы атом, молекула массаларына тең.
Дюлонг- Пти ережесі
Достарыңызбен бөлісу: |
