ОҚу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында ғылым негіздерін оқытудың ерекшеліктері туралы

• 
  қазіргі заманғы әлемнің физикалық бейнесінің негізін беретін физикалық құбылыстар, ұғымдар, заңдылықтар және теориялық қорытынды туралы білімдерді, табиғаттың ғылыми таным әдістері туралы білімдерді, құбылыстарды бақылау, эксперименттік тапсырмаларды орындау, болжау және жобалауды жүзеге асыру біліктілігін меңгерту;
  

• 
  физикалық экспериментті орындау дағдысын, зерттеушілік қабiлетін, өмірлік тәжірибеде мәні бар есептерді шешу үшін игерген білім және білігін
  

90

қолдану үдерісінде танымдық қызығушылығын, зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту;

• 
  оқу және зерттеу жұмысына жауапкершілікпен қарау, қоршаған ортаны қорғау және табиғат құндылықтарын тиімді пайдалану, қоғам және адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
  

• 
  базалық білім негізінде экономикалық және саяси, әлеуметтік, мәдени қызметтерге ат салысу дағдысын тәрбиелеу.
  

«Физика» пәнін 7-9-сыныптарда оқытқанда Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген оқу бағдарламасындағы талаптардың ерекшелiктеріне, яғни оқушылардың өздік жұмыстары практикалық және жобалық жұмыстардың орындалуына назар аударылады. Функционалдық сауаттылықты жобалық және iздену, зерттеушiлік іс-әрекетті ұйымдастыру арқылы қалыптастыру ұсынылады. Жобалық жұмыстарды орындау үшiн оқушының зерттеу қызметiн ұйымдастыруға арналған (7-8-сынып) жұмыс дәптерiн (С.В. Ударцева, М. Ударцев дайындаған) пайдалану керек. Мұғалiм өзі дайындап қарапайым физикалық құралдарды жасауға негізделген практикалық жұмыстарды қолдануына болады. Сонымен бірге теориялық мәліметтерді және білім алушылардың практикалық дағдысын қалыптастыруға уақытты тиімді бөлу маңызды.

91

7-9-сыныпта мұғалiм физика кабинетіндегі оқу жабдықтары, құрылғылар және электрондық оқу құралдарының мүмкіндігіне қарай өзі практикалық және зертханалық жұмыстарды, физикалық практикумды таңдауға құқығы бар. Лабораториялық жұмыстар мен физикалық практикум жұмыстарын (зертханалық жұмыстарға арналған дәптерлерде) өткізу барысында сыныптың барлық оқушыларын бағалау міндетті болып табылады. Практикалық жұмыстар өткізу барысында (жұмыс дәптерлерінде) сыныптың барлық оқушыларын бағалау міндетті емес.

Үй жұмысын ұйымдастыруда төмендегілер ескерілуі қажет:

1. 
   «Физика» пәнінен үй жұмысын тек оқулық параграфтарын жаттау мен есептерді орындау арқылы шектеуге болмайды. Шығармашылық, эксперименттік сипаттағы және проблемалық элементтері бар тапсырмаларды көбірек қолдану қажет;
   

2. 
   үй жұмысына оқушыларды өз іс-әрекетінің нәтижелерін өздері талдауға бағыттайтын элементтерді қосу қажет;
   

3. 
   мазмұны мен орындау формасы бойынша көптүрлілігімен ерекшеленетін үй жұмыстарын қолдану қажет;
   

4. 
   үй жұмысының мазмұны мен көлемін анықтауда оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты жекелей ерекшеліктерін ескеру қажет.
   

92

Химия

• 
  химиялық білім беруді ізгілендіру, экоцентрлік білім беруді, оның тәрбиелік және әлеуметтендіргіш әлеуетін күшейту;
  

• 
  химиялық білім беру мазмұнының жаратылыстану ғылымының басқа пәндерімен мазмұндық тұтастығы және сабақтастығы;
  

• 
  оқытудың ақпараттық-коммуникациялық технологияларын, мультимедиалық және сандық білім беру ресурстарын пайдалана отырып, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін, функционалдық сауаттылығын және өздігінен білім алу дағдыларын дамыту;
  

• 
  білім беруді саралау және даралау, бағдарлы оқыту жүйесінде оқушылардың өзіндік білім алу траекторияларын қалыптастыру;
  

• 
  химиялық білім беру мазмұнының практикалық және қолданбалы бағыттылығын арттыру арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту;
  

• 
  іргелі білімдердің ғылымилық, көрнекілік, қолжетімділік, жүйелілік дидактикалық қағидаларының практикалық-бейімделген және қолданбалы аспектісімен тиімді арақатынасын сақтау.
  

8-9-сыныптарда химияны оқытудың мақсаты қоршаған әлем туралы химиялық білім және ғылыми-жаратылыстану түсініктерінің біртұтас жүйесін қалыптастыру, химиялық технология саласында жүйелі-шығармашылықпен ойлауға және практикалық қабілетті, сондай-ақ қоршаған жанды және жансыз табиғатқа экологиялық-гуманистік көзқарасы бар функционалдық сауатты және шығармашыл тұлғаны дамыту болып табылады.

• 
  әлемнің химиялық ғылыми-жаратылыстану сипатының түсініктері, заңдары туралы білімді меңгеру және олардың функцияларын (танымдық, кіріктірілген, түсіндірмелі, болжамдық) қолдану;
  

• 
  заттардың құрамы, құрылысы, қасиеттері және қолданылуы арасындағы себеп-салдар байланыстарын оқушылардың түсінуі;
  

• 
  химиялық терминологияны, химиялық элементтердің таңбаларын, заттардың формулаларын сауатты пайдалануды қалыптастыру;
  

• 
  заттарды танудың химиялық әдістерін меңгеру;
  

• 
  заттардың сандық және сапалық құрамын және қасиеттерін оқып-үйрену бойынша химиялық тәжірибелер жүргізу кезінде қауіпсіздік техникасының талаптарын сақтай отырып, әмбебап дағдылары мен зерттеушілік біліктерін дамыту;
  

• 
  адамзаттың экологиялық, азық-түліктік, өндірістік, энергетикалық мәселелерін шешуде химияның гуманистік рөлі мен өскелең мәнін ашып көрсету;
  

93

• 
  өмірлік және экологиялық мәселелерді шешу кезінде білім мен дағдыны қолдану арқылы функционалдық қабілеттіліктерін дамыту;
  

• 
  мультимедиалық сандық білім беру ресурстарын қолдануда коммуникативті-ақпараттық білік пен дағдыларын дамыту;
  

• 
  бұдан былайғы оқу бағдарын жауаптылықпен таңдауында негізгі мектеп түлегінің оқу уәжі мен дайындығын қалыптастыру;
  

«Химия» пәні бойынша дамушы білім беру процесі оқушылардың қоршаған әлем туралы базалық ғылыми-жаратылыстану білімінің дамуын, қоғамның әлеуметтік-экономикалық жаңғыруындағы химиялық ғылым мен технологияның рөлін түсінуін және оқу мен практикалық іс-әрекетте химиялық білімді қолдану бойынша функционалдық сауаттылығын дамытуды, біртұтас экологиялық-гуманистік дүниетанымға тәрбиелеуді қамтамасыз етуге негізделген.

• 
  оқытудың жүйелі-іс-әрекеттік, практикалық-бейімделген амалдары;
  

• 
  химиялық эксперименттің, жобалау-зерттеушілік іс-әрекеттің рөлі мен алатын орнын күшейту;
  

• 
  қазақстандық және аймақтық компоненттерді ұлғайту;
  

• 
  оқыту-іс-әрекетінің репродуктивті формаларынан өзіндік, ізденушілік-зерттеушілік жұмыс түрлеріне, талдаушылық іс-әрекеттерге басымдықты аударуға, осыған байланысты оқушылардың бойында талдаушылық қабілеттерді, түйінді құзыреттіліктерді қалыптастыруға ерекше көңіл бөлу;
  

• 
  оқытудың интерактивті түрлерін, заманауи ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану.
  

Оқу үдерісі қышқылдар, сілтілер, органикалық заттар, жылыту құралдары, шыны, сонымен қатар химиялық реактивтер (сақтау топтары бойынша), зертханалық және тәжірибелік құралдар, баспа құралдары, мультимедиалық құралдар, электрондық оқулықтар және басқа да оқыту құралдарымен жұмыс

«Қауіпсіздік техникасының ережелерінің», «Қауіпсіздік техникасының журналының» болуымен жабдықталған кабинетте жүзеге асырылады. «Прекурсорлар тізбесіне» (калий перманганаты, күкірт және тұз қышқылдары және т.б.) енген заттарды қолдануға тыйым салу қажет.

Сабақтан тыс жұмыстарды келесідей формалар арқылы ұсынуға болады:

• 
  зерттеу жобаларын дайындау және қорғау;
  

• 
  олимпиадалар, байқаулар, тақырыптық кештерді өткізу;
  
• 
  он-лайн және қашықтықтан оқыту сабақтарын, олимпиадаларын, және
  

95

байқауларын ұйымдастыру және қатысу;  химиялық ғылым мен өндіріс нысандарына таным-жорықтар

Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ұлттық тарихты дамытудағы және тарихи сананы жаңғыртудағы рөлін айқындау және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің «Қазақстан тарихы» пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламаларын, оқулықтар мен оқу-әдістемелік материалдарын жетілдіру туралы» 2014 жылғы 30 желтоқсандағы №554 бұйрығы мен «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы №554 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2015 жылғы 26 қаңтардағы №32 бұйрығын орындау мақсатында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген 5-9-сыныптарға арналған «Қазақстан тарихы» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

• 
  оқушы бойында тарих туралы қарапайым ұғымдар мен түсініктерді қалыптастыру;
  

• 
  Отан тарихына деген қызығушылықты ояту, отандық және әлемдік тарихтың маңызды оқиғаларымен және құбылыстарымен таныстыру;
  

• 
  танымдық қызметтің қарапайым тәсілдерін игеру, тарихтың жүйелі курсын қабылдау мен игеруге оқушыларды дайындау.
  

Бұл кіріспе курста барлық материалды жүйелі түрде сипаттау талабы қойылмайды, алайда уақыттық және логикалық бірізділік сақталуға тиісті.

26 қаңтардағы №32 бұйрығын орындау мақсатында 5-9-сыныптарға арналған «Қазақстан тарихы» пәнінен үлгілік оқу бағдарламасының «Оқу пәнінің 5-сынып базалық білім мазмұны» бөліміне өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

8-сыныпта оқушыларың саяси тарихтағы өзгерістерді талдауына, тарихи құбылыстар арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтауына, хронологиялық, синхронды кестелер жасауына, тұлғалар мен тарихи оқиғаларға өздігінен сипаттама бере алуына ерекше назар аударылады.

ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген пәннің оқу бағдарламасында анықталған.

орнын айқындау оқушылардың өздігінен ақпарат іздеу дағдыларын жетілдіреді. Мектепте тарихты оқыту әдістемелік тәсілдердің көп түрлілігі негізінде іске асырылады. Педагогтің басты міндеті - оқушылардың өздігінен жұмыс жасауын ұйымдастыру. Оқушылардың өзіндік жұмысы ұжымдық жұмыс түрінде, брэйнсторлинг, рөлдік ойындар, дебат, жоба қорғау, портфолио, коллоквиум, сөздік пинг-понгтар, жазба жұмыстар (эссе, шығармалар, реферат және т.б.) ұйымдастырылады. Тапсырмалар жиынтығы оқушылардың қажетті білім деңгейін, білік пен дағдыларды игеруге мүмкіншілік береді. Мысалы, хронологиялық тапсырмалар – оқушылардың оқиғалар сабақтастығы мен уақыт шеңберін анықтау, уақыттың әртүрлі категорияларын ажырату қабілеттерін, «тарихи география» тапсырма- карталарды қолдана білу, тарихи кеңістік туралы түсініктерінің қалыптасуын тексереді, «Тарихи тұлғалар» тапсырмалары Отан тарихындағы тұлғалар туралы білімін анықтайды. Пәнді оқытуда оқушының тарихи танымын, шығармашылық ойлауын дамытуға оң

«Адам. Қоғам. Құқық» пәнінің мазмұнын іріктеу іс-әрекеттік, тұлғалық-бағдарлы және құзыреттілік тәсілдерге негізделген. «Адам. Қоғам. Құқық.» пәнінің мазмұны жалпы адамзаттық құндылықтарға, демократизм принциптеріне, гуманизм мен ғылымилыққа негізделген. Бұл пәнді оқытуда оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру, оқыту үдерісінің әдістемесі мен ұйымдастырылуын анықтайтын әдіснамалық принциптерге сүйену қажет.

• 
  сатылмайтындық;
  

• 
  жемқорлыққа қарсы заңнама;
  

• 
  жемқорлық құқық бұзушылық үшін әкімшілік жауапкершілік;
  

• 
  жемқорлық құқық бұзушылық үшін қылмыстық жауапкершілік. Өзгертулер енгізілгеніне байланысты оқушылар оқуды аяқтағанда білуі
  

• 
  кәсіби этика ұстанымдарын;
  

• 
  жемқорлыққа қарсы нормаларды;
  
• 
  жемқорлыққа қарсы құбылыстарға қарсы тұру тәсілдерін.
  

Осыған орай, пәнді оқыту барысында тұлғаны қазақстандық париотизм және сыбайлас жемқорлықты қабылдамау рухында тәрбиелеу, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет деңгейін қалыптастыруға ерекше назар аудару керек.

«Өзін-өзі тану» пәнін оқытудың негізгі мақсат-мүдделері:

• 
  адамның өзіндік бейімділіктерін ашу және оның темпераментін, мінез-құлқын, қабілеттерін ескере отырып, оны жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі әрі жеке дара субъект ретінде дамыту;
  

• 
  оқушылардың өзіне, қоршаған ортаға және бүкіл адамзатқа деген қарым-қатынасын айқындайтын адамгершілік мінез-құлықтарының, әлеуметтік маңызы бар бағдарларының негізін қалыптастыру;
  

• 
  қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шешуде жеке тұлға
  

102

• 
  өзінің өмірлік айқындамасын анықтау;
  

• 
  түрлі мәселелерді адамгершілік қағидаларға сәйкес сындарлы түрде
  

шешу;

• 
  өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым-қатынас жасау;
  

• 
  адамдарға көмек көрсету, туыстарына және жақындарына мейірімді, қамқор болу;
  

• 
  өзімен-өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі және іс-әрекеттерінде шынайы
  

болу;

• 
  жасампаздық пен белсенділік, азаматтылық және елжандылық таныту;
  

• 
  өз ойын, сөзі мен ісін адамгершілік тұрғысынан таңдауға дайын болу және оған жауапты болу;
  

• 
  қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.
  

«Өзін-өзі тану» бойынша оқу үдерісін ұйымдастырудағы маңызды мәселе «Тыныштық сәті», «Өзіммен өзім», «Сергіту сәті», «Достар, ән салайық» сияқты әдістемелік тәсілдер арқылы сабақтарда салауатты орта құру болып табылады.

Қазақстан, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан облыстары) 8 мектепте «Зайырлылық және дінтану негіздері» курсының оқу бағдарламасы мен оқулықтарын сынақтан өткізу басталады. Оқу бағдарламасы мен оқулықтарды сынақтан өткізу жөніндегі мектептердің тізімі қоса берілген (4-қосымша).

• 
  оқушыларды «зайырлылық» ұстанымын құндылық, яғни мемлекет баяндылығының басты тұғыры ретінде қабылдауға, дінді зайырлы таным аясында тануға үйрету;
  

• 
  діни сенім бостандығы, әлемдік және дәстүрлі діндердің, жаңа діни қозғалыстардың тарихы мен қазіргі жай-күйі, теріс пиғылды діни ағымдар мен тыйым салынған діни ұйымдар туралы жан-жақты білімін қалыптастыру;
  

• 
  оқушыларды экстремизм, терроризм және діни радикализм идеологияларын қабылдамауға үйрету, рухани-адамгершілік құндылықтар негізінде толеранттылық қасиетке тәрбиелеу және олардың гуманистік дүниетанымын қалыптастыру.
  

2. 
   зайырлылық ұстанымдарын мемлекеттілік пен тәуелсіздіктің негізі ретінде таныта отырып, осы бағыттағы білімін қалыптастыру;
   

2. 
   зайырлылық тұрғысынан діни сана, діни сенім, діни таным және діни тәжірибе негіздерін салыстыра білуді үйрету;
   

2. 
   діннің дүниетанымдық, мәдениеттанымдық және адамгершілік мәнін түсіндіру;
   

2. 
   оқушыларды діни сенім бостандығын құрметтеуге, толеранттылыққа баулу арқылы қазіргі қоғамдағы діни ағымдарға зайырлылық ұстанымы негізінде баға бере алатын дағды қалыптастыру;
   

2. 
   Қазақстандағы этносаралық, конфессияаралық келісімді зайырлылық ұстанымдарының нәтижесі ретінде таныта отырып, оқушылардың бойында азаматтық мінез бен жауапкершілік қасиетті тәрбиелеу;
   

2. 
   экстремизм, терроризм, діни радикализм секілді жаһандық жағымсыз құбылыстардың теріс идеологияларының ұлттық қауіпсіздікке, зайырлылық ұстанымдарына, қоғам тұрақтылығына төндіретін қауіп-қатерін түсіндіре отырып, зайырлы мемлекет қағидаттарына құрмет сезімін тәрбиелеу;
   

104

8. 
   оқушылардың бойында діни әдебиеттер, электрондық ресурстар және бұқаралық ақпарат құралдары материалдарын салыстыра білу және сыни тұрғыда сараптау мәдениеті мен қабілеттерін қалыптастыру;
   

8. 
   құқықтық сауаттылықтың қоғам өміріндегі маңызын түсіндіре отырып, осы тұрғыдағы білімін арттыруға, Қазақстан азаматтарының құқықтары мен еркіндіктерін сыйлауға тәрбиелеу.
   

Бағдарламада ұсынылған материалды игеру барысында «Қазақстан тарихы», «Дүниежүзі тарихы», «Адам. Қоғам. Құқық», «Қазақ әдебиеті», «География» сияқты пәндермен және «Абайтану» курсымен пәнаралық байланыс пен сабақтастықты орнату қарастырылған.

• 
  ғылыми негізділік және қолжетімділік;
  

• 
  жүйелілік және сабақтастық;
  

• 
  көрнекілік және абстарктілік;
  
• 
  саналы танымдық белсенділік;
  

• 
  білімнің тиянақтылығы;
  
• 
  пәнаралық және пәнішілік байланыс;
  

• 
  табиғи сәйкестік;
  
• 
  проблемалық;
  

• 
  саралау және даралау;
  

• 
  тапсырмалардың әр деңгейлігі.
  

• 
  дін мәселелері бойынша ғылыми-көпшілік басылымдар, журналдар, газет мақалаларына талдау жасау, таңдап алынған тақырыптары бойынша ауызша және жазбаша хабарлама дайындау;
  

• 
  діннің айрықша ерекшеліктерін анықтау;
  

• 
  дәстүрлі діндердің біртұтас платформалары мен жалпы тұжырымдамаларын анықтау, оларды дәлелдей білулерін қалыптастыру;
  

• 
  елімізде және өңірлердегі діни жағдайларды сараптау;
  

• 
  толеранттылық және дінаралық келісім орнаған еліміздегі нақты жағдайды дәлелдейтін мысалдар келтіріп дайындау;
  

Оқу барысында келесідей қағидаларға ерекше көңіл бөлу қажет:

106

• 
  ғылыми тұрғыдан алғанда негізгі діни терминдер мен құбылыстарды;
  
• 
  зайырлылық және дін ұғымдары ара-қатынасын;
  
• 
  мемлекет, дін бірлестіктері және мәдениет арасындағы қарым-қатынас
  

• 
  әлемдік және дәстүрлі діндер тарихын;
  

• 
  Қазақстан Республикасы Ата Заңының ар-ождан еркіндігі туралы ережелерін және Қазақстан Республикасының «Дін туралы» Заңын;
  

• 
  әл-Фарабидің, Қожа Ахмет Иассауидің, Абайдың, Шәкәрімнің, Ыбырай Алтынсариннің мәдени-ағартушылық рухани мұраларын;
  

• 
  республикадағы мемлекет, мәдениет және діни бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастың жайын;
  

• 
  Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың конфессияаралық келісімді, елдегі және халықаралық деңгейдегі тұрақтылықты сақтау, елдегі және халықаралық қауымдастықтағы адамдардың шынайы діни сенімдеріне деген сыйластық көрсету саясатын;
  

• 
  экстремистік, террористік, теріс сипаттағы ұйымдардың ерекшеліктерін, қауіптілігін біледі.
  

• 
  зайырлық, діни сана-сезім, діни сенім, діни тәжірибе, діни ой-сана ұғымдарының ара жігін ажырату,
  

• 
  ақпаратты сыни тұрғыда талдау, оны оқу барысында және әртүрлі қоғамдық құбылыстарды түсінуде, жобалар орындауда, зерттеу жұмыстарында қолдана білу;
  

 экстремистік, террористік сипаттағы діни топтар мен ағымдар идеологиясы мен практикасына қарсы тұра білу иммунитеті;

• 
  білімді басқа пәндермен үйлестіре отырып қолдана білу;
  

• 
  заманауи ақпаратттық-коммуникациялық құралдарды қолдана білу;
  

• 
  діни, рухани маңызды мәселелер бойынша әртүрлі ой-талқы жасау, пікір-таластыра білу, осы саладағы маңызды оқиғалар мен құбылыстар, тұлғалар туралы мәліметтерді сауатты жеткізе білу;
  

• 
  өз бетімен зайырлық және діни шығармаларды тауып, сараптай отырып қолдана білу,
  

• 
  ақпаратты сыни тұрғыда талдау жасайды.
  

қолдана білуге негізделген. Музыка баланың бойындағы асыл қасиеттерін оятып, елін, жерін, Қазақстан Республикасы – Отанын сүюге тәрбиелейді.

• 
  эстетикалық сезімдерді, бейнелеу өнеріне қызығушылығын тәрбиелеу; өнегелі тәжірибесін байыту, ізгілік пен зұлымдық туралы ойларын дамыту; адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу;
  

• 
  қиялын, кез келген іске шығармашылық тұрғыдан қарау ниеті мен икемділігін, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік қызметте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту;
  

• 
  өнер құралдарының көмегімен оқушылардың шынайы өмірге деген эстетикалық көзқарасын тәрбиелеу және өмірлік түйсігін қалыптастыру;
  

• 
  халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу;
  

108

• 
  аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамыту;
  

• 
  оқушылар көркем композиция жасау кезінде, сондай-ақ, орындалған жұмыстарды сыныпта қарап, талқылау процесінде олардың көркемдік талғамын, талдау қабілеттері мен эстетикалық уәждемелерін дамыту.
  

немесе топтық жұмыстарды, шығармашылық тапсырмаларды орындау күрделілігін, үй тапсырмасының формаларын және т.б. таңдауда көбірек еркіндік беріледі.