Оқу іс шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
Семестр 3
Ф.И.О
Тұрабаева Гүлзат Қалықұлқызы
Доцент/ Аға оқытушы
п.ғ.к. Аға оқытушы
Қазақ тілі
Ағылшын , орыс тілі
Оқу жоспарымен сәйкестілігі
Таңдаулы пән
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәрістер -30, практикалық 15, ОСӨЖ-45, СӨЖ -45
Еңбек сыйымдылығы
Барлығы-135 сағат
Кредиттер/ сынақ бірліктері
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер: Биология пәндері
Білім беру мақсаттары құзіреттілігі
Эмбриология хордалардың салыстырмалы қатарындағы түрлі өкілдерінің: ланцетник, балықтар, амфибиялар, рептилиялар, құстар, аплаценталы және плаценталы сүтқоректілер, адам эмбриогенезінің негізгі кезеңдерімен танысады.
Мазмұны
Эмбриология дамудың ұрықтық (эмбриондық) кезеңінен зерттеумен шектелмейді, сонымен бірге жеке дамудың алдыңғы, ұрық алды (проэмбриондық), ұрықтан кейінгі (постэмбриондық) және туғаннан кейінгі (постнатальдық) кезеңдерді де қамтиды.
Дәрістер: Жыныс клеткалары. Онтогенез. Дамудың кезеңдері. Онто және филогенездің қатынасы. Дамудың диалектикалық- материалистік түсінігі. Аталық және аналық жыныс клеткаларының құрылысы мен дамуы. Сүтқоректілердің жыныс бездері. Ланцетниктің дамуы. Ұрықтану, бөлшектену, гаструляция, жота органдарының пайда бола бастауы. Органогенез. Рептилияның дамуы. Құстың дамуы. Бөлшектену. Гаструляция. Жота органдарының пайда бола бастауы. Ұрықтан тыс органдардың дамуы. Сүтқоректілердің дамуы. Ұрықтану. Бөлшектену. Гаструляция. Жота органдарының пайда бола бастауы. Ұрықтан тыс органдардың дамуы. Адамның дамуы. Органогенез . Ата- тектерінен тұқым қуалаған дамудың белгілері. Эксперименттік эмбриология.Нерв талшықтары. Микрология. Нерв ткандерінің гистогенезі.
Зертханалық сабақтар: Жыныс клеткалары. Адамның, бақаның теңіз шошқасының, тритонның сперматозойдтары. Адамның, мысықтың, бақаның жұмыртқаның клеткалары. Бақа жұмыртқа клеткасы мен сперматозоидтарын тірідей байқау. Жыныс бездері. Сүтқоректілердщің аналық жыныс бездері. Сүтқоректілердің аналық жныс безі. Аскариданың жұмыртқа клеткасындағы пісіп- жетілудің бөлінуі. Бақа жұмыртқасының бөлшектенуі. Бақаның гаструласы. Құстың алғашқы жолағы. Құстардың жота органдардың пайда бола бастауы. Құстардағы нерв түтігі. Адам плацентасы.
Жұмыстың нәтижелері: Эмбриология- аталық және аналық жыныстық жасушалар белгілі мерзім аралығында кездесе алмаған жағдайда, өмірлері үзіледі. Ұрықтанудың қалыпты өтуі көптеген қарама- қарсы процестердің күрделі әрекетесуілеріне тәуелді.
Қорытынды бақылау түрі: Эмбриондық дамудың гаструляция кезеңінің негізгі оқиғасы- жасушалардың күрделі орын ауыстыру қимылдары- деламинация және миграция арқылы, ұрықтың үш қабатты болуы. Морфологиялық тұрғыдан қарағанда қарпайым болып көрінетін эктодерма, мезодерма, энтодерманың жасушалық материалы барлық дифференцияланған тіндердің және мүшелердің дамуы көзі болып табылады.
3 – семестр 2- курс
Пәннің аталуы
Адам биологиясы
Қысқартылған атауы
АБ
Оқу іс шаралары / оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
Семестр 3
Ф.И. О
Тұрабаева Гүлзат Қалықұлқызы
Доцент/ аға оқытушы
п.ғ.к. Аға оқытушы
Қазақ тілі
Ағылшын , орыс тілі.
Оқу жоспарымен сәйкестілігі
Таңдаулы пән
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәрістер -30, практикалық 15, ОСӨЖ-45, СӨЖ -45
Еңбек сыйымдылығы
Барлығы-135 сағат
Кредиттер/ сынақ бірліктері
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер: Биология пәндері
Білім беру мақсаттары құзіреттілігі
Онтогенездің алғашқы сатысында, адам дамуы кезінде пайда болады. Адамның дамуының, яғни оның құрылыс және қызметтерінің қалыптасуының заңдылықтары.
Мазмұны
Адам биологиясы аналық жасушаның ұрықтануынан бастап, жаңа организмнің даму процестерін қамтиды.
Дәрістер: Адамның шығу тегі. Алғашқы адамдардың тіршілігі. Адамның жануарлардан шыққандығына дәлелдемелер. Адамның қасиеттері, басқа тірі жануарлардікі сияқты, көбінше генотиптен тәуелді, ал олардың ұрпақтан-ұрпаққа берілуі тұқым қуалау заңдылығының негізінде жүзеге асуы. Дене құрылысы, бойы, сүйек құрылысының қаңқа ерекшеліктері, терісінің, көзі мен шашының түсі , бет-әлпеті сияқты көптеген дарындылық, ақыл-ой қабілеттері де тұқым қуалаудың нәтижесі. Адамның әрбір клеткасындағы миллиондаған хромосомалар. Фенотип организмнің дамуы. Адам тұлғасының қалыптасуы. Генетикалық тұқым қуалау. Антропогенездің қозғаушы күштері. Адамның тегі және жыныстық сұрыпталу. Омыртқалылардың ұрықтары. Адам эволюциясының қозғаушы күштері. Адам эволюциясының кезеңдері мен бағыттары. Адамның ата- тегі. Анатомиялық морфологиялық сипаттама беру. Адамның онтогенезі. Жыныстық даму. Органдардың даму жүйесі. Мидың дамуы. Оогенез және спермотогенез. Адам кариотипі. Гендер және адамдар хромосомдарының мутациясы. Тұқымқуалаушылық аурулары. Адам экологиясы. Ұзақ жасауы. Адам мен табиғаттың дамуында биологиялық пен әлеуметтік факторлары. Адамның климаттық адаптациясы.
Зертханалық сабақтар: Адам эволюциясының шығуы. Эволюцияның дамуы. Маймылдың адамға айналуы. Тұқым қуалау. Антропегенездік фактор. Адамның ақыл – ойының дамуы. Адамның морфологиялық белгілері. Табиғи сұрыпталу. Адам онтогенезі. Адамның өсуі. Мидың дамуы.
Жұмыстың нәтижелері: Эволюциялық жолдар мен антропогенездің әр түрлі кезеңдеріндегі эволюциялқ әлеуметтік биолгиялық факторлардың ролін, қазіргі адамның биологиялық және әлеуметтік факторларын көрсете білу.
Қорытынды бақылау түрі: Студенттер адамдар мен маймылдар арасындағы айырмашылықтарын зертеп ұрықтық даму кезеңдерін, адам тегіндегі биолгиялық эәне әлеуметтік диалектиканы көрсете білу қажет.
2 курс 050113
3 семестр
Пәннің аталуы
Биологиядан құралдар дайындау
Қысқартылған атауы
БҚД
Оқу іс-шаралары/ оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
Семестр 3
Оқытушының Т.А.Ә.
Адырбекова Гульнар Тилеулиевна
Доцент / оқытушы
Аға оқытушы
Жұмыс тілі
Қазақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Таңдау бойынша кәсіптендіру пәні
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәрістер-30, практикалық-15, ОСӨЖ-45, СӨЖ-45
Еңбек сиымдылығы
Барлығы-135 сағат
Кредиттер/сынақ бірліктері
3 кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквезиттер: Мектеп биология курстары бойынша көрнекі құралдарды пайдалану, дайындау шарттары.
Білім беру мақсаттары/ құзіреттілігі
Оқу материалдарының қорын жетілдіру; оқу-тәрбие жұмыстарының деңгейін көтеру; оқу құралдарын сабақтың негізгі бір бөлігі ретінде қарастыру; биология курсын өту барысында көрнекі құралдардың көптеген әдістерін пайдалануға үйрету.
Нәтижесінде: Мектептерде биология кабинетін ұйымдастыру, жабдықтау, сақтау, тиімді пайдалану оқу процестерін ұйымдастыру, оқушылардың жаңа мүмкіндіктерін жоғарылату.
Мазмұны
Дәрістер: Мектеп жабдықтарының классификациясы. Биология сабақтарындағы оқыту құралдары. Табиғи және бейнелеуші оқыту құралдары. Ботаника пәнінен тірі табиғи нысандар олардың түрлері. Бөлме өсімдіктерін, отырғызу, көркемдеу. Оларға күтім жасау. Бақ өсімдіктерінен гүлдестелер көркемдеу. Жазғы танымжорықтар және олардың оқыту құралын дайындау барысындағы ролі. Өсімдіктерді гербарий үшін жинау. Өсімдіктердің табиғи пішінін сақтау отырып кептіру. Шалғындық, орман және су өсімдіктері. Кептіруі қиын өсімдіктер. Кептіру түрлері. Композиция негіздері. Композиция құрастырудағы қаңқалардың техникасы. Икебана негізі және принциптері. Өсімдіктерді орнықтыру. Ботаника пәнінен көрнекіліктер. Коллекциялар және құрғақ препараттар. Ботаника курсы бойынша ылғалды препараттар. Бейне– таспа, баспа оқу құралдары, нақпішіндер, нобайлар. Зоология курсы бойынша оқыту құралдары. Омыртқасыздар зоологиясы бойынша тірі және өңделген табиғи нысандар. Зоологиялық коллекцияларды жинауға және дайындауға арналған құрал-саймандар. Жерді мекендейтін омыртқасыздарды жинау ерекшеліктері. Оларды жансыздандыру, орнықтыру. Коллекция үшін жануарларды таңдау. Жинаған жәндіктерді түзету және сақтау. Жәндіктерді жұмсарту және түйреу. Кермек су омыртқасыздары. Жерасты және су омыртқасыздарын жансыздандыру және сақтау. Зоология курсы бойынша микропрепараттар. Омыртқалылар зоологиясы бойынша тірі табиғи нысандар. Оларды лаборатриялық жағдайда орнықтыру тәсілдері. Омыртқалылар зоологиясы бойынша , табиғи препаратталған оқыту құралдары. Табиғи препаратталған оқыту құралдарын өңдеу және сақтау. Омыртқалылар қаңқасы. Олардың түрлері мен дайындау жолдары. Омыртқалылар ішкі мүшелерінің ылғалды препараттары.
Практикалық сабақтар: Өсімдіктер анатомиясынан рельефті таблица дайындау. Бөлме өсімдіктерін отырғызу.Гербарийді орнықтыру. Тұқымнан өсімдіктің дамуы. Икебана дайындау.Тұқым жинақтамалары. Пияз қабығының уақытша препаратты. Транспаранттар дайындау әдісі. Жәндіктердің систематикалық коллекциясы.Көбелектерді түзету. Былқылдақ денелілерді жансыздандыру және сақтау. Коллекцияларды жайма тақтаға орнықтыру. Қарапайым биотоп дайындау. Құс тұлпын дауындау әдісімен танысу. Балық қаңқасын дайындау әдісімен танысу
2 курс
3 семестр
Пәннің аталуы
Биологиядан сыныптан тыс жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру.
Қысқартылған атауы
БСТЖЖ және Ұ
Оқу іс-шаралары/ оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
Семестр 3
Оқытушының Т.А.Ә.
Адырбекова Гульнар Тилеулиевна
Доцент / оқытушы
Аға оқытушы
Жұмыс тілі
Қазақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Таңдау бойынша кәсіптендіру пәні
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәрістер-30, практикалық-15, ОСӨЖ-45, СӨЖ-45
Еңбек сиымдылығы
Барлығы-135 сағат
Кредиттер/сынақ бірліктері
3 кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквезиттер: Мектеп биология курсынан жануарлар мен өсімдіктердің морфологиясы, анатомиясы және систематикасы.
Білім беру мақсаттары/ құзіреттілігі
Студент мичуриндік оқу негізінде биологиялық заттарды оқыту әдістерін игереді. Нәтижесінде: эксперимент қою барысында тірі организімнің дамуын нақты бақылай отырып, оларға қажетті жағдайды анықтау арқылы тіршілік процесін нақты, дұрыс, толық түсінеді.
Мазмұны
Дәрістер: Оқушылардың сыныптан тыс жұмыстары және олардың биологияны оқыту жүйесіндегі орны. Ботаника бойынша тірі табиғат бұрышындағы оқушылардың сыныптан тыс жұмыстары. «Тұқым. Тұқымның өнуі» тақырыбына тәжірибелер. «Жапырақ. Өсімдіктерде органикалық заттардың түзілуі». Картопты бақылау және тәжірибелік тапсырмалар. Асқабақ тектес өсімдіктерді бақылау және тәжірибе бойынша тапсырмалар. Қызанақтарды бақылау және тәжірибелік тапсырмалар. Тамыр жемістілерді бақылау және тәжірибелік тапсырмалар. Жуаларды бақылау және тәжірибелік тапсырмалар. Жеміс- жидек өсімдіктері. Алмаларға бақылау және тәжірибелік тапсырмалар. Таңқурайды бақылау және тапсырма бойынша тәжірибе жасау. Егістік дақылдарын бақылау және тәжірибе бойынша тапсырмалар. Сәндік өсімдіктерді бақылау және тапсырма бойынша тәжірибелер. Зиянкес жәндіктер және олармен күрес. Араларды бақылау. Ара жұмыртқаларының даму процесіне жарықтың әсері. Құмырсқаларды бақылау. Ұлулардың өзгергіштіктері. Қалақай көбелегінің дамуына жарықтың әсері. Құрттар және ересек инеліктердің өзгергіштіктеріне жарықтың әсері. Инеліктердің бүкіл метаморфоз процесіне жарықтың және температураның әсері. Жәндіктердің қорғаныш реңі. Тірі табиғат бұрышындағы омыртқалыларға тәжірибелер. Балықтардың мінез-құлқы. Бақаларды әр түрлі жағдайларда ұстау. Құстарды тұспалдау бойынша тәжірибе. Құстар бұрышы.
Практикалық сабақтар: Әр түрлі өсімдіктердің өскіні. Жұғымды ерітінділерде өсімдікті өсіру. Жарықта жапырақтарда жұғымды заттардың түзілуі. Картопта түйіндердің түзілу жағдайы. Асқабаққа қиярлық егу. Қызанақтың дамуына түптерін күзеудің әсері. Өсімдіктің дамуына шалғам тұқымын өңдеу тереңдігінің әсері. Алманың тозаңдануын зерттеу. Таңқурайдың дамуы. Қарақаттың көбеюі. Бидай тұқымын себу әдістері. Құмырсқаларды бақылау. Шегірткелердің қорғаныш түсінің маңызы. Ересек қояндарды әр- түрлі температуралық жағдайда ұстау. Оқыту барысында тәжірибе нәтижелерін қолдану.
2 курс
3 семестр
Пәннің аталуы
Мектептегі биологиялық эксперимент
Қысқартылған атауы
МБЭ
Оқу іс-шаралары/ оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
Семестр 3
Оқытушының Т.А.Ә.
Адырбекова Гульнар Тилеулиевна
Доцент / оқытушы
Аға оқытушы
Жұмыс тілі
Қазақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Таңдау бойынша кәсіптендіру пәні
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәрістер-30, практикалық-15, ОСӨЖ-45, СӨЖ-45
Еңбек сиымдылығы
Барлығы-135 сағат
Кредиттер/сынақ бірліктері
3 кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквезиттер: Оқу экспериментінің тақырыбын кеңейтеді және тереңдетеді.
Білім беру мақсаттары/ құзіреттілігі
Оқушылардың биологияны оқуға қызығушылықтарын арттырып, жеке ерекшеліктерін дамытады және олардың білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Нәтижесінде: Орта мектепте биология курсы бойынша биологиялық тәжірибе сабағын ұйымдастыру әдістемесі мен демонстрациялау жолдарын игереді.
Мазмұны
Дәрістер: Өсімдіктердің өмір тіршілігін оқу бойынша эксперименттердің ерекшеліктері. Өсімдіктермен оқу тәжірибесі бойынша дайындық жұмыстары. «Өсімдік мүшелерінің жасушалық құрылысы» тақырыбы бойынша тәжірибелер. Өсімдік жасушасына заттардың түсуін оқу бойынша тәжірибелер. Тамыр тақырыбы бойынша тәжірибелер. Тамырдың өсуін оқу бойынша тәжірибелер. Судың тамырмен және ондағы еріген заттардың сіңірілуін оқу бойынша тәжірибелер. Өсімдіктердің минералды қоректенуін оқу бойынша тәжірибелер. Тамырдың тыныс алуы бойынша тәжірибелер. Өркеннің өсуін оқу бойынша тәжірибелер. Фотосинтезді оқу бойынша тәжірибелер. Жапырақтардың тыныс алуы бойынша тәжіибелер. Судың жапырақпен булануы бойынша тәжірибелер. Өскін бойынша заттардың жылжуын оқу бойынша тәжірибелер. Сабақтың тыныс алуын демонстрациялау тәжірибесі. «Гүлді өсімдіктердің вегетативті көбеюі» тақырыбы бойынша тәжірибелер. Қалемшелердің тамырлануына қажетті жағдайларды анықтау бойынша тәжірибелер. «Тұқым» тақырыбы бойынша тәжірибелер. Тұқымның өнуі бойынша тәжірибелер. Тұқымның тыныс алуы бойынша тәжірибелер. Омыртқасыз жануарлар бойынша тәжірибелер. Қарапайымдылармен тәжірибелер. «Ішекқуыстылар», «Жалпақ құрттар», «Буылтық құрттар», «Былқылдақденеліер», «Буынаяқтылар» тақырыбтары бойынша тәжірибелер. Омыртқалы жанаулармен тәжірибелер. «Балықтар класы», «Қосмекенділер класы», «Құстар класы», «Сүтқоректілер класы». «Адам және оның денсаулығы» тарауы бойынша эксперимент. «Кіріспе», «Адам мүшесіне жалпы шолу», «Ұлпа және жасуша» тақырыбтары бойынша тәжірибелер. «Тірек – қимыл жүйесі», «Қан және қан айналым», «Тыныс алу», «Асқорыту», «Зат алмасу», «Жүйке жүйесі».
Практикалық сабақтар: Топырақта оқу тәжірибелеріне арналған өсімдіктерді өсіру. Жасушаға судың түсуі. Тамырдың әр-түрлі температурада өсуі. Су дақылдарымен тәжірибе. Тамырдың тыныс алуы барысында оттегінің сіңірілуі. Фотосинтез барысында оттегінің жапырақпен бөлінуі. Жапырақтың сору әрекеті. Әр-түрлі тітіркендіргіштердің әсеріне қарапайымдылардың реакциясы. Топырақтың жылжуынадағы жауын құрттардың ролі. Балықтардың жылжуындағы жүзбеқанаттардың маңызын анықтау. Бақа денесінің түсіне қоршаған орта бояуының әсері. Тауық жұмыртқасының қабығындағы саңлауларды табу. Жасушадан тыс пероксидаза ферментінің активтігін зерттеу. Күйдірілген және декальциленген сүйектің қасиеті. Саусақтардың тартылу салдарын зерттеу.
3 – курс
050113-Биология
5 семестр
Пәннің аталуы
Мемлекеттік тілде іс қағаздарды жүргізу
Қысқартылған аталуы
Оқу іс шаралары (оқу пәндерінің курстары, егер бар болса)
Практикалық сабақ, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
Оқытушының Т.А.Ә.
Жамашева Ж.Р.
Доцент / оқытушы
К.п.н., аға оқытушы
Жұмыс тілі
Қазақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Прктикалық сабақ – 15, ОСӨЖ - 15, СӨЖ - 15
Еңбек сыйымдылығы
Бапрлығы - 45
Кредиттер / сынақ бірліктігі
Кредит саны – 1
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер: Қазақ тілі
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
– Іс қағаздарының тарихымен, негізгі түрлерімен танысу.
– Іс қағаздарын мемлекеттік тілде жүргізу және оның әлеуметтік қызметін кеңейту.
– Студенттерді мемлекеттік тілде іс қағаздарын сауатты жазып, оның түрлерін білуге үйрету.
– Іс қағаздар стилінің өзіндік лексикасы сияқты ерекшеліктерімен таныстыру.
Мазмұны
Практикалық сабақ:
Қазақ тілі – мемлекеттік тіл. Іс қағаздары туралы ұғым. Өтініш. Арыз. Фамилиялар мен есімдердің жазылуы. Өмірбаян. Мінездеме. Мемлекет басшысының атауындағы сөздер. Жеке іс парағы. Түсінік хат. Географиялық атаулардың жазылуы. Анықтама. Хабарландыру. Реттік белгілердің жазылуы.
Хаттама. Қосарланған тыныс белгілерінің қолданылуы.
Қолхат. Кепілхат. Жеделхат. Факсті жіберу тәртібі. Сандардың жазылуы. Сенімхат. Алғысхат. Қазақ тіліндегі қосымшалардың қолданылуы. Келісімшарт. Шарт. Сөздерді тасымалдау ережелері.
Үндеу. Заң. Ереже. Мемлекеттік рәміздердің жазылуы.
Кепілхат. Қазақ тіліндегі қосымшалардың қолданылуы.
Қызметтік хаттар. Бұйрық, Рим цифрларының жазылуы
Заң. Қаулы. Мемлекеттік рәсімдердің жазылуы. Сөздерді тасымалдау ережелері. Жарғы. Жарлық.
Прокариоттардың негізгі қасиеттерімен, физиологиясымен, биохмиясымен таныстыру. Олардың клетка пішініне, клетка қабықшасы құрылысына қарай және тіршілік ету ерекшеліктеріне байланысты жүйелеу. Микробиология саласындағы жетістіктердің жалпы биологиялық және практикалық маңызын көрсету, микробиологияның басқа биология пәндерімен байланысын анықтау, микробиология саласында ашылған жаңалықтардың әлеуметтік-этикалық көзқарасты қарастырып маңызын көрсету.
Нәтижесінде: прокариоттар мен эукариоттардың негізгі айырмашылығын, микроағзалардың алуан түрлілігін, олардың химиялық және биохимиялық құрылымын, систематикасын, қоректену типтерін, температураға байланыстылығын және т.б. Бактериялардың табиғаттағы таралуын, олардың тамақ және дәрі-дермек өндірісіндегі, ауыл шаруашылығындағы, қоршаған ортаны тазартудағы ролін білу.
Мазмұны:
Дәрістер: Кіріспе. Микробиология және вирусология пәні, оның зерттеу әдістері мен міндеттері. 20 ғасырдағы микробиологияның даму тарихы. Қазақстандағы микробиологияның даму жетістіктері мен нәтижелері. Тірі ағзалар жүйесіндегі бактериялар орны. Прокариоттар морфологиясы, құрылысы мен көбеюі. Эукариот микроағзалардың морфологиясы, құрылысы мен көбеюі. Микроағзалардың көбею және даму. Бактериялардың дифференциялдану типтері. Тыныш күйіндегі формалар (эндоспоралар, цисталар, акинеталар). Эндоспораның түзілуі, құрылысы мен қасиеті, өсуі. Микроағзаларды бөліп алу. Микроағзаларды дақылдау. Микрооганизмдердің өсуі. Микроағзалардың систематикасы. Прокариотты ағзалардың топтарына сипаттама. Прокариоттардағы зат алмасу. Жоғарғы молекулалы табиғи органикалық заттардың (белок, көміртегі, липидтер, нуклеин қышықылы, көмірсулар) тотығуы. Әртүрлі мономерлі және полимерлі қосылыстарының ашуы. Әртүрлі ашу түрлерін қоздырушы микроағзаларға сипаттама. Микроағзалардың тыныс алуы. Микроағзалар генетикасы. Плазмидалар: классификациясы, биологиялық қызметі, хромосомалар-дағы интеграция. Топырақтардағы, су қоймаларындағы, ауадағы микроорганизмдердің қызметі мен таралуы. Микроорганизмдерге әсер ететін абиотикалық факторлар. Мұнай және мұнай өнімдерінің су және топырақ микрофлорасына тигізетін әсері. Ауыр металдар иондарының су және топырақ микрофлорасына тигізетін әсері. Микроорганизмдердің көміртегі, азот, күкірт, фосфор және басқа да табиғи элементтердің айналым циклдеріне қатынасы. Микроорганизмдердің өзара және жоғары сатылы организмдермен қарым-қатынас типтері. Вирустар. Вирусология негіздері. Клеткалардағы вирустардың репродукциясы. Қолданбалы микробиология.
Зертханалық сабақтар: Микробиологиялық лабораторияда жұмыс жасау тәртібі. Биологиялық микроскоптың құрылысы және онымен жұмыс істеу ережелері. Микроорганизмдер препаратын дайындау және бояу. Бактерия жасушасының құрылысы. Бактериялар морфологиясын зерттеу. Микроорганизмдерді өсіру жағдайлары. Залалсыздандыру және оның түрлері. Табиғи және синтетикалық қоректік орталар. Қоректік орталарды залалсыздандыру. Кох әдісі бойынша микроағзалардың жалпы санын анықтау. Микроағзалардың таза культураларын алу. Бактериялардың морфологиялық белгілерін зерттеу. Зең саңырауқұлақтарының морфологиясын зерттеу. Ашытқы клеткаларының морфологиялық белгілерін зерттеу. Спирттік ашу процесі. Этил спиртінің санын анықтау. Пропион және май қышқылдық ашу процесі. Су микрофлорасын анықтау. Ауа микрофлорасын анықтау. Топырақ микрофлорасын анықтау.
Оқу жұмысының қорытындысы / Қорытынды бақылау түрлері
Микробиологиялық зерттеу жұмыстарының әдістерін, залалсыздандыру әдістерін игеру, қоректік орталарды дайындау, бактериялардың жалпы санын анықтау және олардың таза дақылдарын бөліп алу әдістерін игеру.
Жеке организмнің жұқпалы ауруларға қарсы қорғаныштық қасиеттерін зерттеп, иммунитет механизмдерін және олардың ғылыми дәйектілігін, сывороткалар мен вакциналарды дайындау әдістерін, организмнің жұқпалы ауру қоздырғыштарына қарсы тұру жағдайын зерттеу.
Нәтижесінде: Организмдегі иммунологиялық процестердің қалыптасу заңдылығын, олардың бір-бірімен байланысын антиген мен антиденелердің әсерін, антиденелердің биосинтезін, иммунологиялық реакциялрдың көптүрлілігін және оларды жұқпалы аурулар диагностикасында қолданудың ережелерін білу қажет.
Мазмұны:
Дәрістер: Кіріспе. Иммунология ғылымы, оның зерттеу әдістері мен міндеттері. Иммунологияның молекулалық-жасушалық деңгейде дамуы. Иммунитет түрлері. Табиғи және жасанды иммунитет. Маманданбаған иммунитет, ұлпалық иммунитет, қорғаныштық органдар. Фагоцитоз.Гуморалды иммунитет. Антиген және антиденелер туралы ұғым қалыптастыру. Антиденелер түрлері және құрылысы. Олардың түзілу орындары. Антиденелердің биосинтезі. Антиденелер мен антигендердің қосылуы. Аутоиммундық патология. Иммунологиялық реакциялар және оларды практикада қолданудың ережелері. Аллергия. Аллергиялық зақымданулардың классификациясы.Жылдам реакциялар түрлері. Активті және пассивті анафилаксия. Десенсибилизация. Баяу реакциялар түрлері. Жұқпалы аллергия және олармен күрес жолдары. Онкологияның молекулалық негіздері. Қауіпті ісіктердің пайда болу процесі және клеткалардың трансформациясы. Ісіктердің шығу себептері. Онкогендер. Вакциналар. Вакциналардың классификациясы. Тірі және өлі вакциналар. Вакциналарды дайындау принциптері. Ассоциацияланған вакциналар. Анатоксиндер. Арнаулы сывороткалар. Сывороткаларды дайындау әдістері. Микроорганизмдер және антибиотиктер антогонизмі. Жұқпалы аурулар туралы ілім. Жұқпалы аурудың пайда болу жағдайы және сипаттамасы. Жұқпалы аурулардың түрлері. Жұқпалы аурулардың таралу интенсивтілігі. Микроорганизмдер және олардың жұқпалы процестегі ролі. Микроорганизмдердің патогендіділігі және вируленттілігі. Патогенді микроорганизмдердің түрлері. Макроорганизмдерге әсерін тигізетін факторлар.
Практикалық сабақтар: Иммунологияның молекулалық-жасушалық деңгейде дамуы. Иммунитет түрлері. Антигендер және антиденелер. Антигендер түрлері: аутоантиген, гетероантиген, изоантиген, бактериялар антигендері, капсулалы антигендер. Антиденелер түрлері және қызметі, олардың құрылымы,антиденелердің түзілу орны, антиденелердің биосинтезі. Иммунологиялық реакциялар және олардың практикада қолданылуы.
Аллергия. Аллергиялық зқымданулардың классификациясы. Онкологияның молекулалық негіздері. Вакциналар. Анатоксиндер. Сывороткалар. Микроорагизмдер антогонизмі және антибиотиктер. Жұқпалы аурулар туралы ілім. Адамдардың жұқпалы аурулармен зақымдануының механизмдері. Патогенді микроорганизмдер. Патогенді саңырауқұлақтар. Патогенді қарапайымдылар.
Оқу жұмысының қорытындысы / Қорытынды бақылау түрлері
Қоршаған ортада кездесетін вирустардың таралу заңдылығы, тіршілік әрекеттері және вирустардың репродукциясы, сонымен қатар, вирустардың барлық биологиялық деңгейдежасушалық жүйелермен қарым-қатынасы туралы түсінік қалыптастыру.
Нәтижесінде: Вирустардың табиғатта таралу заңдылығын, олардың құрылысының күрделілігі, қарапайым синтетикалық қоректік орталарда жинақталмайтындығы туралы білу қажет.
Мазмұны:
Дәрістер: Кіріспе. Ашылу тарихы жөніндегі қысқаша мәліметтер. Д.И.Ивановский және М.Бейеринк еңбектері. Вирустардың облигатты клетка ішілік паразитизмі. Тыныш күйдегі вирустар (вирион) мен клетка ішілік вирустарға ( вирус-клетка комплексі) жалпы сипаттама. Вирустар мен клетка иесінің әсер етуінің әртүрлілігі: өнімді, интегративті, абортивті. Вирустардың шығу гипотизасы. Вирустардың құрылымдық ұйымдасуы. Вирус бөлшектерінің морфологиялық түрлері. Қарапайым және күрделі вирустар. Фагтар. Вирустардың химиялық құрамының ерекшеліктері. Вирус белоктары, олардың функциялары. Вирустардың нуклеин қышқылдары (қос жіпшелі, сақиналы, бір жіпшелі, фрагменттелген т.б.). Гликопротеидтер, минорлы компоненттер, олардың функциясы. Вирусология негіздері. Классификациялау үшін вирустардың морфологиялық, құрылымдық және генетикалық сипаттамаларын қолдану.
Клеткалардағы вирустардың репродукциясы. Клеткадағы вирустардың енуі мен адсорбциясы. Вирустық және клеткалық рецепторлар. Депртеинизация. РНК-лы және ДНК-лы вирустардың репликация ерекшеліктері. Өзбеттік жиналу. Вирус белогы мен басқа да компоненттерінің синтезі. Жетілген вирус бөлшектерінің түзілуі. Вирустардың клеткадан шығуы. Вирустарды дақылдау. Лизогения. Қалыпты бактериофагтардың клеткамен әрекеттесуінің жалпы сипаттамасы. Лизогенді конверсия. Өсімдік, жануарлар және адамның вирус инфекциялары. Вириоидтар. Приондар.
Практикалық сабақтар: Вирустардың облигатты клетка ішілік паразитизмі. Тыныш күйдегі вирустар (вирион) мен клетка ішілік вирустарға ( вирус-клетка комплексі) жалпы сипаттама. Вирустардың шығу гипотизасы. Вирустардың құрылымдық ұйымдасуы. Вирус бөлшектерінің морфологиялық түрлері. Қарапайым және күрделі вирустар. Фагтар. Вирустардың химиялық құрамының ерекшеліктері. Вирус белоктары, олардың функциялары. Вирустардың нуклеин қышқылдары (қос жіпшелі, сақиналы, бір жіпшелі, фрагменттелген т.б.). Вирусология негіздері. Классификациялау үшін вирустардың морфологиялық, құрылымдық және генетикалық сипаттамаларын қолдану.
Клеткалардағы вирустардың репродукциясы. Клеткадағы вирустардың енуі мен адсорбциясы. Вирустық және клеткалық рецепторлар. Вирус белогы мен басқа да компоненттерінің синтезі. Вирустардың клеткадан шығуы. Вирустарды дақылдау. Лизогения. Қалыпты бактериофагтардың клеткамен әрекеттесуінің жалпы сипаттамасы. Лизогенді конверсия. Өсімдік, жануарлар және адамның вирус инфекциялары. Вириоидтар. Приондар.
Оқу жұмысының қорытындысы / Қорытынды бақылау түрлері
Емтихан
3-курс 050113-Биология
Пәннің аталуы
Ихтиология
Оқу іс-шаралары
Дәрістер, практикалық сабақ, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
5
Оқытушының Т.А.Ә.
Есембекова Г.Б.
Жұмыс тілі
Қазақша
Академиялық сағаттар саны
Дәріс-15, зертханалық сабақ-15, ОСӨЖ-30, СӨЖ-30
Еңбек сыйымдылығы-
Барлығы-90 сағат
Кредиттер
2
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер
Білім беру мақсаттары
Ихтиология ғылымдарының қазіргі кездегі дамуы мен бүкіл адамзат өмірі үшін маңызы туралы түсінік қалыптастыру. Балықтардың оның ішінде республика көлемінде, әсіресе жергілікті жерде кездесетін түрлеріне көбірек көңіл бөліп, олардың анатомиялық – морфологиялық құрлыстарына тереңірек үңілу. Осы қасиеттерін білу арқылы балықтардың жер бетіне таралуын, олардың күнделікті тұрмыста, халық шаруашылығында пайдалану мүмкіндіктерін түсіндіру
-жергілікті жерде өсетін балықтардың көбею жолдары мен органдарының түр өзгерістерін ажырата білу
- балықтардың даму кезеңдерін кесте түрінде құрастыруды ұйымдастыру
Мазмұны
Дәрістер: Балықтардың сыртқы морфологиясы мен пішіні. Қозғалуы, оның өзгергіштігі. Балықтардың терісі, қабыршақтары. Тері пигменттері: олардың әртүрлілігі, жалпы құрамы.
Балықтардың түсі және оның өзгергіштігі. Балықтың қаңқасы мен еті. Омыртқа жотасы. Асқорыту жүйесі және оның бөлімдері. Тыныс алу және қан айналу жүйелері. Жүйке жүйесі. Балықтар денесінде тұз-су алмасуы. Ащы және тұщы суларда балықтардың бейімделуі. Балықтардың абиотикалық және биотикалық факторлардың әсеріне жалпы сипаттама. Балықтардың тіршілігіне тікелей немесе жанама әсер ететін абиотикалық факторларға жалпы сипаттама. Уылдырық бөліп шашу. Тұқымдылық және зерттеу әдістері. Балықтардың қоректік қоры және қоректенуі. Балықтардың миграциясы. Миграцияның себептері. Көбею миграциясы, қоректену миграциясы. Балықтардың тіршілік қатынастары және бейімделушілік маңызы. Шеміршекті балықтар – отряд үсті – акула систематикасы. Сүйекті балықтар: Саусаққанаттылар, қосқанаттылар, ганоидтар, систематикасы мен биологиясы.
Сүйекті балықтар: клюпеоидтар, аравноидтар, систематикасы мен биологиясы. Сүйекті балықтар: параперкоидтар, перкоидтар, батрохоидтар, систематикасы мен биологиясы.
Зертханалық сабақтар: Балықтардың сыртқы морфологиясы мен пішіні. Балықтардың терісі, қабыршақтар. Балық қаңқасының құрылысы. Асқорыту жүйесі. Тыныс алу және қан айналу жүйелерінің құрылысы. Желбезектің құрылысы.
Жүйке жүйесі. Орталық жүйке жүйесі.
Балықтар денесінде тұз-су алмасуы.
Балықтардың абиотикалық және биотикалық факторлардың әсеріне жалпы сипаттама.Балықтардың көбеюі мен дамуы.
Уылдырық шашу мерзімі мен уылдырық шашатын жерлер. Балықтардың көлемі, жасы және өсуі. Балықтардың қорегі және қоректенуі. Балықтардың миграциясы. Балықтардың тіршілік қатынастары және бейімдеушілік маңызы. Шеміршекті балықтар – отряд үсті акула.Сүйекті балықтар: Саусаққанаттылар, қосқанаттылар, ганоидтар, клюпеоидтар, аравноидтар, параперкоидтар, перкоидтар, батрохоидтар, систематикасы мен биологиясы.
Қорытынды бақылау түрі
Емтихан
3-курс 050113-Биология
Пәннің аталуы
Орнитология
Оқу іс-шаралары
Дәрістер, практикалық сабақ, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр
5
Оқытушының Т.А.Ә.
Есембекова Г.Б.
Жұмыс тілі
Қазақша
Академиялық сағаттар саны
Дәріс-15, зертханалық сабақ-15, ОСӨЖ-30, СӨЖ-30
Еңбек сыйымдылығы-
Барлығы-90 сағат
Кредиттер
2
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер
Білім беру мақсаттары
Орнитология ғылымдарының қазіргі кездегі дамуы мен бүкіл адамзат өмірі үшін маңызы туралы түсінік қалыптастыру. Құстардың оның ішінде республика көлемінде, әсіресе жергілікті жерде кездесетін түрлеріне көбірек көңіл бөліп, олардың анатомиялық – морфологиялық құрлыстарына тереңірек үңілу. Осы қасиеттерін білу арқылы құстардың жер бетіне таралуын, олардың күнделікті тұрмыста, халық шаруашылығында пайдалану мүмкіндіктерін түсіндіру
-жергілікті жерде өсетін құстардың көбею жолдары мен органдарының түр өзгерістерін ажырата білу
- құстардың даму кезеңдерін кесте түрінде құрастыруды ұйымдастыру
Мазмұны
Дәрістер: Құстардың сыртқы морфологиясы мен пішіні. Қозғалуы, оның өзгергіштігі. Құстардың терісі, қанатттары. Тері пигменттері: олардың әртүрлілігі, жалпы құрамы.
Құстардың түсі және оның өзгергіштігі, қаңқасы мен еті. Омыртқа жотасы. Асқорыту жүйесі және оның бөлімдері. Тыныс алу және қан айналу жүйелері. Жүйке жүйесі. Құстар денесінде тұз-су алмасуы. Құстардың ауада ұшуға бейімделуі. Құстардың абиотикалық және биотикалық факторлардың әсеріне жалпы сипаттама. Жұмыртқа салу. Тұқымдылық және зерттеу әдістері. Құстардың қоректік қоры және қоректенуі. Құстардың миграциясы. Миграцияның себептері. Көбею миграциясы, қоректену миграциясы. Құстардың тіршілік қатынастары және бейімделушілік маңызы.
Құстардың систематикасы мен биологиясы.
Зертханалық сабақтар: Құстардың сыртқы морфологиясы мен пішіні, терісі, қабыршақтар. Құс қаңқасының құрылысы. Асқорыту жүйесі. Тыныс алу және қан айналу жүйелерінің құрылысы. Өкпенің құрылысы. Жүйке жүйесі. Орталық жүйке жүйесі. Құстар денесінде тұз-су алмасуы.
Құстардың көбеюі мен дамуы.
Құстардың көлемі, жасы және өсуі. Құстардың қорегі және қоректенуі. Құстардың миграциясы. Құстардың тіршілік қатынастары және бейімдеушілік маңызы.
Құстардың систематикасы мен биологиясы.
Қорытынды бақылау түрі
Емтихан
3 курс 050113
6 семестр
Пәннің аталуы
Гидробиология
Қысқартылған атауы
Гид
Оқу іс шаралары (оқу пәндері курстары,егер бар болса)
Әр түрге жататын гидробионт ағзалардың тіршілік ету жағдайын, олардың түрлік құрамын, судың және грунттың химиялық және физикалық қасиеттерін, гидробионттардың популяция аралық байланысы мен функционалдық ерекшеліктерін, тіршілік формалары мен гидробионттардың негізгі экологиялық әрекеттерін, зоопланктон мен зообентостың негізгі өкілдерін, су қоймаларындағы биологиялық өнімділіктің ерекшеліктерін , су қоймаларын ластанудан қорғау жолдары мен ағын суларды тазартудың экологиялық негізін меңгерту.
Мазмұны
Дәрістер: Гидробиологияның қалыптасуы мен дамуы.Сулардың физика-химиялық қасиеті.Гидросфера және онда кездесетін ағзалар. Дүние жүзілік мұхит және оның аймақтарына сипаттама.Континенталды су қоймалары және онда кездесетін ағзалар.Өзендер мен батпақтар. Өзендер мен батпақтардың гидрохимиялық және гидрологиялық сипаттамасы.
Батпақтардың пайда болуы мен жасын анықтау жолдары. Торфтың түзілуі.Өзендердің мекендеушілері-тіршілік ететін омыртқасыз жануарлардың негізгі белгілері,алуан түрлілігі.Көлдер. Көлдерге, экологиялық зоналарға негізгі сипаттама.Жер асты сулары және онда кездесетін ағзалар. Планктон және нектон.Бентос және перифитон, пелагобентос, нейстон және плейстон. Гидробионттардың қоректенуі.Гидробионт ағзалардың өсу,даму энергетикасы.Гидробионттардың газ, тұз алмасуы, гидробионттарды кеуіп қалмаудан қорғау және кепкен гидробионттардың тірі қалуы.
Гидробионттардың тынысалуы. Гидробионттардың газ алмасуға бейімделуі. Гидробионттардың газ алмасуға бейімделуі.Гидробиоценоздардың құрылысы. Популяциялармен биоценоздардың арасындағы айырмашылықтар.Су өсімдіктерінің сулы ортаға бейімделгіштігіне байланысты жіктелуі.Су экожүйесі. Су экожүйесінің құрамы мен функционалдық ерекшеліктері.Су экожүйесінің биологиялық өнімі және оның жоғарылау жолдары.Гидросфераның биологиялық ресурстары, оның қалыптасуы мен дамуы.Аквакультура, өзендер мен су қоймаларындағы балық шаруашылығы.Омыртқасыздар аквакультурасы. Балдырларды қолдан өсіру.Таза су мәселелерінің экологиялық аспектілері және биогидросфераны қорғау. Су қоймаларының ластануы.Су қоймаларының антропогенді эвтрофикациясы мен термофикациясы.Сулардың биологиялық өздігінен тазаруы. Бактериалдық суды тазартудың жолдары.
Зертханалық сабақтар: Судың құрылымын жəне құрамын анықтау əдістері.Гидробионт ағзалардың пробаларын жинау, сақтау жəне фиксациялау.Сулардағы гидробионт ағзаларға талдау жасау.Қошқар ата өзенінің гидробиологиялық түрлік құрамын анықтау.Су қоймалардағы жыл мезгіліне байланысты гидробиологиялық түрлік құрамының өзгерісін анықтау.Өзеннің жағалық жəне су түбіндегі мекендеушілерін яғни зообентосты зерттеу.Су қоймаларындағы өсімдіктердің түрлік құрамын анықтау жолдары.Қошқар ата өзенінде кездесетін жоғарғы сатылы су өсімдіктерін анықтау, гербарийлер жасау.Гидробионт ағзаларға улы заттардың әсерін салыстыру.Улы заттардың микрофлора қасиеттеріне әсері.Зоопланктондардың жыныстық құрылысын анықтау.Гидробионттардың тіршілік циклі,көбеюі және дамуы.Аквакультураның биологиялық негіздері және әдістері.Балдырлардың таза культураларын бөліп алу.Су қоймаларының биологиялық өнімділігі.
3 курс 050113
6 семестр
Пәннің аталуы
Жоғарғы сатыдағы су өсімдіктері
Қысқартылған атауы
ЖССӨ
Оқу іс шаралары (оқу пәндері курстары,егер бар болса)
Пререквезиттер:ботаника ,зоология,флора және фауна,география,химия
пәндері
Білім беру мақсаттары,құзіреттілігі
Жоғары сатыдағы су өсімдіктерінің тіршілік ету жағдайын, олардың түрлік құрамын, қоршаған орта мен су қоймаларындағы биологиялық қүбылыстарды, ағзалардың функционалдық ерекшеліктерін, әр түрлі функционалдық механизмін зерттеу, осы комплексті ғылым ретінде қарастыру.
жоғары сатыдағы су өсімдіктерінің тіршілік ету жағдайын зертеу,гидросферадағы негізгі биологиялық процестер мен жағдайлардың заңдылықтармен танысу, популяция және биоценоздардың функционалды ерекшеліктермен тіршілік формаларының қүрылымын зерттеу
Мазмұны
Дәрістер: Кіріспе.Жоғары сатыдағы су өсімдіктері пәні, оның зерттеу әдістері мен міндеттері. Жоғары сатыдағы су өсімдіктері экожүйедегі маңызы.Ағаш және шөптесін гүлді өсімдіктер.Өткізгіш жэне тірек ұлпалары. Тамыр. Жапырақ. Гүл және гүл шоғыры.
Микроспорнгиялар, микроспорагенез және тозаң дәндері Микроспорангиялардың дамуы. Микроспорогенез. Аталық және аналық
Лотос гүлділер қатары (Nelumbonales) Лотос гүлділер тұқымдасы (Nelumbonaceae).Қоғалылар қатары (Typhales) Қоғалылар тұқымдасы (Турһасеае).Аронниктер қатары (Amies).Аронниктер тұқымдасы (Агасеае), Балықоттылар тұқымдасы (Lemnaceae).Гидросфераның биологиялық ресурстары, оның қалыптасуы мен дамуы.Сулардың биологиялық өздігінен тазаруы. Жоғарғы сатылы су өсімдіктерімен суды тазарту жолдары.Негізгі ластанушы заттар, олардың популяция -биоценотқалық денгейде эсер ету. Су қоймалардың антропогендік эвтрофикациясы және термофикациясы. Су қоймалардағы су сапасының биологиялық индикациясы. Су қоймаларының өзін -өзі тазартуының биологиялық негіздері.Гидробионтардың минеризациялық әрекеті. Гидробионттардың ластанушы заттарды суцдың түбіндегі топыраққа тасымалдаудағы ролі. Биоседиментация
Микроспоронгиялар, микроспорагенез және тозаң дәндері. Гүлді өсімдіктердің тозаңдануы және ұрықтануы. Тұқым мен жемістің қалыптасуы. Қошқар ата өзенінің өсімдік түрлік құрамын анықтау
Бадам өзенінің өсімдіктерінің түрлік қүрамын анықтау. Мүйізжапырақ түқымдасы (Ceratophyllaceae).Лотос гүлділер түқымдасы {Nelumbonaceae)..Қоғалылар түқымдасы (Турһасеае).Аронниктер тұқымдасы (Агасеае).Балықоттылар тұқымдасы (Lemnaceae) Интродуцент өсімдіктердің су сапасына эсері. Қошқар ата өзенінде кездесетін жоғарғы сатылы су өсімдіктерін анықтау, гербарийлер жасау
Улы заттардың макрофиттердің физиологиялық қасиеттеріне әсері
3 курс 050113 6 семестр
Пәннің аталуы
Төменгі сатыдағы су өсімдіктері
Қысқартылған атауы
ТССӨ
Оқу іс шаралары (оқу пәндері курстары,егер бар болса)
Пререквезиттер:ботаника ,зоология,флора және фауна,география,химия
пәндері
Білім беру мақсаттары,құзіреттілігі
Курстың мақсаты:қоршаған орта жағдайларына байланысты балдырларды экологиялық топтарға топтастыру, қоршаған орта мен су қоймаларындағы биологиялық құбылыстарды, ағзалардың функционалдық ерекшеліктерін, эр түрлі функционалдық механизмін зерттеу, осы комплексті ғылым ретінде қарастыру.
- Балдырлардың қүрылысы, құрылымы жэне дене пішіндерінің эволюциясымен танысу
- Балдырларды экологиялық топтарға топтастыру
- гидросферадағы негізгі биологиялық процестер мен жағдайлардың заңдылықтармен танысу
- популяция жэне биоценоздардың функционалды ерекшеліктермен тіршілік формалардың қүрылымын зерттеу
Мазмұны
Дәрістер: Кіріспе.Төменгі сатыдағы өсімдіктер пәні, оның зерттеу әдістері мен міндеттері. Балдырлар жэне олардың басқа өсімдіктерден айырмашылығы. Балдырлардың негізгі морфологиялық ерекшеліктері. Балдырлардың қоректенуі
Балдырлрдың көбеюі және даму циклдары.
Көк - жасыл балдырлар (Cyanophyta)
Пирофитті балдырлар (Pyrrophyta)
Хризомонадалылар немесе жылтырауық балдырлар (Chrysophyta) Балдырлардың қүрылысы. Қоректену ерекшелігі. Тіршілік ету қабілеті.
Кешенді оқыту кезінде (теориялық және практикалық) ботаника ғылымдарының қазіргі кездегі дамуы мен өсімдіктер әлемінің бүкіл адамзат үшін маңызы туралы түсінік қалыптастыру. Өсімдіктердің оның ішінде Республика көлемінде, әсіресе жергілікті жерде кездесетін түрлерге көбірек көңіл бөліп, олардың анатомиялық – морфологиялық құрылыстарына тереңірек үңілу. Осы қасиеттерін білу арқылы өсімдіктердің жер бетіне таралуын, олардың күнделікті тұрмыста, халық шаруашылығында пайдалану мүмкіндіктерін түсіндіру.
Мазмұны
Дәрістер: ЖСӨ шығу тегі, олардың қрғақшылықтағы тіршілікке байланысты морфо-анатомиялық жіктелуі. Ботаниканың даму тарихы. Ботаниканың бөлімдері. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Өсімдіктер әлемін қорғау. Өсімдіктер жасушасының жалры құрылымдық ерекшелігі. Протопласть. Өсімдік жасушасының компоненттері. Жасуша қабықшасы. Вакуоль. ЖСӨ ұлпалары. Түзуші ұлпалар. ЖСӨ тұрақты ұлпалары. ЖСӨ тамыр және тамырлар жүйесі. Өркен және өркендер жүйесі. Жапырақтың морфологиясы, қызметі және дамуы. Жапырақтың анатомиялық құрылысы. Сабақ өркен өсі, қызметі және морфологиялық ерекшеліктері. Өсімдіктердің репрадуктивті мұшелерінің жалпы сипаттамасы. Және олардың көбеюі. Гүлдердің морфологиялық алуан түрлілігі. Гүл құрылысының жалпы ерекшеліктері. Гүлдеу және тозаңдау. Жемістер. Өсімдіктердің көбеюі. Өсімдіктердің тіршілік формалары. Өсімдіктердің экологиялық топтары.
Практикалық сабақтар: ЖСӨ цитологиялық құрылысы. ЖСӨ гистологиялық құрылысы. ЖСӨ тамырының морфо-анатомилық құрылысы. ЖСӨ жапырағының анатомиялық және морфологиялық құрылысы. ЖСӨ сабағының анатомиялық және морфологиялық құрылысы. ЖСӨ гүлінің анатомиялық және морфологиялық құрылысы. ЖСӨ тозаңдануы мен ұрықтануы. ЖСӨ тұқымы мен жемісінің құрылыстарының классификациясы. ЖСӨ көбею жолдары. ЖСӨ тіршілік формалары мен экологиялық топтары.
3 – курс 5 семестр
Пәннің аталуы
ТСӨ анатомиясы мен морфологиясы
Қысқартылған аталуы
Оқу іс шаралары (оқу пәндерінің курстары, егер бар болса)
Пререквизиттер: Жоғары оқу орындарының бағдарламасына сәйкес көлемінде білім алу үшін студент әдебиеттермен, оқу құралдарымен, сөздіктермен, компьютермен, интернетпен жұмыс істей білу қажет. Осы көрсетілгендерді пайдалана отырып өсімдіктердің анатомиялық және морфологиялық түсініктерін қалыптастыру, өсімдіктердің көбею жолдары білу қажет. Пән аралық байланыс ретінде цитология, гистология, өсімдіктану, экология пәндерін игеру қажет.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
ТСӨ анатомиясы мен морфологиясы пәнін оқыту кезінде (теориялық және практикалық) ботаника ғылымдарының қазіргі кездегі дамуы мен өсімдіктер әлемінің бүкіл адамзат үшін маңызы туралы түсінік қалыптастыру. Өсімдіктердің оның ішінде Республика көлемінде, әсіресе жергілікті жерде кездесетін түрлерге көбірек көңіл бөліп, олардың анатомиялық – морфологиялық құрылыстарына тереңірек үңілу. Осы қасиеттерін білу арқылы өсімдіктердің жер бетіне таралуын, олардың күнделікті тұрмыста, халық шаруашылығында пайдалану мүмкіндіктерін түсіндіру.
Мазмұны
Дәрістер: ТСӨ шығу тегі, олардың құрғақшылықтағы тіршілікке байланысты морфо-анатомиялық жіктелуі. Ботаниканың даму тарихы. Ботаниканың бөлімдері. Төменгі сатыдағы өсімдіктердің классификациясы. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Өсімдіктер әлемін қорғау. Өсімдіктер жасушасының жалпы құрылымдық ерекшелігі. Өсімдік жасушасының компоненттері. Жасуша қабықшасы. Вакуоль. ТСӨ ұлпалары. Олардың көбеюі. Бактериялар мен Вирустар. Балдырлар. Миксомицеттер. Саңырауқұлақтар. Қыналар.
Практикалық сабақтар: Бактериялар мен Вмрустар. Балдырларды жинау және құрылысымен танысу. Балдырлар культурасы. Балдырлардың клетка құрылысы, құрылымы және пішіндерінің эволюциясы. Балдырлардың көбеюі. Көк-жасыл балдырлар. Диатомды балдырлар. Қоңыр балдырлар. Қызыл балдырлар. Жасыл балдырлар. Хара балдырлар. Микомицеттер. Зигомицеттер. Базидомицеттер. Саңырауқұлақтар. Қыналар.
3 – курс
5 семестр
Пәннің аталуы
Құрылымдық ботаника
Қысқартылған аталуы
Оқу іс шаралары (оқу пәндерінің курстары, егер бар болса)
Пререквизиттер: Жоғары оқу орындарының бағдарламасына сәйкес көлемінде білім алу ұшін студент әдебиеттермен, оқу құралдарымен, сөздіктермен, компьютермен, интернетпен жұмыс істей білу қажет. Осы көрсетілгендерді пайдалана отырып өсімдіктердің анатомиялық және морфологиялық түсініктерін қалыптастыру, өсімдіктердің көбею жолдары мен мүшелерінің түр өзгерістерін ажырата білу, өсімдіктердің гүл құрылысымен қоса олардың диаграммасы мен формуласын ққұрастыра білу қажет. Цитология, Гистология, Өсімдіктану, Экология пәндеріе игеру қажет.
Білім беру мақсаттары / құзіреттілігі
Пәнді оқыту кезінде (теориялық және практикалық) ботаника ғылымдарының қазіргі кездегі дамуы мен өсімдіктер әлемінің бүкіл адамзат үшін маңызы туралы түсінік қалыптастыру. Өсімдіктердің оның ішінде Республика көлемінде, әсіресе жергілікті жерде кездесетін түрлерге көбірек көңіл бөліп, олардың анатомиялық – морфологиялық құрылыстарына тереңірек үңілу. Осы қасиеттерін білу арқылы өсімдіктердің жер бетіне таралуын, олардың күнделікті тұрмыста, халық шаруашылығында пайдалану мүмкіндіктерін түсіндіру.
Мазмұны
Дәрістер: ЖСӨ шығу тегі, олардың қрғақшылықтағы тіршілікке байланысты морфо-анатомиялық жіктелуі. Ботаниканың даму тарихы. Ботаниканың бөлімдері. Өсімдіктердің табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Өсімдіктер әлемін қорғау. Өсімдіктер жасушасының жалры құрылымдық ерекшелігі. Протопласть. Өсімдік жасушасының компоненттері. Жасуша қабықшасы. Вакуоль. ЖСӨ ұлпалары. Түзуші ұлпалар. ЖСӨ тұрақты ұлпалары. ЖСӨ тамыр және тамырлар жүйесі. Өркен және өркендер жүйесі. Жапырақтың морфологиясы, қызметі және дамуы. Жапырақтың анатомиялық құрылысы. Сабақ өркен өсі, қызметі және морфологиялық ерекшеліктері. Өсімдіктердің репрадуктивті мұшелерінің жалпы сипаттамасы. Және олардың көбеюі. Гүлдердің морфологиялық алуан түрлілігі. Гүл құрылысының жалпы ерекшеліктері. Гүлдеу және тозаңдау. Жемістер. Өсімдіктердің көбеюі. Өсімдіктердің тіршілік формалары. Өсімдіктердің экологиялық топтары.
Практикалық сабақтар: Өсімдіктердің цитологиялық құрылысы. Өсімдіктердің гистологиялық құрылысы. Өсімдіктердің тамырының морфологиялық және анатомилық құрылысы. Өсімдіктер жапырағының анатомиялық және морфологиялық құрылысы. Өсімдіктер сабағының анатомиялық және морфологиялық құрылысы. Өсімдіктер гүлінің анатомиялық және морфологиялық құрылысы. Өсімдіктердің тозаңдануы мен ұрықтануы. Өсімдіктер тұқымы мен жемісінің құрылыстарының классификациясы. Өсімдіктердің көбею жолдары. Жоғары сатыдағы өсімдіктердің тіршілік формалары мен экологиялық топтары.
4 курс
7 семестр
Пәннің аталуы
Қоршаған ортаны қорғау және биоалуантүрлілікті сақтау
Қысқартылған атауы
ҚОҚ және БАС
Оқу-іс шаралары/оқу пәндерінің курстары(егер бар болса)
Дәрістер, практикалық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
Семестр -7
Оқытушының А:Т:Ә.
Оспанова Г.С
Доцент /оқытушы
Доцент
Жұмыс тілі
Қазақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Таңдау бойынша кәсіптендіру бөлімі
Оқу түрі/ академиялық сағаттардың саны
Дәрістер-30, практикалық-15, ОСӨЖ-45, СӨЖ-45
Еңбек сыйымдылығы
Барлығы-135
Кредиттер /сыныақ бірліктері
3-кредит
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер: «Ботаника» «Зоология» «Жануарлар және өімдіктер физиологиясы», «Миробиология» пәндері.
Білім беру мақсаттар /құзіреттілігі
Жануарлардың биосферадағы роліне теориялық және практикалық көзқарасты қалыптастыру.
Биоценоздардың, экожүйелердің қалыптасу заңдылықтарын білу және адамның оларға әсері
Мазмұны
Кіріспе: Қоршаған ортаны қорағау мен тиімді пайдаланудың принциптерімен, биоалуантүрлілікті сақтау бағдарламаларының құқық негіздері және қаржылық қамтамассыз етумен танысу. Эколгиялық мәдениетті тәрбиелеу және экологиялық әдебиеттерді өз бетінше қолдануды үйрену. Нәтижесінде: бақылау, эксперимент, сандық есептеу, жүйелеу әдістерін білу және тәжірибе өткізу.
Дәрістер: биосферадағы антропогенді әсердің негізгі түрлері. Атмосфераның ластануының экологиялық сандарының су биомассасына әсері. Литосфераның ластануының экологиялық биотопқа әсері. Ормандарға тікелей және жанама антопогенді әсердің экологиялық сандарды. Жануарлардың биоалуантүрлілігінің кемуінің себептері. «Биоалуантүрлілілікті сақтау» туралы конференция. Өсімдіктер мен жануарлардың санымен популяциялық+түрлік құрамын сақтау. «Қызыл кітап» ерекше қорғауға алынғвн табиғи территориялар. Биотопқа зиянды биологиялық әсерден қорғау. Экологиялық білім беру және оның биоалуантүрлілікті сақтаудағы рөлі. Экологиялық құқық негіздері. Биоалуантүрлілікті сақтаудағы экономикалық жүйені жетілдіруі. . Қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық қызмет.
Практикалық сабақтар. Территориялардың экологиялық жағдайын зерттеу: оқу ғимаратына жақын орналасқан территорияның экологиялық жағдайына комплекстік баға беру. Экологиялық қауіпті заттар мен факторлардың әсерін анықтау. Мекен ету ортаның фактрлары және адам денмаулығы. Қоршаған ортаның антрпогенді ластануын экспресс әсерімен зертеу. Ауаның шаңдау дәрежесін зерттеу. Судың органолептикалық сипаттамасы. Топырақтың экологиялық жағдайын бағалву. ОҚО тұрақты дамуы үшін табиғи жүйелерді сақтау мәселелері, ОҚО биоалуантүрлілігін сақтау. Қоршаған ортаның мәселелері бойынша әлеуметтік зерттеулер жүргізу.
Оқу әрекетінің нәтижелері
Қоршаған ортаны қорғау мен биоалуантүрлілікті сақтау мәселелерін тұжырымдап, оларды шешудегі экономика мен құқық рөлін көрсете білу керек.
Қрытынды бағалау түрлері
4-курс
7-семестр
Пәннің аталуы
Жануарлар әлемін қорғау мәселелері.
Қысқартылған атауы
ЖӘҚМ
Оқу-іс шаралары/оқу пәндерінің курстары(егер бар болса)
Жануарлардың биосферадағы роліне теориялық және практикалық көзқарасты қалыптастыру.
Биоценоздардың, экожүйелердің қалыптасу заңдылықтарын білу және адамның оларға әсері
Мазмұны
Кіріспе: Жануарлардың биосферадағы рөліне теориялық және практиалық көзқараспен қалыптастыру. Жануарлар бірлестіктерін қалыптастырудағы заңыдылықтарды білу және адамның оларға әсері. Эколгиялық мәдениетті тәрбиелеу. Нәтижесінде нақты экологиялық мәселені тұжырымдау: жануарлар туралы экологиялық ақпаратты жинау және сараптау, жергілікті жануарларды қорғау әдістерімен танысу
Дәрістер: жануарлар ресурстары-экологиялық фактор ретінде. Жануарлар үшін ауыспайтын ресурстардың экологиялық маңызы. Жануарлардың адам және биосфера үшін маңызы. Жануарлар әлеміне антропогендік әсер. Тікелей және жанама әсерлер. Орман өрттері. Жануарлардың қалпына токсиканттардың, пестицеттердің, минералдық тыңайтқыштардың әсері. Жануарларды (консументтерді) қорғау мен санын қалпына келтіру. «Пайдалы» және «зиянкес» жануарлар. Табиғи орта. Ұлттық саябақтар. Рио-де Жанейрода өткен «Қоршаған орта және тұрақты даму» конференциясы. «Биоалуантүрлілілікті сақтау» туралы конференция. Экологиялық білімнің маңызы және экологиялық мәдениетті тәрбиелеу. Қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық қызмет.
Практикалық сабақтар. Жануарлар әлемінің көп түрлілігі. Қоршаған ортаның экологиялық факторларынв жануарлардың бейімделуін зерттеу. Абиотикалық фактрлардың топырақ ағзаларына әсері. Қоректік ресурстар үшін тіршілік бәсекелесін зерттеу. Әртүрлі жануарлардың зат айналымдағы рөлін зерттеу. Жануарлар әлемін қорғаудың формаларының бірі – қорықтар мен ұлттық саябақтар. Жануарлардың геохимиялық қызметі. Жануарларды қорғау және санын қайтақалпына келтіру.
Оқу әрекетінің түрлері
Экологиялық мәселелердің негізгі алғышарттарын, мәні мен көрінісін білу. Жануарлар туралы экологиялық мәселені тұжырымдап, экомәселені этикалық тұрғыдан шешудің негіздемесін жасау.
Қорытынды бағалау
4 курс
7 семестр
Пәннің аталуы
Өсімдіктер әлемін сақтау.
Қысқартылған атауы
ӨӘСМ
Оқу-іс шаралары/оқу пәндерінің курстары(егер бар болса)
Жануарлардың биосферадағы роліне теориялық және практикалық көзқарасты қалыптастыру.
Биоценоздардың, экожүйелердің қалыптасу заңдылықтарын білу және адамның оларға әсері
Мазмұны
Кіріспе: Өсімдіктердің биосферадағы рөліне теориялық және практиалық көзқараспен қалыптастыру. Өсімдіктер бірлестіктерін қалыптастырудағы заңыдылықтарды білу және адамның оларға әсері. Эколгиялық мәдениетті тәрбиелеу. Нәтижесінде нақты экологиялық мәселені тұжырымдау: өсімдіктер туралы экологиялық ақпаратты жинау және сараптау, жергілікті өсімдіктерді қорғау әдістерімен танысу.
Дәрістер: өсімдіктер ресурстары-экологиялық фактор ретінде. Өсімдіктер үшін ауыспайтын ресурстардың экологиялық маңызы. Өсімдіктердің адам және биосфера үшін маңызы. Өсімдік бірлестіктері. Көптүрлілігі. Өсімдік бірлестігінің доминанттары мен эдификаторлары. Фитоциноздың қаббаттық құрылымы. Құрлық биомдары: тундра, орман, дала, шөл, тропикалық орман. Өсімдіктер әлеміне антропикалық әсерлер. Тікелей және жанама әсерлер. Орман өрттері. Өсімдіктердің күйіне әртүрлі токсиканттардың, автомобильдік газдардың әсері. Өсімдіктерді қорғау мен санын қалпына келтіру. «Пайдалы» және «зиянкес» өсімдіктер. Зиянкестерден және аурулардвн өсімдіктерді қорғау. Табиғи орта: ұлттық саябақтар. Қала маңайындағы орта: жасыл белдеу саябақтар. Ботаникалық саябақтар. «Биоалуантүрлілілікті сақтау» туралы конференция. Ормандарды сақтау туралы конфенция. Экологиялық білімнің маңызы және экологиялық мәдениетті тәрбиелеу. Қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық қызмет.
Практикалық сабақтар. Өсімдіктер әлемінің көп түрлілігі. Қоршаған ортаның экологиялық факторларына өсімдіктердің бейімделуін зерттеу. Өсімдіктер популяциясындағы даралардың полимрфизмін анықтау. Лишайник арқылы ағзаның ластануын бақылау. Су қоймасының ластануын биоиндикация арқылы бағалау. Қарағайдың қылқан жапырағы арқылы ауаның ластануын биоиндикация арқылы бақылау. Өсімдіктер әлемін қорғаудың формаларының бірі – қорықтар мен ұлттық саябақтар. Өсімдіктердің геохимиялық қызметі. Өсімдіктерді қорғау және санын қайтақалпына келтіру.
Оқу әрекетінің нәтижелері
Экологиялық мәселелердің негізгі алғышарттарын, мәні мен көрінісін білу. Өсімдіктер туралы экологиялық мәселені тұжырымдап, экомәселені этикалық тұрғыдан шешудің негіздемесін жасау.
