Осы кезеңде құндылық-бағдар белсенділігі негізгі мәнге ие болады. Бұл автономияға, өз өзі болуға ұмтылумен байланыстырылады. Таңдау жасауға өмірлік ситуация мәжбүр етеді, ата-аналар тарапына ынталандырады және оқу орны бағыттайды.
И.С. Кон «Қазіргі күнгі психология нақты, мінез-құлықтық автономияны (жасөспірімнің тек өзіне ғана қатысты мәселелерді өз бетінше шешу қажеттілігі мен құқығы), эмоционалдық автономияны (ата-аналарынан тәуелсіз таңдалған үйірлігі болу қажеттілігі мен құқығы), мораль және құндылықтық автономияны(іс жүзінде өз көзқарастарының болуы қажеттілігі мен құқығы,) ажырата отырып, ер жеткен балаларды автономиялау мәселесін қояды».
М.Ю. Кондратьев Ерте жастық шақта достық, сенімді қатынастар өте маңызды. Көбінесе махаббаттың бүкіл сан алуандығымен толықтырыла, кейде алмаса отырып, достық бозбалалар мен бойжеткендер үшін қатынастардың маңызды формаларының бірі болып келеді. «Жоғары сынып оқушыларының формалды емес өзара қатынастары біртіндеп құндылыққа ие болады, қандай да бір зерттеу «полигонының» рөлін атқарады, онда бозбалалар мен бойжеткендер болашақ «үлкендер» өмірінің стратегиялары мен тактикаларына жаттықтырылып, сынақтан өткізіліп, сенімділікке тексеріледі. Э.Шпрангер Жасөспірімдердің психологиясын зерттеген неміс мамандарының бірі «жеке тұлғалық құбылмалылық» деп өтпелі кезеңнің үш түрлі өтуін бейнелейді. жеткіншектердің екпінді бірақ күйзелісті дамуы, торығумен күресе отырып, нәтижесінде жаңа «Меннің» пайда болуы, бұл жеткіншектер үшін балалықтан ересектік шаққа өту аса қиын, жанға батарлық із тастап, қиялшыл көңіл-күйімен ерекшеленеді бұл кезеңді ешбір қиындықсыз өткізетіндер. Бұл жастар баяу және үздіксіз, сатылы даму моделінің өкілдері болып табылады. Ересектікке тұлғалық түсініктері ойсырамай, күйзеліске ұшырамай, өте жеңіл, бабымен жетеді. модель динамикалық модель деп аталады. Бұл - алдыңғы екі модельдің қосындысы. Бұл жастар өздерінің даму барысына тікелей әсер ете алады. Бұл кезеңде бірнеше қиындықтар мен күйзелістерді басынан өткеруі мүмкін, бірақ оларды саналы түрде жеңіп шығуға тырысады. Қысқаша айтқанда, жасөспірімдік шақ қиын да, жеңіл де өтуі мүмкін, оның бәрі баланың тұлғасына жиған-тергеніне байланысты.
