37. Көмірсулардың диссимиляциясының негізгі жолдары. Тыныс алудың анаэробты фазасы (гликолиз, оның кезеңдері).
Көмірсулардың диссимиляциясы екі жолмен жүреді. Саңырауқұлақ жемістерінде қант негізінен ЭҚК жолында (Эмбден – Мейерхоф – Парнасс) тыныс алу үшін жұмсалады Бұл жағдайда фосфорлану процестеріне байланысты глюкоза пирожүзім қышқылына дейін ыдырайды (гликолиз). Сонымен қатар, пентозалық цикл арқылы көмірсулардың ыдырау мүмкіндігі бар Бұл цикл тыныс алу субстраттарының өзгеруіне қаншалықты қатысады, әлі де айту мүмкін емес. Қазіргі уақытта алманың немесе басқа жемістердің дамуының белгілі бір кезеңдерінде сол немесе басқа жолдар басым болады деп болжанады. Анар тұқымдарының жемістерінде басым болатын ЭМӨ жолы тыныс алуда маңызды рөл атқаратын пирожүзім қышқылымен аяқталады. Осы кезден бастап пирожүзім қышқылының одан әрі түрленуі қоршаған ортаға байланысты: аэробта - оттегін тұтынумен, анаэробта - оттегі қажет емес кезде.
Анаэробты тыныс алу фазасы (гликолиз)
Гликолиз организмдердің барлық тірі жасушаларында болады. Гликолиз процесінде гексоза молекуласы пирожүзім қышқылының екі молекуласына айналады: C6H1206 -> 2C3H402 + 2H2. Бұл тотығу процесі анаэробты жағдайда (оттегінің жетіспеушілігінде) жүруі мүмкін және бірнеше кезеңдерден өтеді. Ең алдымен, тыныс алудың бұзылуына ұшырау үшін глюкозаны белсендіру керекГлюкоза АТФ-мен әрекеттесу арқылы алтыншы көміртегі атомының фосфорлануымен белсендіріледі:
глюкоза + АТФ -> глюкоза-6-фосфат + АДФ
Реакция магний иондары мен гексокиназа ферментінің қатысуымен жүреді. Содан кейін глюкоза-6-фосфат фруктоза-6-фосфатқа изомерленеді. Процесс фосфоглюкоизомераза ферментімен катализденеді:
глюкоза-6-фосфат -> фруктоза-6-фосфат
Әрі қарай АТФ қатысуымен тағы бір фосфорлану жүреді. Фосфор қышқылы фруктоза молекуласының бірінші көміртегі атомымен байланысады, процесс фосфофруктокиназа ферментімен катализденеді:
фруктоза-6-фосфат + АТФ -> фруктоза-1,6-дифосфат + АДФ
Гликолиз процесін құрайтын келесі реакциялар: фруктоза-1,6-дифосфат екі триоза түзу үшін ыдырайды, реакция төрт суббірліктен тұратын және бос SH-топтары бар альдолаза ферментімен катализденеді. Реакция теңдеу бойынша жүреді:
Достарыңызбен бөлісу: |