Оқу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін мектептерінде

9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды.

Курс бойынша білім алушылардың оқу жетістігін ағымдық бағалау, сондай-ақ емтихан жүргізілмейді.
«Шетел тілі» оқу пәні

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптарына арналған «Ағылшын тілі», «Француз тілі» және «Неміс тілі» оқу пәндерінің бағдарламасында көрсетілген тілдік деңгейлер шетел тілін меңгерудегі құзырлықтың жалпыеуропалық жүйесіне (Common European Framework of Reference, CEFR) сәйкес келеді.

5-9-сыныптарда – әр сыныпта аптасына 3 сағат, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

Үлгілік оқу бағдарламалары ҚР БҒМ бұйрығымен бекітілген және Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының сайтында орналастырылған. https://nao.kz/.

2020-2021 оқу жылында 5-9-сыныптар жаңартылған білім беру мазмұнының келесі үлгілік оқу бағдарламалары бойынша оқитын болады:

- Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған жаңартылған мазмұндағы «Ағылшын тілі» оқу пәні бойынша Үлгілік оқу бағдарламасы;

- Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған жаңартылған мазмұндағы «Неміс тілі» және «Француз тілі» оқу пәндері бойынша Үлгілік оқу бағдарламалары ҚР БҒМ 2019 жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығымен бекітілген (5-9-сыныптар).

Негізгі орта білім беру деңгейінде шетел тілін оқытудың мақсаты – талдау, бағалау және шығармашылық ойлауын дамытуға ықпал ететін әр түрлі тапсырмалар арқылы білім алушылардың тілдік дағдыларын дамыту. Сонымен қатар, оқу бағдарламасы ауызша және жазбаша дереккөздердің кең спектрімен жұмыс жасауды көздейді.

Оқу бағдарламасының ерекшеліктері:

- тақырыптан тақырыпқа, сыныптан сыныпқа өткенде білімді және білікті біртіндеп арттыруды болжайтын, тереңдігі, көлемі және күрделілігі бойынша біртіндеп кеңейетін білім мен дағдыларды қоса алғанда, белгілі бір уақыт аралығында (оқу жылында немесе келесі сыныптарда) мақсаттарды және тақырыптарды қайта зерделеуді көздейтін спиральдік (шиыршық) принципіне негізделуі;

- білім алушылардың ойлау дағдыларын қарапайымнан (білу, түсіну, қолдану) жоғары деңгейге дейін (талдау, синтез, бағалау) қалыптастыруға негізделген оқыту мақсаттарына басты назар аударылуы. Сөйлеу қызметінің дағдылары бойынша мақсаттарға жету ойлау қызметінің дамуы прогрессияда «біледі, түсінедіден» «ажыратады, салыстырадыға» өтуін жобалайды. Білім, білік және дағды ең қарапайым ойлау дағдылары арқылы жоғары тәртіпті ойлау дағдыларына дейін (Блум таксономиясы бойынша) қалыптасады және дамиды;

- оқу процесін барынша тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін бастауыш білім беру деңгейінде «ортақ тақырыптардың», негізгі және жалпы орта білім беру деңгейлерінде пәнаралық байланысты қамтамасыз ететін тақырыптардың болуы.

Оқу бағдарламалары ұзақ мерзімді жоспарға сәйкес жүзеге асырылады, онда бөлімдер оқу жылы ішінде оқытылады және мұғалім оқу сағаттарын және оқу мақсаттарының кезектілігін тоқсан ішінде еркін бөледі.

5-9-сыныптардың оқу бағдарламалары оқу процесінің оқу пәнінің әдістемелік әлеуетін кеңейтуге бағытталған. Бұл пәндік білім мен дағдыларды саналы меңгеруді қамтамасыз етеді және әлеуметтік және мәдени білім мен оқытудың әртүрлі әдістерін, жобалық және зерттеу іс-әрекетінің дағдыларын меңгеру арқылы өзіндік мінез-құлықты көтермелейді.

5-9-сыныптарға арналған оқу бағдарламалары дәстүрлі нормативтік білім беру құжаттары мен бірқатар инновациялық әдіснамалық стратегиялар функцияларының үйлесімді үйлесімін қамтиды. Бағдарламалар әртүрлі аудиториялармен тиімді қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді. Білім алушылар бұл мақсатқа мектеп ортасындағы құрдастарымен, мұғалімдермен және келушілермен бейресми және ресми ауызша және жазбаша презентацияларды қамтитын интерактивті тапсырмалар арқылы қарым-қатынас жасау мүмкіндіктерінің арқасында қол жеткізеді. Сонымен қатар онлайн режимінде білім алушылармен сыныптан тыс қарым-қатынас жасауға және шетел тілін тасымалдаушылармен бетпе-бет қарым-қатынас жасауға көп көңіл бөлінеді.

Жаңартылған бағдарламалар оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыруға бағытталған. Оқыту жағдайлары өмірмен байланысты және оларға түсінікті және таныс шындықты көрсетеді. Жаңартылған бағдарламалар неміс және француз тілін оқытуды тек лексикалық жиынтық, құрылымдық талаптар шегінде және тілді пайдаланудың коммуникативтік конвенцияларының қандай да бір дәрежеде шектемейді. Прагматикалық аспект контекстке, қарым-қатынас жағдайына және коммуникацияға қатысушылар арасындағы қалыптасқан немесе қалыптасқан өзара қарым-қатынас ережелеріне баса назар аудара отырып, тілдің барлық мүмкіндіктері мен бояуларын ашады. Лексикалық және грамматикалық материалды оқу білім алушының қандай да бір жағдайға өз көзқарасын зерттеу контексінде жатыр. Белсенді оқыту тиімді және мақсатқа сай қолданылады, ол Техника мен тәсілдер арқылы ойлау процестерін белсендіруді көздейді. Бағдарламаның әдебиеттер тізімімен шектелмейді, білім алушылардың жасына және мүдделеріне сәйкес келетін әртүрлі ресурстарды пайдалануға ұсынатынын атап өткен жөн.

Шетел тілі бойынша білім беру процесін ұйымдастыру коммуникативтік технологияларды (жобалар, сұхбаттар, рөлдік ойындар, пікірталастар, пікірталастар, конференциялар, байқаулар, драматургиялар және т.б.) жан-жақты пайдалануды көздейді. Сондай-ақ, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды және сабақтан тыс қызметтің кең мүмкіндіктерін белсенді пайдаланған жөн, бұл шетел тілін үйренуге ынталандыруды арттыру, білім алушылардың танымдық қызметін жандандыру, олардың тілдік өзара іс-қимыл белсенділігін арттыру, олардың шығармашылық әлеуетін дамыту үшін жағдай жасауға ықпал ететін болады.

Сабақта оқу уақытын ауызша сөйлеу дағдысы мен іскерлігін дамыту және жетілдіру үшін пайдалану керек. Коммуникативтік жағдайларда жаңа лексикалық және грамматикалық материалды енгізу және бекіту, жұппен, топтармен жұмысты ұйымдастыру есебінен әрбір білім алушының сөйлеу белсенділігі уақытын сабақта ұлғайту; мәтінмен жұмыс кезеңдерін міндетті түрде сақтай отырып, оқуға және тыңдалуға үйрету ұсынылады.

Шетел тілі бойынша сабақтан тыс жұмыс үлкен білімдік, тәрбиелік, дамытушылық мәнге ие. Бұл жұмыс шетел тілі бойынша оқушылардың білімдерін тереңдетіп қоймай, сондай-ақ оны кеңейтуге, мәдениеттанушылық ой-өрісін дамытуға, олардың шығармашылық белсенділігін, эстетикалық талғамын және соның нәтижесі ретінде тілге және елдің мәдениетіне деген қызығушылығын арттыруға ықпал етеді. Бұл, міндетті курспен бірге оқытудың практикалық, тәрбиелік, білім беру және дамыту мақсаттарын неғұрлым толық жүзеге асыру үшін жағдай жасайды.

Шетел тілін оқытуда сабақтан тыс қызметті моделдеудің негізгі тәсілдерін атап өтуге болады:

- тақырыптық ойын кештері;

- елтану үйірмелері;

– шетел тілдері апталығы;

- видеоклубтар, тілдік батыру орталықтары;

- шетел тіліндегі театр қойылымдары және т.б.

1. Білім алушылардың тілдік қателерін атап өту керек және олардың назарын жіберген қателеріне қарапайым тәсілмен аудару қажет, алайда білім алушы өз білімін түсінікті етіп көрсете алған болса, қателердің бағалауға әсері болмауы керек. Білім алушының ең басты мақсаты – өз ойын қарапайым сөзбен жеткізе білуі, бұл жағдайда грамматикалық талаптар дұрыс сақталмауы мүмкін. Уақыт өте келе оның сөйлеу дағдысы нақтыланады және дұрысталады.

2. Ауызша сөйлеуде кеткен қателерді басқа сөзді қолдану немесе сөйлем құрылымын өзгерту (перифраз) арқылы дұрыстау керек, бірақ білім алушыға дұрыс түрін қайталату міндетті емес, себебі ол айтқалы жатқан ойын үзіп алуы және мақсатты тілде өз ойын сенімді жеткізе алмай қалуы мүмкін.

3. Егер бір рет жіберілген қате тағы да қайталанса, дұрыс үлгідегі сөздерге мысалдар келтіреді және қажет болған жағдайда оның грамматикасына баса назар аударады. Бұдан өзге, сынып білім алушылары немесе мұғалім барлығы ынтымақтасқан іс-әрекет негізінде кейбір тақырыптарға байланысты лингвистикалық мазмұндағы сөйлемдерге мысалдар келтіре алады.

4. Жазба жұмыстарын тексеру барысында тілдік қателер ескерілмейді (егер білдіретін ойы мен мәтіні түсінікті болса), бірақ педагог оны өзінің түсініктемесінде көрсетеді.
«Шетел тілі» пәні бойынша жиынтық бағалау

Оқу пәнінен әр тоқсан сайын бөлім бойынша жиынтық бағалау (БЖБ) рәсімінің нақты санын және 1 рет тоқсандық жиынтық бағалау (ТЖБ) өткізу көзделген. БЖБ үшін максималды балл 5-9 сыныптарда кемінде 7 және 20 балдан артық болмауы керек. БЖБ үшін максималды бал, БЖБ өткізу нысаны (бақылау, практикалық немесе шығармашылық жұмыс, жоба, ауызша сұрау, эссе) мен сабағы және БЖБ орындау уақыты регламенттелмейді. Төменде бөлім бойынша жиынтық бағалау (БЖБ) рәсімдерінің нақты саны көрсетілген (49-кесте).
49-кесте. Жиынтық бағалау рәсімдерінің саны