Бастан күн өту немесе ыстық ұру кезіндегі алғашқы көмек. - Күн өту және ыстық өту белгілері білінгенде дереу дәрігер шақырып немесе ауырған адамды жақын маңдағы емханаға жеткізген жөн.
- Дәрігер келгенше науқасты көлеңкеге немесе салқын бөлмеге жатқызып, үстіңдегі тар киімін шешу керек.
- Басына, шүйедесіне, қолтығына мұз салынған немесе салқын су құйылған грелка қойған жөн.
- Науқас адамды ылғалды ақжаймамен орауға да болады; сусынды - тұзды салқын суды, салқын шайды, кофені көбірек ішкен дұрыс.
- Ыстық ұрған адамның тыныс алуын күшейту үшін салқын суға малынған сүлгімен немесе орамалмен жағынан шапалақтап ұрады, мүсәтір спиртін искетеді, оттегінжұтқызады, денесін ысқылайды.
- Дәрігер келгенге дейін бір шай қасық кордиамин, 10 проценттік кофеин ерітіндісінің екі ампуласын ішкізуге болады.
- Егер тыныс алуы қиындай түссе, қолдан дем алдыру керек.
Алғашқы жәрдем көрсетіп, зардап шегушіні ауыр жағдайдан алып шыққаннан кейін ауруханаға жаткызады.
Ескерту. Күн етудің патогенетикалық тұрғыда ыстық өтуден айырмашылығы — күн өткенде дененің қызып кетуімен бірге күн сөулесі тікелей өсер етеді (күн сөулелік қызаруы бар тері күйіктері, уытты гистомин төріздес заттар түзіледі).
Қызып кету (ыстық өту) процесінің үш формасын ажыратады:
- жүдеу (бұлшык ет әлсіздігі, бас айналу, тамыр соғуының төмендеуі мен жиілеуі, терінің қызаруы жөне құрғауы, дене температурасының 39—39,5°С-қа дейін көтерілуі, қан айналымының жеткіліксіздігі — терінің бозаруы (куқылдануы) жөне мұздауы;
- асқын қызыну формасы (ыстық өту) — дене температурасының 39—40°С-ка дейін көтерілуі, жалпы әлсіздік, бейжайлық, бастың ауруы; команың дамуы—терінің бозаруы жөне құрғауы, пульстің жиілеуі және төмендеуі, тыныс алудың жиілеуі, бұлшық еттің жыпылықтауы; тартылып құрысу, көз карашығының үлкеюі, тізе рефлексінің жоғалуы; елестету — нерв жүйесінің козуы; қан айналымының жеткіліксіздігі — тыныс алудың төмендеуі, цианоз, өкпе ісігі;
- бас ауыру формасы немесе жедел гастроэнтрит белгілері бар форма (құсу, жүрегі айну, іші өту).
Қызару кезінде теріні майлау керек, күлдіректер пайда болса, калий марганец кышқылының әлсіз ерітіндісінен (0,1 %) компресс қою керек; қалтырау, бас ауыру жөне жалпы әлсіреу кезінде аспирин, пирамидон, кофеин беру керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
