Канцероген түрлері
|
Әсер ету механизмі
|
Мысал
|
А. Генотоксикалық
|
|
|
1. Активацияны қажет етпейтін
|
Электрофильдік органикалық қосылыстардың ДНК-мен тікелей реакциясы
|
Бис(хлорметил)эфир
|
2. Активациядан кейін ғана канцероген болатындар (проканцерогендер)
|
Метаболизм жолындағы трансформациядан кейін ғана ДНК-мен реакцияға түседі
|
Винилхлорид,
бензопирен
|
3. Активацияны қажет етпейтін неорганика-лық канцерогендер
|
Мутациядан кейін ДНК реплика-циясының және оның қалыпты құрылымын қалыптастыратын жүйелердің бұзылуы
|
Никель, хром
|
Б. Эпигенетикалық |
|
|
4. Қатты канцерагендер
|
Негізінен мезенхималдық клетка-лар мен ткәндерге әсер етеді, канцерогендік әсерінің механизмі белгісіз
|
Қазіргі орайтын материалдар, фольга дайндауда қолданы-латын полимерлер
|
5. Гормондар
|
Жүйелік эндокринопатия бақылан байтын клеткалық пролиферация себебі ретінде
|
Эстрадиол, диэтилстильбэстрол
|
6. Иммунодепрессант-тар
|
Малигнизацияланған клеткалар-дың иммунитет жүйесі бақылауы-нан шығуын тездетеді
|
Циклосполрин А, антилимфоцитарлық сарысу
|
7. Бос оттектік радикалдардың (БОР) түзілуін тездететін заттар
|
Клеткада бос оттектік радикал-дардың мөлшерінің өсуі, клетка-лардың БОР инактивтеу, элими-нациялау қабілеттерінің басылуы
|
Клофибрат, диэтилгексилфталат
|
8. Цитотоксикалық заттар
|
Қабыну, пролиферация күшеюі-нің және клетка мен интерстиция-дағы БОР мөлшерінің көбеюі себебі ретіндегі цитолиз
|
Нитрилотриацетат, төрт хлорлы көміртек
|
9. ДНК-реактивті канцерогендердің генотоксикалық әсерлеріне бейімдейтін заттар
|
ДНК құрылымын қалыптастыра-тын жүйенің нәтижелі жұмысы үшін қажет уақытты азайтатын клеткалық пролиферацияның күшеюі
|
Фенолдар, өт қышқылдары
|
