Қазіргі заманғы ауыл шаруашылығы, өсімдіктерді қоршаған ортаның зиянды әсерінен қорғаудың химиялық құралдары – пестицидтер. Олар сондай-ақ санитарлық – гигиеналық мақсаттарда қолданылады: қауіпті ауруларды тарататын қан соратын буынаяқтылардың таралу ошақтарын өңдеу және байланыс объектілеріндегі қажетсіз өсімдіктерді жою. Сонымен қатар, пестицидтердің өзі дәрілік өсімдік шикізатында олардың қалдық дозасын анықтаған кезде адам ағзасына теріс әсер етуі мүмкін, олар өсірілген де, жабайы да. Мақалада дәрілік өсімдіктердің пестицидтерімен микро ластану мәселесі туындайды. Дәрілік өсімдік шикізатына улы химикаттармен жұқтыру жолдары көрсетіледі. Қазақстан Республикасында алаңдардың ластануының өсуі байқалады. Пестицидтермен ластануды бақылау мәселелері көтеріледі, өсімдік дәрілік шикізатын жинай отырып, алаңдар да, оның өзі де. Мониторинг проблемасы табиғи ортада пестицидтердің кейбір түрлерін анықтау ұзақтығымен қиындатылатыны атап өтілді.
Пестицидтердің өсімдіктердегі мөлшерін зерттеген кезде, ластану мәдени өсетін де, жабайы өсетін де өсімдіктерде жүріп жатқаны дәлелденді.
Әлемнің жетекші елдерінің (Британдық, АҚШ, Еуропалық, Қытайлық) фармакопеяларының талдауы бойынша дәрілік өсімдік шикізатындағы пестицидтер мөлшерін анықтау сызба1. бойынша жүргізіледі: экстракция, тазалау және анықтау. Көптеген фармакопеялардағы талаптар бíрдей. Британ, Еуропалық, Беларусь және АҚШ фармакопеялары пестицидтерді анықтаудың бíрегей әдісін ұсынады, оған сəйкес экстракция ацетонмен жүргізіледі, ал сапалық және сандық анықтау үшін газдық хроматография қолданылады.
Көп елдерде пестицидтерді пайдалануға тыйым салынған. Әсіресе дихлордифенилтрихлорметилметанды (ДДТ) пайдалануға болмайды, себебі оның ыдырауына бірнеше жылдар керек. Бұл заттың шығу тарихы өте қызық. 1940 жылы швейцария химигі Пауль Мюллер ең алғаш синтездеу жолымен ДДТ-ны тауып, оны ауылшаруашылығының зианкестерімен күресуге пайдалануды ұсынған. Осы жаңалығы үшін ғалымға кезінде Нобель сыйлығы берілген. Алғашқы кезде бұл зат адамдардың көптеген қиыншылықтарын шешті..
Достарыңызбен бөлісу: |