Орталық Азия ұғымының тарихи, географиялық негіздері(§1-2)
жүктеу/скачать 0,75 Mb.
|
10-CЫНЫП 1-60 тақырып (1)
| ҚАЗАҚТАРДЫҢ РУ-ТАЙПАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ(§25)
Қазақтардың саяси ұйымы: рулар Қазақ мемлекетінің жетекшілері: беделді рулар Жүздің ішіндегі мәселелер шешілген жалпы жиналыс: құрылтай Шежіредегі қазақтар аталды: Алаш Ұлы жүздің арғы атасы: Ақарыс Орта жүздің арғы атасы: Бекарыс Кіші жүздің арғы атасы: Жанарыс Ұлы жүздің негізгі мекендеген жері: Жетісу мен одан батысқа қарай аймақтар Ұлы жүз шығыста көшіп қонды: Жоңғар Алатауы мен Тарбағатайға, Іле өзеніне Ұлы жүз солтүстікте көшіп қонды: Балқашқа дейін Ұлы жүз оңтүстікте көшіп қонды: Солтүстік Тянь-Шань қыраттарына дейін Ұлы жүздің жазғы жайылымдары орналасты: Алатауда Ұлы жүз рулары: жалайыр, дулат, үйсін, шапырашты, албан, суан, ошақты, қаңлы, шанышқылы, сіргелі, ысты Моңғол әскерінің атақты әскербасылары шыққан Ұлы жүз руы: жалайыр Ұлы жүздің Жетісуды мекендеген аса ірі тайпасы: дулат Жетісуда біраз уақыт саяси үстемдік орнатқан дала тайпасы: үйсіндер Ұлы жүздің мифтік түпкі бабасының аты: Үйсін Ұлы жүзге атын берген тайпа: үйсін Орта жүздің мекендеген жерлері: Орталық, Шығыс, Солтүстік Қазақстан Орта жүз рулары: арғындар, қыпшақтар, найман, уақ, керей, қоңырат Арғындар мекендеген аумақ: Сарыарқа Арғындардан батысқа қарай орналасты: қыпшақтар Қыпшақтар мекендеген аумақ: Тобылдан Сырдарияның төменгі ағысына дейін Наймандар мекендеген аумақ: Қазақстан шығысы, Алтайдан Жетісу Алатауына дейін, бүгінгі Қызылорда облысы аумағына дейін Ортағасырлық қыпшақтардың тікелей ұрпақтары: қазіргі қазақ қыпшақтары Керейлер көшіп-қонған аумақ: Солтүстік, Солтүстік-шығыс Қазақстан Керейіттер ұрпақтары: керейлер Керейлермен туыстас тайпа: уақ Уақтар мекендеген аумақ: Қазақстан солтүстігі, Торғайдан Алтайға дейін Қоңыраттар иеленген аумақ: Орта жүздің оңтүстігі Ортағасырлық жазбаларда кунграт деп жиі аталған ру: қоңырат Кіші жүз мекендеген аумақ: Батыс Қазақстан Кіші жүз 3 ірі тайпалық одақтан тұрды, олар: әлімұлы, жетіру, байұлы Алты ата Әлімұлы рулары: шекті, төртқара, шөмекей, кете, қаракесек, қарасақал Жетіру рулары: табын, тама, кердері, төлеу, керейт, жағалбайлы, рамадан Кіші жүздегі ең көп бірлестік Байұлы рулары: шеркеш, ысық, байбақты, масқар, алаша, қызылқұрт, тана, жаппас, беріш, есентемір, таз, адай Байұлы руларының ата-тегі: Қадырқожа Қазақтардың этнос ретінде ұйымдасуы мен бірлесе өмір сүру тәртібін реттеді: қазақтардың ру-тайпалық жүйесі ДӘСТҮРЛІ ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЖІКТЕЛУІ(§26) Қоғам 2 әлеуметтік топтан тұрды: ақсүйек және халық Әлеуметтік сатының жоғарғы сатысы: ақсүйектер Ақсүйектердің бірінші тобына енді: Шыңғысханнан тарайтын төрелер Ақсүйектердің екінші тобына енді: Мұхаммед пайғамбар мен ислам насихатшыларының ұрпақтары – қожалар Жүзік жүйеге кірмеген рулар: төре, қожа Шыңғыс хан ұрпақтары төрелер аталды: сұлтан деп Қазақ қоғамындағы ең ықпалды саяси күш: сұлтандар Сұлтан сөзі білдірді: жоғары билік пен оның иесі, әмірші Орталық Азияда сұлтан сөзі Шыңғыс хан ұрпағының атағына айналды: Әбілхайыр хандығы уақытынан бастап Қазақ хандығы мен моңғол империясында хан мен мұрагер бола алды: Шыңғысхан ұрпақтары Қазақ сұлтандары билеуші бола алды: Хиуа, Бұхар хандықтарында Төрелердің таңбасы мен ұраны: арқар Сұлтанды соттай алды: аға сұлтан немесе хан Тән жазасынан босатылғандар: сұлтандар Сұлтандық артықшылықтың сыртқы белгісі: ақ киіз Хан сайланды: тек сұлтандар арасынан Әлеуметтік иерархия шыңында орналасты: хан Мұхаммед пайғамбар мен ислам насихатшыларының, Әбу Бәкір, Омар, Оспан, Әлидің Фатимамен некесінен тараған ұрпақтар: қожалар Шыңғыс хан ұрпақтарынан қожалардың айырмашылығы: біріңғай генеология болған жоқ Ру-тайпа басшылары: билер Түркілік – бек, моңғолдық – нойон, араб-парсылық – әмірге тең лауазым: би Билер қолындағы биліктер: әскери, сот, әкімшілік Әдеттік құқықтың білгірлері: билер Әдеттік құқықтар бойынша жүргізілетін сот: билер соты Хан жанындағы билер кеңесіне кірді: ықпалды билер Көп мал мен мүлікке ие болған ықпалды, дәулетті адам: бай Қазақ қоғамындағы ерекше рөл атқарған кәсіпқой әскери адамдар: батырлар Рудың әскери бөлімдерін басқарды: батырлар Батырлардың бедел, билігі байланысты: шайқастардағы ерлігіне, күшіне, ептілігіне, шыныққандылығына Батырлардың қоғамдық салмағы анықталды: әскери өмірдегі орнымен, хан- сұлтанға жақындығымен Батырлардың даңқы шығуы байланысты: әнші-ақындарға Батырлардың ел ішіндегі беделін көтерді: ақындар Бітімгерлік мәселесін қараған: ақсақалдар Қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымындағы белгілі орын иесі: ақсақал Елші, бітімгер рөлін атқарған: ақсақал Хан, сұлтанның сол жағындағы құрметті орынды иеленді: ақсақал Қазақтардың қатардағы көшпелі адамдары: қара халық Қара халық құқығы: мұраға қалдыру, куәгер болу, жиындарға қатысу Кінәлінің малын бірлесе айдап кету: барымта Әрбір мүшесінің құқықтарын қорғайтын негізгі бірлестік: ру Әрбір қазаққа тиесілі міндет: әскери Қазақ қоғамындағы еріксіз адамдар: құлдар мен күңдер Куәгер ретінде сөйлей алмады: құлдар Құл келтірген зиянды өтейді: құлдың қожайыны Қазақ қоғамындағы жоғары сословиеге кіргендер: сұлтандар мен қожалар Мұсылман аристократиясы: қожалар Қазақ қоғамы иерархиясы басында тұрды: хан Жоғары сословиеден бір саты төмен тұрғандар: Шыңғыс ұрпақтарына жатпайтын – би, батыр, ақсақал, байлар Қоғамның төменгі сатысында тұрды: көшпелілер Қоғамдағы құқықсыз топ: құлдар мен күңдер жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|