Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

20 

 

 

Әрбір  мектеп  өзіндік  ресурстық  базасын  дамыту  үшін  ЖМБ  пәндерін 

ағылшын тілінде оқыту бойынша тапсырмалар, жаттығулар, мәтіндер, бағалау 

жұмыстарының  электронды «Банкін» жинай алады.   

2019-

2020  оқу  жылында  мұғалімдер  ЖМБ  пәндерін  ағылшын  тілінде 

оқыту үшін желілік кәсіби қауымдастықтарға тіркеліп, сандық платформаларды 

пайдалана алады: 

1. 

https://www.khanacademy.org/

 

2. 

https://bilimland.kz

 

3. 

https://www.stem.org.uk/

 

4. 

https://www.pinterest.com/

 

 

 

  

Назар аударыңыздар! 

«Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта 

және қосымша білім беру ұйымдарында педагогикалық кеңес қызметінің және 

оны  сайлау  тәртібінің  үлгілік  қағидаларын  бекіту  туралы»  Қазақстан 

Республикасы  Білім  және  ғылым  министрінің  міндетін  атқарушының  2008 

жылғы  16  мамырдағы  №  272  бұйрығына  өзгерістер  енгізу  туралы  Қазақстан 

Республикасы  Білім  және  ғылым  министрінің  2018  жылғы  2 шілдедегі  №  317 

бұйрығына сәйкес  білім беру ұйымдарының педагогикалық кеңесі білім беру 

ұйымдары  басшыларының  бұйрығымен  бір  оқу  жылына  сайланады  және 

бекітіледі.  

Педагогикалық кеңес:  

• 

оқу-тәрбие жұмыстарын жоспарлау және жүзеге асыру;  

• 

жұмыс оқу жоспарларын бекіту; 

• 

білім беру қызметтерінің сапасы; 

• 

инклюзивті,  арнайы  білім  беруді  қамтамасыз  ету  үшін  білім 

алушылардың 

(тәрбиеленушілердің) 

үлгерімдері 

мен 

психология-

педагогикалық ерекшеліктері туралы мәліметтер негізінде білім алушылардың 

(тәрбиеленушілердің) жеке басының ерекшеліктерін ескере отырып, оқу-тәрбие 

және түзету-дамыту жұмыстарын ұйымдастыруға ұсынымдар әзірлеу; 

• 

білім  алушылардың  аралық  және  қорытынды  аттестаттауын  өткізу, 

оларды емтихандарға жіберу, білім алушыларды ұсынылған құжаттар негізінде 

емтихандардан  босату,  білім  алушыларды  келесі  сыныпқа  көшіру  немесе 

оларды қайталау курсына қалдыру, білім алушыларды грамоталармен, мадақтау 

қағаздарымен  марапаттау,  негізгі  орта  білімді  үздік  аяқтағаны,  негізгі  орта 

білімді аяқтағаны, жалпы орта білім беруді үздік аяқтағаны, жалпы орта білім 

беру жөнінде аттестаттар, белгіленген үлгідегі анықтамалар беру туралы шешім 

қабылдау;  

• 

оқу жүктемелерін бөлу, педагогтерді аттестаттауға, марапаттауға және 

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

21 

 

 

көтермелеуге дайындау; 

•  10-11 

сыныптарда  «Химия»,  «Физика»,  «Биология»  және 

«Информатика»  оқу  пәндері  бойынша  білім  беру  ұйымының  ағылшын  тіліне 

оқуға көшуі; 

• 

экстернаттық  оқыту  түрінде  білім  алушыларды  аралық  және 

қорытынды аттестаттауға жіберу, өткізу; 

• 

зияткерлік, ғылыми, спорттық жарыстарға, музыкалық-шығармашылық 

конкурстарға қатысатын білім алушыларға арнап жеке жұмыстар ұйымдастыру; 

• 

сабақ кестелерін бекіту; 

• 

білім  алушыларды  (тәрбиеленушілерді)  қабылдау,  ауыстыру  және 

мектепті бітіруі; 

• 

білім  алушылардың  (тәрбиеленушілердің)  эмоционалдық-еркін  және 

тұлғалық дамуын зерттеу сияқты мәселелерді қарастырады. 

Қазіргі  таңда  педагогикалық  кеңестерге  жүктемесі  төмендетілген  ҮОЖ 

таңдауда,  топтарға  бөлу  мәселелері,  жоғары  сыныптарда  физика,  химия, 

биология,  информатика  пәндерін  ағылшын  тілінде  оқыту  және  білім  беру 

ұйымдары  қызметінің  басқа  да  мәселелері  бойынша  өз  бетінше  шешім 

қабылдауға мүмкіндік беретін   академиялық еркіндік беріледі.  

 

 

 

 

Білім алушылардың жетістіктерін критериалды бағалау жүйесі  

 

2019-2020 

оқу жылында критериалды  бағалау жүйесі 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 

10-

сыныптарда жүзеге асырылады.  

Критериалды  бағалау  жүйесі  қалыптастырушы  бағалауды  және  ішкі 

жиынтық бағалауды қамтиды.  

Критериалды  бағалау  білім  алушылардың  өз  әрекетін  бақылау  және 

бағалай  білу,  функционалдық  сауаттылығын  және  кең  спектрлі  дағдыларын 

қалыптастырудағы  оқыту  процесінде  туындайтын  қиындықтардың  себептерін 

анықтау және жоя білу қабілетін қалыптастыруға мүмкіндік береді. 

Білім  алушыларға  дер  кезінде  қолдау  көрсету,  оқытудағы  алға  басуын 

көрсету,  оқыту  нәтижесі  бойынша  ата-аналарын    хабардар  ету    мақсатында 

әрбір сабақта бағалау элементтерін қолдану ұсынылады. 

Бағалау  жүйесі  балаларды  оқуда  табысқа  жетуге  ынталандырады, 

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

22 

 

 

білімдегі  кемшіліктерді  анықтауға  және  олардың  жетістіктерін  көрнекі  түрде 

көрсетуге  бағыттайды.  Білім  алушы  мен  мұғалім  жеке  және  бірлесіп  одан  әрі 

даму үшін алдағы іс-әрекеттердің жоспарын әзірлей алады. 

Критериалды бағалау білім алушылардың дағдыларын дамыту дәрежесін 

бағалауға  мүмкіндік  береді.  Әр  сабақ  оқу  мақсаттарын  айту/көрсету  мен  оған 

жетудің  критерийлерін  таныстырудан  басталуы  керек.  Білім  алушы  қойылған 

оқыту  мақсаттарын  түсінуге,  оны  ой  елегінен  өткізіп,  оған  қалай  жету 

керектігін білуі қажет. 

Критериалды бағалау технологиясы білім алушылардың жетістіктерін оқу 

материалын  қалай  игергенін,  практикалық  дағды  қалай  қалыптасқанын 

анықтауға  мүмкіндік  беретін,  нақты  анықталған,  алдынала  танылған 

критерийлермен салыстыруға негізделген. 

Әрбір  білім  алушы  дайындығының  жалпы  деңгейіндегі  өзгерістерді  де, 

бұрынғы жетістіктерімен салыстырғанда оның жетістіктерінің динамикасын да 

атап өту маңызды. 

Мұғалімге  мақсатқа  бағытталған  белсенділікті,  бастамашылықты, 

мақсатқа жетудегі дербестікті  ұстану маңызды. 

Бағалау  жүйесі    ата-аналармен  түсіндірме  жұмыстарын  жүргізуді 

қарастырады.    Білім  алушылардың  ата-аналарына  бағалау  жүйесінің  мақсаты 

мен  негізгі  принциптері  түсіндіріледі,  ата-аналарға  арналған  практикалық 

тренинг немесе мастер-класс өткізіледі. 

Жиынтық  бағалаудың  қорытындылары  білім  алушыларға,  ата-аналарға 

немесе баланың заңды өкіліне қағаз/электронды форматта ұсынылады.  

 

Мұғалім бағалауды мұғалімдерге, ата-аналар мен білім алушыларға көмек 

ретінде  әзірленген  нормативтік-құқықтық  актілер  мен  әдістемелік 

материалдарға сәйкес өткізуі тиіс:  

- 

«Білім  алушылардың  үлгеріміне  ағымдық  бақылау,  аралық  және 

қорытынды  аттестаттау  өткізудің  үлгілік  қағидаларын  бекіту  туралы» 

Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрінің  2008  жылғы  

18 наурыздағы № 125 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы  

Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрінің  2018  жылғы  14 

маусымдағы № 272 бұйрығы; 

– 

 «2019-2020 

оқу  жылында  Қазақстан  Республикасының  жалпы  орта 

білім  беретін  ұйымдарында  оқу  процесін  ұйымдастырудың  ерекшеліктері 

туралы» әдістемелік нұсқау хат; 

– 

Жаңартылған білім  беру  мазмұны аясында орта  мектептерге  арналған 

критериалды бағалауды құжаттандыру және рәсімдеу бойынша нұсқаулық;  

– 

Бастауыш  сынып  мұғалімдеріне  арналған  критериалды  бағалау 

бойынша басшылық; 

– 

Негізгі және орта мектеп мұғалімдеріне арналған критериалды бағалау 

бойынша басшылық: оқу-әдістемелік құрал; 

– 

Сыныптар,  пәндер  мен  тілдер  бөлінісінде  қалыптастырушы  бағалауға 

арналған тапсырмалар жинағы; 

– 

Сыныптар, пәндер мен тілдер бөлінісінде жиынтық бағалауға арналған 

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

23 

 

 

тапсырмалар жинағы; 

– 

Сыныптар, пәндер мен тілдер бөлінісінде жиынтық бағалауға арналған 

әдістемелік ұсынымдама.  

Әдістемелік құралдарды  nao.kz, smk.edu.kz сайттарынан таба аласыздар. 

Мұғалім: 

• 

бағалау үшін оқыту мақсаттарының тізбесін анықтауы; 

• 

бағалау деңгейлерін анықтауы (Блум таксономиясына сәйкес); 

• 

бағалау  критерийлерін  әзірлеуі  (оқыту  мақсаттарына  сәйкес)  немесе 

«НЗМ» ДББҰ әзірлеген критерийлерді қолдануы; 

• 

білім алушылардың санын және кері байланыс беру жиілігін анықтауы; 

• 

үйде  оқитын  білім  алушылар  үшін  үйде  оқыту  жүктемесін  және 

оқытылған  оқу  материалын  ескере  отырып,  сараланған  және/немесе  жеке 

тапсырмаларды әзірлеуі; 

• 

сараланған  және/немесе  жеке  тапсырмаларды  қолдану,  сондай-ақ 

ерекше білім алу  қажеттіліктері бар білім алушылардың ерекшеліктерін ескере 

отырып, бағалау критерийлеріне өзгерістер енгізуі. 

Мұғалім  білім  алушылардың  бөлім/тоқсан  бойынша  жиынтық  бағалау 

жұмыстарын  тексеруде    және  қорытынды  балдарын  қоюда,  соның  ішінде  оқу 

тапсырмаларының  шарттарын  белгілеуде  түзетілген  жерлерді  ескеруге 

болмайтынын  білуі тиіс.  

Білім алушылар мен педагогтердің портфолиосын жүргізу міндетті емес.  

 

Назар  аударыңыздар!  Білім  берудің  барлық  деңгейлерінде 

жұмыс дәптерлерін пайдалану міндетті емес. 

Оқу жылының қорытындылары бойынша аралық аттестация өткізілмейді. 

Бағалау барысында мұғалімге бірқатар негізгі нұсқауларды ескерген жөн: 

1.  Білім  алушылар  бағалау  процесіне  белсенді  қатысады,  соның  ішінде, 

үнемі өзін-өзі бағалау жұмыстарын өткізеді.  

2. Білім алушының жеке тұлғасы емес, жұмысы ғана бағаланады;  

3.  Білім  алушының  жұмысы  басқа  білім  алушылардың  жұмыстарымен 

емес, тек жақсы орындалған жұмыс үлгісімен салыстырылады. 

4.  тапсырмалардың  әртүрлі  формалары  мен  түрлері  қолданылады  және  

мінсіз  орындаған  тапсырмалардың  нақты  және  айқын  сипаттамалары 

әзірленеді; 

5. Бағалау критерийлерінің білім алушыларға алдын ала белгілі болады; 

6.  Өзін-өзі  бағалау  білім  алушылардың  тұлғасын  дамытудың  міндетті 

шарты ретіндегі білім алушылардың рефлексиясын да көрсетеді; 

7.  Білім  алушылардың    жетістіктерін  бағалау  үшін  бөлім  бойынша 

жиынтық бағалаудың (БЖБ) және тоқсан бойынша жиынтық бағалаудың (ТЖБ) 

оқу тапсырмаларына өтілген (меңгерілген) оқу мақсаттары енгізілуі тиіс. Оқыту 

критерийлері оқыту мақсаттарына сай болуы тиіс.  

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

24 

 

 

Оқыту  мақсаттарының  құрылымында  білім  алушылардың  іс-әрекеттері 

көрсетілген: байқау, талдау жасау, салыстыру, маңызды белгілерді бөлу, тану, 

анықтау, үлгілеу, түсіндіру және т.б. 

Нәтижелерді  бағалау  критерийлері  білім  алушыларға  дайындық 

деңгейінің мұғалім ұсынған талаптарына сәйкес екендігін белгілеуге, мұғалімге 

оқыту  процесіне  түзетулер  енгізуге,  жұмыс  күрделілігінің  деңгейін  дұрыс 

таңдауға мүмкіндік береді. 

8.  Оқу  жетістіктерін  тексеру  немесе  өздігінен  тексеруге  арналған 

критерийлерді білім алушылармен бірлесіп әзірлеуге болады. 

9.  Сабақ  барысында  білім  алушылардың  оқу  жетістіктерін  өздері 

бағалауын  ұйымдастыруды  ойластыру  және  оқу  тапсырмаларын  таңдау 

маңызды.  

10.  Мұғалімге  сабақта  білім  алушылардың  өздерінің  бағалауларын 

салыстыру үшін мүмкіндік беру, өз қателіктерінің себебін табу үшін рефлексия 

ұйымдастыру ұсынылады. 

Мұғалім  білім  алушылардың  оқу  жетістіктерінің  бағалау  критерийлерін 

өзі таңдап, әзірлей алады. 

1. 

Диагностикалық  құралдар  тек  бақылауды,  диагностиканы  ғана  емес, 

сондай-ақ  оқыту  мен  тәрбиелеу  функцияларын  орындайтын  тапсырмаларды 

қамтуы керек, яғни:  

- 

тапсырмалар  білім  алушыға  белгілі  бір  жаңа  ақпаратты  бере  алады, 

мәселен:  «Мәтінді  пайдаланып,  Арал  теңізінің  түбі  біртіндеп  тұз  шөліне 

айналатынын түсіндіріңіз? (4 сөйлемнен көп болмауы тиіс)»; 

- 

тапсырмалар білім алушылардың жаңа сұлбаларды жасауын болжайды, 

мысалы, «Есепті шаманың бірнеше арақатынасына қалыптастырыңыз («көп» 

немесе «аз» байланыстарын қолдана отырып) және оны шешіңдер». 

2. 

Білім  алушылардың  дайындық  деңгейіне  қарай  мұғалім 

қалыптастырушы  бағалау  шеңберінде  белгілі  бір  уақыт  аралығында  аралық 

нәтижелерге қол жеткізуді жорамалдай алады.

 

  

Критериалды бағалау құралдары 

Мұғалімнің  ауызша  бағалауы  белгілі  бір  оқу  нәтижелеріне  қол  жеткізу 

үшін көтермелеумен байланысты болуы керек. Баланың бүгінгі жетістіктерін 

оның кешегі болған жетістіктерімен салыстыру қажет.  

Негативті  баға  білім  алушының  ынтасына,

 

 

жауапкершілігіне, 

табандылығына  ғана  қатысты  болуы  мүмкін.  Мұғалімге  классикалық 

сөздермен  тоқтап  қалмай,  сөздік  бағалау  қорын  толықтыру  қажет.  Бұл  ретте 

білім  алушының  оқу  жетістігіне  қарап,  эмоционалдық  қатынасты,  білім 

алушының  табыстары  бойынша  қобалжуы-алаңдауын  көрсетуі  қажет.  «Бүгін 

сенде  кешегіге  қарағанда,  өте  жақсы  шықты»,  «сенің  бұл  алгоритмді 

түсінгеніңе  қуаныштымын»,  «Сенің  пікірің  қызықты»  (болжам,  жорамал), 

«Қандай керемет идея, оқулық авторы бұл туралы ойлаған да емес»,«Есептеу 

өте қиын болды, бірақ сен алғашқы екі іс-әрекеттерді орындап шықтың», «Сен 

тапсырмалардың  жартысын  дұрыс  орындадың,  келесі  жолы  барлығын  өзің 

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

25 

 

 

жасай  аласың»,  «Сен  өте  тырыстың  және  сенде  барлығы  міндетті  түрде 

орындалады, осылай жалғастыра бер». 

Мұғалім келесі қағидаларды басшылыққа алуы мүмкін: 

- 

білім  алушыны  бірден  мақтаңыз,  тіпті  болмашы  нәтижеге  қол 

жеткізгеннен кейін де мақтаған жөн; 

- 

білім  алушынының  жеке  қасиеттерін  емес,  оның  оқу  жетістіктерін 

мақтаңыз; 

- 

оның  қол  жеткізген  нәтижесіне  риза  екеніңізді,  сізге  оның  жетістігі 

жағымды екенін айтыңыз. 

Баланы  шын  мәнінде  не  үшін  мақтауға  болатынын  атап  өту  маңызды, 

содан кейін жаңа міндет қоюға болады.  

Мұғалім  білім  алушының  кемшіліктерін  оң  мақсаттарға  қайта 

пайымдауды үйренуі керек. 

Мұғалім  білім алушыларға 

 

өзара әрекеттестік

тің, конструктивті қарым-

қатынастың және оң/жағымды бағалаудың үлгісін көрсетуі керек. 

Жазбаша  кері  байланыс,  рубрика  білім  алушының  белгілі  бір  кезеңдегі 

жетістіктерінің нәтижелеріне сипаттама болып табылады. Мұғалім онда білім 

алушының табыстарын сипаттайды, қажетті ұсыныстар береді. 

Айдарлар  үлгілерін  мұғалім  қалыптастырушы  бағалау  бойынша  кері 

байланыс беру үшін оқытудың барлық мақсаттарымен құрастыра алады. 

Білім  алушылар  мен  ата-аналарды  барлық  оқу  кезеңінде  оқушылардың 

оқу  жетістіктерінің  деңгейі  туралы  түсінуді  қамтамасыз  ету  маңызды,  бұл 

толтыруға қосымша уақытты қажет етпейтін электрондық нұсқада дайындалған 

айдарларды ұсыну арқылы мүмкін болады, ал білім алушының оқу материалын 

меңгерудегі  бағалау  сипаттамаларының,  жетістіктері  мен  проблемаларының 

барлық спектрін қамтиды.  

Қалыптастырушы

 

бағалау  білім  алушылардың  оқу  мақсаттарындағы 

жетістіктеріне мониторинг өткізу үшін және сабақта сараланған жұмысты одан 

әрі  тізіп  қою,  соның  ішінде  орындалған  үй  жұмысының  қорытындысы  және 

педагогтің  жазбаша  түріндегі  (дәптерлеріне  немесе  күнделіктеріне)  немесе 

ауызша ұсыныстарына мониторинг өткізу үшін жүргізіледі. 

Қалыптастырушы  бағалау  түрінің 

ажырамас  бөлігі  бақылау  болып 

табылады.  Бақылаудың  формальды  және  формальды  емес  түрлері  бар. 

Бейресми  бақылау  барлық  уақытта  сабақтарда  арнайы  фокуссыз-ақ  жүреді. 

Формалды бақылау – мұғалім өзіне қадағаланатын сол немесе өзге де дағдылар 

қаншалықты дамығанын көру мақсатын қояды. 

Кері  байланыстың формаларын,  түрлерін  мұғалім  пайдалана  отырып,  өз 

қалауы  бойынша  таңдайды.  Бұл  ретте  кері  байланысты  ұсынудың  оң  және 

дұрыс/сыпайы сипатына назар аударған жөн. 

4-

кестеде  оқу  бағдарламасына  енгізілген  ойлау  дағдыларының 

деңгейлері,  сондай-ақ  қалыптастырушы  және  жиынтық  бағалау  кезінде 

бағалану қажет даму немесе қалыптасқандығы дәрежесі ұсынылған. 

 

Кесте  

Блум таксономиясы бойынша ойлау қызметінің деңгейлері 

Әдістемелік нұсқау хат ǀ 2019-2020 оқу жылы 

 

 

26 

 

 

 

Дағдылар 

Сипаттама 

Білу 

Нақты  дәлелдерді,  ақпараттарды  және  олардың  сипаттамаларын  білу 

және еске түсіру  

Түсіну  

Дұрыс  есінде  жаңғырту  арқылы  түсінуін,  болжамы  немесе  ақпаратты 

интерпретациялауды көрсету  

 

 

Қолдану 

Ақпаратты  және  бұрын  алынған  білімді  жаңа  немесе  таныс  емес 

жағдаятта немесе контексте қолдану және пайдалану 

Талдау 

 

 

 

Ақпараттық  материалды  құрамдас  бөліктерге  бөлу  қабілетін  көрсету, 

себептерді  немесе  мотивтерді,  ой-тұжырымдарды  анықтау  жолымен 

әртүрлі  қорытынды  алу  үшін  ақпаратты  зерттеу,  және/немесе  жалпы 

ереже-қағидаларды негіздеу үшін дәлелдеме табу. 

Синтез 

Жаңа  контексте  бұрын  алынған  білімнің  әртүрлі  бөліктерін  қайта  құру 

қабілетін көрсету 

Бағалау 

Белгілі  бір  критерийлер  бойынша  идеялар  немесе  фактілердің 

маңыздылығы туралы ой-пікір қалыптастыру 

 

Білім  алушылардың  дайындық  деңгейі  әрбір  білім  беру  ерекшелігін 

ескере отырып жобаланған, күтілетін оқыту нәтижелері арқылы анықталады. 

Төменде  берілген  ойлау  дағдыларының  барлық  деңгейлерін  дамыту 

бойынша  күтілетін  нәтижелерді  анықтау  үшін  қолданылатын  етістіктердің 

кестесі мұғалімге бағалау критерийлерін құрастыруда көмектеседі (5-кесте). 

 

Кесте   Блум бойынша ойлау дағдыларының деңгейі таксономиясы 

 

Р/с 

Ойлау 

дағдылар

ының 

деңгейі 

Ойлау  дағдыларының  деңгейлеріне  сәйкес  келетін 

етістіктер тізбесі 

1 

Білу 

Санап  шығу,  есте  сақтау,  айту,  көрсету,  қайталау,  аяқтау, 

жаңғырту, әңгімелеу, еске түсіру және т. б. 

2 

   

Түсіну 

 

Талқылау,  айқындау-анықтау,  әңгімелеу,  түсіндіру,  сұрау, 

тұжырымдау, түрлендіру, көрсету және т. б. 

3 

 

Қолдану 

Қолдану,  есептеу,  өзгерту,  таңдау,  жіктеу,  аяқтау,  көрсету, 

табу,  сахналау,  іске  қосу,  зерттеу,  эксперимент  өткізу, 

иллюстрациялау  -  безендіру,  түсіндіріп  беру,  әрекет  жасау, 

аздап  жаттықтыру

,  ара  қатынасын  белгілеу,  жоспарлау, 

көрсету, нобайын жасау, шешу, пайдалану және т.б. 

4 

   

жүктеу/скачать 6,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: