Өсімдік қорғаудағы биотехнология

29 

 

7,8 - Дәріс 

Тақырыбы: Ӛсімдікті қорғау ҥшін биопрепараттар алудың 

биотехнологиясы 

 

 

Дәрісте қарастырылатын сұрақтар: 

Энтомопатогендер туралы тҥсінік.  

Энтомопотогенді препараттар алудың тәсілдері 

Бакуловирустар .  

Энтомопатогенді саңырауқҧлақтар. 

Негізгі әдебиеттер: 

М.В. Штерншис., О.Г.Томилова., И.В.Андреева. Биотехнология в защите 

растений, Новосибирск, 2001 

 

 Энтомопатогендер.  Ӛсімдіктерді  қорғаудағы  биотехнологияның 

басты  нысаны-  биопрепараттар.  Олардың  ішінде  кең  тарағаны 

энтомопатогендер. Энтомопатогендер табиғи биоценоздың элементтері, 

олар  ауылшаруашылық  және  орман  ӛсімдіктерінің  зиянкестеріне  қарсы 

қолданылатын биопрепараттардың негізін қҧрайды. Оларды табиғатына 

байланысты 

бактериялық,вирустық,саңырауқұлақтық 

және 

т.б 

тҥрлерге  бӛледі.  Вирустық  энтомопатогенді  препараттардың  негізі-

бакуловирустар. 

Бакуловирустар  тҧқымдасы  –  Bacutoviridae.  Бҧл  әмбебап  вирустар. 

Таяқша  тәрізді  вирустарды  ақуыздық қабығының кӛлеміне  байланысты 

микроскоп 

жарығында 

кӛруге 

болады. 

Бакуловирустарды 

морфологиясына байланысты А және В топшаларына бӛледі.  

А  топшасы-  ядролық  полиэдроздардың  қоздырғыштары.  Олардың 

полиядроларының  ішінде  жекелей  және  топталған  вириондар 

орналасқан.  Вириондағы  ДНҚ  жіпшелі  және  супер  жіпшелі  болып 

келеді.  Полиядролардың  мӛлшері  1-10  мкм.  Ядролық  полиэдроздың 

вирустары  кӛбінесе  тырнайтын  қанаттыжәндіктерді  зақымдайды(1-

сурет).  

В  топшасы-  гранулалылар  (тҥйіршіктілер)  қоздырғышы.  Бҧл 

топшаның  вириондарының  қҧрылысы  мен  мӛлшері  ядролық 

полиэдроздар қоздырғыштарымен бірдей. Алайда әрбір вирион дӛңгелек 

ақуыз  матриксіне оралған.  Ол  гранула  (тҥйіршік) деп  аталады(2-сурет). 

Сирек  жағдайда  бір  гранулада  екі  вирион  орналасуы  мҥмкін.  Оларды 

микроскоп  жарығында  нҥкте  тҥрінде  кӛруге  болады.  Энтомопатогенді 

вирустардың  диагностикасы  жарықтық  және  электронды  микроскоп 

арқылы,  сонымен  қатар  сералогиялық  және  молекулалы-биологиялық 

әдістермен  жҥргізіледі.  Ең  кең  тараған  бактериялық  препарат-Bacillus 

thuringiensis  (БТ)  энтомопатогенді  бактериясы.  Биопрепараттарды 

дайындауға арналған БТ штамдарының ондаған тҥрлері белгілі. 

30 

 

 

1-сурет.Қырыққабат кӛбелегі 

полиэдрасы x10000 

 

 

 

2-сурет. Кҥздік кӛбелек 

грануласы x20000 

 

31 

 

БТ  штамдарының  инсектидцидтік  белсенділігі  олардан  бӛлінетін 

эндо  және  экзотоксиндерге  байланысты.  Экзотоксин  жоғары 

концентрацияда 

жәндіктердің 

жҧмыртқаларына 

әсер 

етеді. 

Эндотоксиндерге қарағанда экзотоксиндер жәндіктердің жабындарынан 

ӛтіп кете алады.  

жүктеу/скачать 1,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: