§ 22 ҚАЗАҚСТАН ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ
САЛАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ
Шаруашылық
Өндірістік емес сала
Өндірістік сала
Білім беру
1. Ауыр өнеркәсіп
Отын
Элек. Энерг
Түсті металлургия
Қара металлургия
Машина жасау
Химия
Құрылыс материалы
Мәдениет
Өнер
Ғылым
2. Жеңіл және тамақ
өнеркәсібі
Тамақ, тоқыма, былғары, аяқ киім, баспа
Демалыс мекемесі
Денсаулық сақтау
Тұрмыстық қызмет көрсету мекемесі
Коммуналдық шаруашылық
3. Ауыл шаруашылығы:
(Мал және өсімдік шаруашылығы)
4. Құрылыс
5. Сауда
6. Қоғамдық тамақтану
7.Көлік және коммуникация; (Темір, Әуе, Су жолы, Құбыр, Автомобиль жолдары, телекоммуникация)
Дене тәрбиесі және спорт
Табиғаттағы адам игілігіне жаратылатынның барлығын табиғат ресурстары деп атайды.
Республикамыздағы минералды ресурстардың ерекшелігі – олар көбіне жер бетіне және бір – біріне жақын орналасқан. Сондықтан да минералды ресурстарды арзан ашық әдіспен өндіріп, кешенді түрде пайдаланады.
Табиғат ресурстары
Табиғат ресурстары
Сарқылмайтын
Сарқылатын
Қалпына келетін
Күн энергиясы
Ядролық энергия
Климаттық
қор
Жел энергиясы
Қалпына келмейтін
Пайдалы қазбалар
Био ресурс
Су
Жер
Су
Энергетикалық
(көмір, мұнай, газ, жанғыш газ)
Металдық
(темір, маргенец, түсті метал)
Химиялық
(фосфор, калий тұзы)
§ 23 ҚАЗАҚСТАННЫҢ ПАЙДАЛЫ ҚАЗБАЛАРЫНЫҢ КЕН ОРЫНДАРЫ МЕН ӨНДІРІС ОШАҚТАРЫ
Пайдалы
қазба
|
Негізгі кеніштері
|
Зауытттары
мен комбинаттары
|
Осы өндіріске
сай қосымша
дамыған
өндірісі
|
Мұнай мен газ
|
Мұнай - Атырау, Ақтөбе, Орал облыстарында шоғырланған: Кен орындары – Доссор, Өзен, Жетібай, Қаражамбас, Қаламқас, Теңіз, Қарашығанақ, т.б
Газ – Қарашығанақ. Имаш, Жаңажол, Батыс Прорва, Тасболат, Шынар, Өзенде бар
|
Мұнай өңдеу зауыттары Атырауда – ол Батыс Қазақстандағы Атырау – Ембі, Маңқыстау алабы мұнайын өңдесе,
Павлодар мен Шымкент мұнай өңдеу зауыттары Батыс Сібір мен Құмкөлден келетін мұнайды өңдейді.
Қарашығанақ газы Ресейдің Орынбор қаласында өңделуде
|
Атырауда мұнай қалдығын өңдеу арқылы Полиэтилен , Мұнай жабдықтары зауыты бар,
Ақтау мұнай қал-дығы парафиннен пластмасса жасайды, Шымкентте
шина – резеңке зауыты, фармацевтикалық дәрі – дәрмектер жасалады.
|
Көмір
Өндіруден д.ж – 8 орын алады
|
Тас көмір – Орталық Қазақстанның Қарағанды қаласы өңіріндегі Абай, Шахта, Шахан - Майкүбіде, Сауыр – Тарбағатайдағы Кендірлік кен орынында
|
Қарағандыдағы – металлургиялық толық циклді зауыт осы тас көмірдің коксін пайдаланады.
|
Теміртауда – Азот, Синтетикалық каучук, Резина – техника жасайтын зауыттары бар.
|
Қоңыр көмір- Екібастұзда – Әлемде қоры жөнінен
1 орын алатын Богатырь кен орыны осында. Қоңыр көмір маңызы жөнінен екінші орында. Қоңыр көмір тағы да Торғай өңіріндегі Приозер, Обаған, Құсмұрында , Алматының Іле өзенінің бойында да бар.
|
Екібастұз энергетикалық көмірімен Солт, Қазақстан, Батыс Сібір, Оралдың 20 дан аса ЖЭС – і жұмыс істейді
|
Жаққан қалған күл, шлак қалдықтарын құрылыс өнеркәсібіне бетон , силикат кірпіш жасауға пайдаланады
|
Темір кені
|
Қостанайдың - Қашар, Соколов – Сарыбай, Кентөбе, Қаратас, Атансорда
Орталық Қазақстанда Атасу, Қаражалда
|
Теміртауда металлургия комбинаты темір кенінің концентратын
ТЦЗ Қарағандыға жібереді. Онда шойын, болат, прокат жасалады,
Қостанай қайта қорыту комбинаты – шойын, болат, құбыр, рельс, жұқа – табақ темір жасайды.
|
Қостанайда синтетикалық жасанды талшық
Теміртауда - күкірт қышқылы ,
азот тыңайт-қыштарын өндіре-
ді, Шахталық машина шығарады.
Металлургия және домна пеші қалдықтарымен ірі цемент зауыттары жұмыс істейді. Олар; Шымкент, Сазтөбе, Семей,Қарағанды, Октябрьск (Өскемен)
|
Хром, Никель немесе темір қоспасы – Ферроқорытпа.
|
Ақтөбе облысындағы – Кемпірсай және Дөң тобына жататын кендер жоғары сапалы – (Хромтау қаласында орналасқан), Бұрақтал, Аққараның никелімен жұмыс істейтін Никельтау
қаласындағы кен байыту комбинаттары бар.
|
Ақтөбеде, Павлодардағы Ақсуда Орталық және Батыс Қазақстанның маргенец, хромит кенін пайдаланып сапалы болатқа ферроқорытпа жасайтын зауыттары бар.
|
Ақтөбеде – фосфор тұздары бар
Ең ірі Супер фосфат зауыты- Ақтөбе, Алға, Таразда жұмыс істейді
|
Полиметалл-
Қорғасын - мырыш
|
Кенді Алтай - Өскемен облысындағы – Риддер, Зырян, Қалба жотасы,
|
Лениногор , Өскемен, Зырян, қорғасын – мырыш комбинаты,
Өскемен титан –
магний
|
Өскемен титан – магний комбинаты қасынан – калий тыңайтқыштары өңделеді.
Өскемен, Риддер –күкірт қышқылы зауыты жұмыс істейді
|
Қаратаудағы - Ащысай, Мырғалымсай, Байжансай
|
Шымкент қорғасын зауыты,
|
Ж.Алатауындағы Текеліде,
Орт. Қазақстандағы – Қызылеспеде
|
Жәйрем полиметалл зауыты,
|
Мыс -
|
Жезқазған, Балқаш, Қоңырат, Саяқ, Бозшакөл
|
Жезқазған, Балқаш Мыс қорыту зауыттары бар, Ең ескісі – Ертіс мыс зауыты
|
Балқаш, Жезқазған - күкірт қышқылы зауыты
|
Фосфор
|
Таразда
|
Тараз супер фосфат зауыты, фосфор тұздары зауыты
|
Қалдықсыз өнім
|
Асбест
|
Қостанайдағы – Жетіқарада, Хантау, Шу – Іле тауларында
|
Жетіқарада , Таразда асбест комбинаты шифер, плита, асбест құбырын жасайды
|
Қалдықсыз өнім
|
Алюминий
|
Ақмола және Арқалықта
|
Суға бай,
арзан эл. энергиясы бар Павлодарда қорытылады
|
Қалдықсыз өнім
|
Алтын
|
Алтайда, Қалба жотасында , Жітіқара өңірінде, Орталық Қазақстанда – Степняк, Ақсу, Майқайыңда кездеседі
|
ӨЗ өндіріс территорияларында қорытылып, өңделіп, зергерлік бұйымдар ажасалады және құйма алтын түрінде мемлекеттік қорды құрайды.
|
Қалдықсыз өнім
|
Еліміз- Дүние жүзі бойынша - Вольфрам, бариттің қоры
жөнінен – 1, күміс, қорғасын, Ақтөбедегі хромит пен Қаратаудағы фосфордан -2, Марганецтен -3,
Қорғасын, Уран, Молибден. – 4, Темірден - 8 орында тұр
|
|
|
|
Қара металға аса қажетті кеннің бірі марганец. Қара металлургияда Топардың әк тасы, Алексеевтің доломиті, отқа төзімді саз бен кварцит те пайдаланылады
Кокс – тас көмірді жоғары температурада ауасыз қыздыру нәтижесінде алатын отын түрі.
Қарағанды көмірін 1831ж қойшы бала Апақ Байжанов тапты.
Екібастұз көмірін 1867ж Қасым Пішенбаев ашты.
Электр энергетикасы – 1. АЭС, 2. ЖЭС, 3. СЭС алынады.
Маңқыстаудағы Ақтау қаласында еліміздегі жалғыз АЭС бар оның қызметі Каспий суын шапшаң нитрондар арқылы гидролиздеу яғни тұщыландыру және электр энергиясын беру. ЖЭС тер әр облыс орталықтарында, ірі қалаларда да да бар. Ең ірі СЭС тер Шардара, Ертіс, Бұқтырма, Өскемен, Шүлбі.
1717ж Алтайда қорғасын мен мырыш бар екені анықталғаннан кейін елімізде түсті металлургия өнеркәсібі дами бастады. Ең алғашқы түсті металлургия кәсіпорыны Риддер полименталл комбинаты мен Қарсақбай мыс қорыту зауыты.
Түсті металдар тобы
Металдар
|
Басқалары
|
Ауыр
|
Жеңіл
|
Қымбат
|
Баяу балқитын
|
Сирек кездесетін
|
мыс
қалайы
қорғасын
мырыш
никель
|
алюминий
титан
магний
|
алтын
күміс
платина
|
вольфрам
молибден
|
уран
германий
және т.б
|
Достарыңызбен бөлісу: |
