2. Тотықтырғыштар - оттекті қышқылдар және олардың тұздары болса:
Тотықтырғыш ретінде көбінесе жоғарғы тотығу дәрежесіне сәйкес не жоғарырақ тотығу дәрежесіне сәйкес элементтер атомдары кіретін қышқылдары мен тұздары болады. Мысалы, KМnO4, K2Сr2O7, K2СrO4, HСlO4, H2SO4, НNO3, сонымен бірге HClО3, HBrО3, HJО3. Азот қышқылы азот оксидтеріне дейін тотықсызданады.
Электрондық кестесін құрып, мына теңдеулерді аяқтау керек:
1. S + HNO3 → H2SO4 + …
2. Р + HNO3 → Н3РO4 + …
3. С + HNO3 → СO2 + …
4. Н2S + HNO3 → H2SO4 + …
5. Ag + HNO3 → AgNO3+ …
6. Au + HNO3 + HCl → H[AuCl4] + …
7. Sn + HNO3 → H2SnO3 + …
8. As2S3 + HNO3 → H2SO4 + H3AsO4 + …
9. KМnO4 + K2SO3 + H2O → K2SO4 + …
10. KМnO4 + HJ + H2SO4 → J2 + …
11. KМnO4 + HCl → Cl2 + …
12. H2S + K2Cr2O7 + H2SO4 → S + …
13. Na2CrO4 + NaJ + H2SO4 → J2 + …
14. HJО3 + HJ → J2 + …
15. KClO3 + MnO2 + KOH → K2MnO4 + …
1.Тотықсыздандырғыштар – жай заттар болса:
Бұл топқа металдар және сутегі, көміртегі жатады. Электрондық кестелерді құрып, теңдеулерді аяқтау керек:
1. AgCl + H2SO4 + Zn → Ag + HCl + …
2. Zn + HNO3 → N2О + …
3. Zn + HNO3 → NH4NO3 + …
4. Al + КNO3 + КОН→ NH3 + …
5. Zn + H2SO4 → H2S + …
6. C + Na2SO4 → Na2S + CO + …
2.Тотықсыздандырғыштар - оттекті қышқылдар және олардың тұздары.
Бұл тотықсыздандырғыштарға төменгі және ортадағы тотығу
дәрежелеріне сәйкес келетін элементтер атомдары кіретін қышқылдар ,тұздар
жатады. Электрондық кестелерін құрып, теңдеулері аяқтау керек:
1. SО2 + NаJO3 + Н2О → J2 + …
2. SО2 + H3AsO4 + Н2О → H3AsO3 + …
3. К2SO3 + K2Cr2O7 + H2SO4 → …
4. КNO2 + KClO3 → …
5. Н2SО3 + NO2 → …
3.Тотықсыздандырғыштар – оң зарядты металл иондары және теріс
зарядты элементар иондар.
Электрондық кестелерді құрып, теңдеулерді аяқтау керек:
1. CuCl + K2CrO7 + HCl (сұйық) → CuCl2 + …
2. FeCl2 + KMnO4 + HCl (сұйық) → FeCl3 + …
3. SnCl2 + HCl + HNO3 → NO + H2[SnCl6] + …
4. FeSO4 + O2 + H2SO4 → …
5. HJ + SbCl5 → SbCl3 + …
6. H2SO4 + KJ → H2S + J2 + …
7. KJO3 + KJ + H2SO4 → J2 + …
8. NaH + Н2О → …
Диспропорциалану реакциялары
Мына тотығу-тотықсыздану реакцияларын аяқтау керек:
NO2 + H2O → HNO2 + HNO3
KClO3 → KClO4 + KCl
S + KOH → K2SO3 + …
P + Н2О → H3PO3 + PH3
K2SO3 → K2SO4 + K2S
HNO2 → HNO3 + NO + Н2О
N2H4 → N2 + NH3
Ішкі молекулалық тотығу-тотықсыздану реакциялары
Мына теңдеулерді аяқтап, тотықтырғыштарды, тотықсыздандырғыштарды көрсету керек:
NH4NO3 → N2 + …
(NH4)2 CrO7 → N2 + …
NaNO3 → NaNO2 + …
KClO4 → KCl + …
KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + …
Тотықтырғыштар мен тотықсыздандырғыштардың эквиваленттері,
эквивалент массалары және ерітінділерінің нормальдылығы (нормальды концентрациялары)
1.0,971г тотықтырғыш K2CrO4 эквивалентінің қандай үлесі? Жауабы: 0,015 экв.
2.H2SO4 қатысында 100 мл 0,25н K2CrO4 ерітіндісі неше грамм FeSO4-ті тотықтырады? Жауабы 3,8г FeSO4.
3.Молекулалық массасына сүйеніп, мына тотықтырғыштардың эквивалент массаларын анықтау керек, моль/л: а) KClO3 – 20,42; б) K2Cr2O7 -49,0; в) NaClO – 37,22.
4.1М KNO2 ерітіндісінің нормальдылығы: а) егер тотықсыздандырғыш болса, KNO2 → KNO3 (2н.); б) егер тотықтырғыш болса, KNO2 → NO (1н.).
5.10% KJO3 ерітіндісінің (=1,09) тотықтырғыш ретінде (KJO3→J2) нормальдылығын есептеу керек. Жауабы 2,55н.
6.KJ ерітіндісінен 0,01 моль иод атомын бөліп шығару үшін 0,25н K2Cr2O7-нің күкірт қышқылымен қышқылданған ерітіндісінен қанша миллилитр қосу керек? Жауабы 40мл.
7.KJ-тың қышқыл ерітіндісіне 80мл 0,15н KMnO4 ерітіндісін қосқан, бөлінген иодтың массасын есептеу керек. Жауабы 1,52г.
8.H2SO4 қатысында 30мл 0,09н KMnO4 ерітіндісі неше грамм KNO2-ні тотықтырады? Жауабы 0,115г.
Практикалық сабақта және білім алушының оқытушы басшылығымен орындайтын (БОӨЖ) есептер мен жаттығулар
15. Химиялық тоқ көздері. Электродтық потенциалдар. Тотығу-
тотықсыздану реакцияларының бағыты. Гальвани элементі туралы
түсінік
1.Екі гальваникалық элементтің кестесінде біреуінде мыс катод болса, біреуінде мыс анод болуы керек. Осы элементтердің жұмыс кезіндегі реакциялар теңдеулерін жазып, стандартты э.қ.к мәнін есептеңдер.
2.Мына гальваникалық элементтерде: а) Mg|Mg2+||Pb2+|Pb; б)Pb|Pb2+|Сu2+|Сu;
в) Сu|Сu2+||Аg+|Аg сыртқы тізбек бойынша электрондар қай бағытта жылжиды? Электролиттер ерітінділері бір молярлы, әр жағдайда қай металл ериді?
3.Марганец электродын оның тұзының ерітіндісіне батырғанда, потенциалы - 1,1 в болса, марганец ионының (Мn2+) концентрациясы (моль/л) қанша болғаны?
Жауабы 2, 0410-2 моль/л.
4.Күміс электродының потенциалы оның стандартты электрод потенциалының 95%-не тең болғанда күміс ионының (Аg+) концентрациясы нешеге тең болған?
Жауабы 0,21 моль/л.
5.Сутекті электрод потенциалы -236 мВ болса, сутегі ионының концентрациясы қанша? Жауабы 110-4 моль/л.
6.Егер сутекті электрод потенциалы (мВ) мына сандарға а)-201; б)-431 тең болса, ерітінді рН- ы қанша? Жауабы а) 3,4; б)7,3.
7.AgI қанық ерітіндісіне батырылған күміс электродының потенциалын есептеу керек, егер ЕКAgI = 8,310-17 . Электрод потенциалы нольге тең болғанда Аg+ концентрациясы қанша болады? Жауабы: 0,326 В; 2,8.10-14 моль/л.
8.Концентрационды гальваникалық элементтің (мВ) э.қ.к. есептеу керек. Мырыш электродтары концентрациялары 210-2 және 3,210-3 моль/л ZnSO4 ерітінділеріне батырылған. Жауабы 24 мВ.
9.Күміс мырыш гальваникалық элементінің э.қ.к.-ін есептеу керек. Бұл электродтар катиондарының концентрациясы 0,01 моль/л болатын тұздарының ерітіндісіне батырылған. Жауабы 1,50 в.
10.PbBr2 қанық ерітіндісіне батырылған қорғасын электродының потенциалын есептеу керек. [Br-]=1 моль/л, ал ЕК PbBr2 =9,110-6 . Жауабы - 0,28В.
11.Егер мыс және қорғасын электродтарын осы металдардың 1 М ерітінділеріне батырылғанда түзілген гальваникалық элементтің э.қ.к.= 0,47В болса, электродтарды 0,001 М ерітінділеріне батырғанда, э.қ.к. өзгере ме? Түсініктеме беру керек.
15.Егер магний ионының концентрациясы а) 0,1;б)0,01;в) 0,001 моль/л болса, оның электродтық потенциалдары мына сандарға тең болады:
Жауабы -2,39В; -2,42В; 2,45В.
16.Мына жүйе үшін Zn+CdSO4=Cd+ZnSO4 тепе-теңдік константасын есептеу керек. Егер мырыш ионының концентрациясы 1 моль/л болса, кадмий ионының концентрациясы қанша болады? Жауабы 12,2; 10-12.
17.Мына реакцияның KMnO4+FeSO4+H2SO4 → тепе-теңдік константасын есептеу керек. Жауабы 31063 .
18.Өздігінен қай бағытта мына реакциялар жүреді: а)H2O2+HOCl=HCl+O2+H2O; б)2HJO3+5H2O2=J2+5O2+6H2O; в)J2+5H2O2=2HJO3+4H2O . Жауабы тура.
19.Сулы ортада темір (Ш) тұзын темір (ІІ) тұзына дейін а)KBr б) KJ ерітінділерімен тотықсыздандыруға бола ма? Жауабы а)жоқ; б) иа.
20.а)Кадмий-мырыш гальваникалық элементінде б)мыс-қорғасын гальваникалық элементінде жүретін реакциялардың тепе-теңдік константасын есептеу керек. Жауабы а)1,61012; б)8,61015.
Практикалық сабақта және білім алушының оқытушы басшылығымен орындайтын (БОӨЖ) есептер мен жаттығулар
16. Электролиз. Электролиз заңдары
1. Электролизерлер қатарында мына электролиттердің ерітінділері: a) CuSO4; б) NiSO4; в) Fe2(SO4)3; г) FeCl2 құйылған, олар арқылы тоқ өткізілген. Сонда соңғы электролизердің анодында 1,4л хлор (00 С және 101,3кПа) бөлінсе, катодтарда қанша металл массалары бөлінген? Жауабы a) 3,97г; б) 3,67г; в) 2,33г; г) 3,49г.
2.NaCl ерітіндісін 30 мин электролизге ұшыратқанда, анодта 2,8л хлор қ.ж. бөлінген. Тоқ күшін өзгертпей электролизге 45 мин 0,75н CuSO4 ерітіндісінің қандай көлемін түсіруге болады? Жауабы 0,5л.
3.AgNO3 ерітіндісін 50 мин 3А тоқ күшімен электролизге ұшыратқанда катодта 9,6г күміс бөлінсе, күмістің шығымын есептеу керек. Жауабы 95,4%.
4.200мл FeSO4 ерітіндісін электролизге түсіргенде анодта -30С және 103,4кПа жағдайында 2712мл оттегі бөлінген, сонда FeSO4 ерітіндісінің молярлығын анықтау керек. Жауабы 1,25М.
5.250мл 6% (=1,05) HgCl2 ерітіндісін 5,8А тоқ күшімен қанша уақыт электролизге ұшыратуға болады? Жауабы 32,3мин.
6.6л оттегіні (170 С және 98 кПа) 3 сағ электролизге NaOH ерітіндісін түсіріп алу үшін тоқ күші қанша болу керек? Жауабы 8,7А.
7. AgNO3 ерітіндісінен 0,27г күміс бөліп алу үшін 0,5А тоқ күшін неше минут өткізу керек? Жауабы 8мин.
8.40мл 0,25н. CuSO4 ерітіндісінен мысты толық бөліп алу үшін 1,93А тоқ күшін неше минут өткізу керек. Жауабы 8,33 мин.
9. NaOH және NiCl2 балқымаларының инертті электродтарда жүретін электролиз процестерінің теңдеулерін құру керек.
10.Көмір электродтарында жүретін BaCl2 және Pb(NO3)2 ерітінділерінің электролиз процесінің теңдеулерін жазу керек.
11.Мырыш хлоридінің a) мырыш аноды; б) көмір аноды болған жағдайлардағы электролиз кезінде электродтарда жүретін теңдеулерді жазу керек.
12.Концентрациялары бірдей никель, мыс, күміс, темір (ІІ) сульфатары ерітінділерінің электролизінде металдардың бөлінуі қандай кезекпен жүреді?
13.Мыс электродтарында жүретін KNO3 ерітіндісінің электролиз процестерінің кестесін жазу керек.
14.2А тоқ өткенде 2 моль судың толық айрылуы үшін қанша уақыт қажет болады? Жауабы 53,6сағ.
15.Платина тұзы ерітіндісі арқылы 10 минут 5А тоқ өткізілгенде 1,517г Рt бөлінсе, бұл металдың эквивалент массасы қанша болады? Жауабы 48,8г/моль.
16.1г кадмий бөлінуі үшін оның тұзы ерітіндісінен 1717Кл электр тоғы (It) өткізілген. Кадмийдің эквивалент массасы нешеге тең? Жауабы 56,2г/моль.
17.Үш валентті металл тұзы ерітіндісі арқылы 1,5А тоқ 30 мин өткізілгенде катодта 1,071г металл бөлінген болса, сол металдың атомдық массасы нешеге тең?
Жауабы 114,8г/моль.
18.Белгілі бір уақыт аралығында NaCI және Na3PO4 сулы ерітінділерін электролизге ұшыратса, тұздардың мөлшері өзгере ме? Анодта және катодта жүретін электрондық теңдеулерді құрып, жауаптарыңды дәлелдеу керек.
19. Көмір электродтарында мына тұздардың NaF, KCI, AgNO3 сулы ерітінділерінің электролиз процесінің кестесін құру керек , CuSO4 ерітіндісінің – мыс анодындағы.
20.Егер электролит арқылы 30 минут 2,5 А тоқ өткенде ерітіндіден 2,77г металл бөлінсе, металдың эквивалент массасы қанша болғаны? Жауабы 59,4г/моль.
Практикалық сабақта және білім алушының оқытушы басшылығымен орындайтын (БОӨЖ) есептер мен жаттығулар
17. Комплекс қосылыстар
1.Көрсетілген электролиттер ерітінділері арасында жүретін реакцияларды молекулалық және ионды-молекулалық түрде жазу керек :
a) К2 [HgJ4] + KBr → д) K [Ag(CN)2] + NH3 →
б) К2 [HgJ4] + KCN → e) K [Ag(NO2)2] + NH3 →
в) [Ag(NH3)2] Cl + K2S2O3 → ж) [Ag(NH3)2] Cl + NiCl2 →
г) K [Ag(CN)2] + K2S2O3 → з) K3 [Cu(CN)4] + Hg (NO3)2 →
2.Мына комплекс ионының [Cd(CN)4]2- тұрақсыздық константасы 7,810-18. 0,1М K2[Cd(CN)4] ерітіндісіндегі кадмий ионының концентрациясын есептеу керек.
1л ерітіндіде 0,1 моль KCN артық мөлшерде бар. Жауабы 7,810-15 моль/л.
3.[Ag(CN)2]- комплекс ионының Ктз = 1,410-20. 1л ерітіндіде 0,01 моль KCN бар 0,05М K[Ag(CN)2] ерітіндісіндегі күміс ионының концентрациясын есептеу керек.
Жауабы 710-18 моль/л.
4.0,1М K2[Cd(CN)4] ерітіндісінде 6,5 г/л KCN бар, осы ерітіндідегі кадмий ионының концентрациясын санау керек. Жауабы 1,4110-16 моль/л.
5.Kтз[Ag(S2O3)2]3- = 3,510-14. 1л 0,1М Na3[Ag(S2O3)2] ерітіндісінде сонымен бірге 25г Na2S2O35H2O болса, ион түріндегі күміс неше грамм екенін есептеу керек.
Жауабы 3,810-11г.
6.1л 0,1М [Ag(NH3)2]NO3 ерітіндісінде сонымен бірге 1моль аммиак бар болса, а) 110-5 моль бром-ионын б) 110-5 моль иод-ионын қосқанда күміс галогенидтері тұнбаға түсе ме? ЕКАgВг=5,310-13; EKAgJ =8,310-17. Жауабы: а) түспейді; б) түседі. Неге?
7.1л 0,1 моль KCN бар 0,05М K2[Cd(CN)4] ерітіндісіне S2- ионы бар ерітінді қосқанда CdS тұнбасы сульфид-ионының қандай концентрациясынан бастап пайда бола бастайды? ЕКCdS = 7,910-27. Kтз=7,810-18. Жауабы <2,010-12 моль/л.
8.Егер PtCl4 · 6NH3 комплекс тұзынан күміс нитраты барлық хлорды тұнбаға AgCl ретінде түсірсе, ал мына тұз PtCl4 · 3NH3 ерітіндісінен хлордың тек төрттен бірі (1/4) ғана тұнбаға түссе, сонда тұздардың координациондық формулалары қандай болады?
9.0,2335 г СоCl3 · 4NH3 тұзы бар ерітіндіге күміс нитраты ерітіндісінің артық мөлшерін қосса, 0,1435г тұнба (AgCl) түзілген, сонда тұздың координационды формуласы қандай болады?
10.Мына заттар: а) K4[Fe(CN)6] және CuSО4; б)FeSО4 және Na3[Со(CN)6]; в) K3[Fe(CN)6] және AgNO3 арасындағы алмасу реакцияларын молекулалық және ионды – молекулалық түрде жазу керек. Комплекс иондардың диссоциация теңдеулерін жазып, тұрақсыздық константаларын (Ктз) «анықтамадан» табу керек.
12.Мына комплекс тұздарды атаңдар: [Pt(NH3)3Cl] Cl; [Co(NH3)5 Br] SO4;
Ba[Cr(NH3)2 (SCN)4]2; (NH4)2[Pt(OH)2Cl4]; [Pd(H2O) (NH3)2 Cl]Cl;
[Cu(NH3)4] (NO3)2; K4[Fe(CN)6]; Na2[PdJ4]; [Cr(H2O)4PO4]; [Pt(NH3)2Cl4];
Достарыңызбен бөлісу: |