Оқу сауаттылығЫ

Айнабұлақ! Мыңбұлақ! Өмірге тұңғыш келгенімде дүниеде теңдесі жоқ нәрлі суымен мені шомылдырған, мені жуындырған бұлақ. Мен алғаш суын ішкен, мені әлдилеп сүйген, маған сенген, туған жерім Мыңбұлақ... Біз де сүйек, еттен жаралған жанбыз. Біздің жанымызды тебіренте соққан жүрек болаттан құралған емес, бірақ біздің жүрек – отты жүрек. Оның оты болатты ерітіп, жаңқадай жандыратын от. Біздің жүрегімізде қауіп-қатерді көтеріп, өлімді жеңетін бір жарық – ана сүтін ақтап, туған елді, Отанымызды сүю сезімі. Бізде ер атасы – махаббат, өмір тасы – халық, ел намысы – ер қолында. Біз намысты елдің ұлымыз. Жеңілмес күшіміз сонда.

1.Мәтінде «жаңқадай жандыратын от» дегені не?

A)Жүрек

C)Намыс

E)Айнабұлақ

2.Берілген мақалдардың қайсысы мәтіннің түйінін ашып тұр?

A)Атадан ұл туса  игі, ата жолын қуса игі

B)Ерлік пен еңбек – егіз

C)Талапты ерге нұр жауар

D)Ерлік тәрбиеден туады

E)Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас

1. Сізге, ардақты және құрметті, жақсы көретін аяулы ініміз Халиулла мырзаға, бізден, ағаңыз Ибраһимнен және барлық ата-аналарыңыздан, аға-іні, жеңгелеріңізден көп-көп дұғай сәлемдер жолдадық.

2. Құдайға шүкір, осы күнде өзің көрген жандар тегіс аманбыз.

Сізбен бірге бізге хат жазған Қамаридден моллаға көптен-көп сәлем дегейсіз.

Сізге хат жазуға уақытын бөлген және басқа да әрбір жақсылықтары алла тағаладан қайтсын, Аягөзге келген уақытта почта жүргелі тұр екен, сіздің хаттарыңызды көрген соң, көңіліміз жай тапты және сізге жол қаржыға отыз теңге жібердім.

3. Жаңа Семейге мағлұм еткен уақытыңызда құдайтағала қаласа ат тағайындармыз. Тәтеңіз 1 білімнің қайнар бұлағын үйренгенің турасында бекқуанып жатыр. Әрқашан құдайтағалаға сиынып талап қыла көрсін дейді.

Хатыңыз тиісімен ешбір тоқтамайынша Аягөзге келіп осы хатты жаздық. Әрдайым деніңіз сау болып, абыройлы болыңыз. Ғұмырыңызды тілеп хат жазушы ағаңыз Ибраһим Құнанбайұлы деп білесіз. Тағы да көп-көп сәлем.

3.Берілген мәтін қай стильде жазылған?

A)Ауызекі сөйлеу стиль

B)Ресми ісқағаз стилі

C)Ғылыми стиль

D)Публицистикалық стиль

E)Көркем әдебиет стилі

4.Хаттың 1-бөлімі арқылы жазған адам туралы не айтуға болады?

A)Ардақты адам

B)Бауырмал адам

C)Талапшыл адам

D)Құрметті адам

E)Танымал адам

5.Неге хатта Қамаридден моллаға алғыс айтылды?

A)Себебі Халиулла молламен бірге тұрады.

B)Себебі Қамариден молла хат тасиды.

C)Себебі молла Халиуллаға хат жазуға көмектеседі.

D)Себебі Қамариден молладан ат мінеді.

E)Себебі хат Қамариден моллаға арналған.

6.Халиулланың ісі туралы қандай бөлімде айтылған?

A)Екінші

C)Үшінші

E)Барлығында

Театрдағы көрермен мәселесі төңірегінде Астана қалалық «Жастар» театрының әдеби қызметкері Назерке Жұмабайды әңгімеге тартқан едік.

− Қазір театрға балалар өз еріктерімен келеді дей алмаймын. Әрдайым ұйымдастырумен жинаймыз. Әсіресе, қуыршақ театрларына қазақ балаларының қызыққанын көрмеппін.

ІІ. Баланың таным-түйсігін кеңейтуде қуыршақ театрларының алар орны үлкен. Бізде де, өзге елдерде де балабақша жасынан бастап, бүлдіршіндерге қуыршақтармен көрініс қою бағдарламаға енгізіледі. Аты солай аталып тұрған соң, бұл театрларда тек қуыршақтармен жұмыс жасайды деп ойлайтындар бар. Олай емес.  Бұл өнер ошақтары балалардың санасына отбасына деген сүйіспеншілікті, еліне, жеріне патриоттық сезімді қалыптастыратын қойылымдарды да сахналайды. Бірақ осы қуыршақтар әлеміне қазақ балаларының көптеп ағылып жатқанын байқай алмадық. Мысалы, Алматыдағы Мемлекеттік қуыршақ театрының 200 адамдық орны бар. Қойылымдары екі тілде де қойылады. Орысша қойылымдарында залдың кем дегенде жартысы толып отырады. Ең қызығы, алдыңғы қымбат билеттер бірінші сатылып кетеді. Ал қазақша қойылымдарға ары кетсе 30 адам келеді. Оның өзінде де ата-аналар ең арзан билеттерді алуға тырысады. «Арзан билетті алып, алдыңғы бос орындарға отыра саламыз» деген түсінік қалыптасқан.

ІІІ. Бүгінде қазақтар шетелге жиі саяхаттайды. Біріккен Араб Әмірліктерінен Алматыға қарай ұшаққа отырарда қасымдағы жеткіншек қазақ баланы сөзге тарттым. «Ал, арабтардың әмірліктерінен не көріп қайттың?» деп сұрадым. Сол кезде 12-13 жас шамасындағы баланың жауабына көңілім толмай қалған еді. Бар айтқаны – ана шетіндегі жағажай, мына шетіндегі жағажай, биік-биік ғимараттар, дүкендер… Өзім танысқан бірнеше мұражайды атап едім, «бармадық» деп басын шайқады. «Сонда бұл халық туралы не біліп қайттың?» деп сұрадым. Тағы да мардымды жауап бере алмады. Сонда бір елге барып тұрып, мәдениеті мен тарихымен танысуға қызықпағандары қалай? Тіпті, тілін түсінбейтін болсаң да, шетелдің театрына бас сұғып қайтсаң, көп жайды аңғарып қайтуға болады. Мәселен, Сеулде фольклорлық «Nanta» атты театр бар. Билетінің бағасы біздің театрлардан он есе қымбат тұрады. Алматыдағы балалар спектакльдерінің билет құны – 400-600 теңге, Астананың Жастар театрында балалар билеті – 300 теңге. Ал «Nanta» билеті шамамен 5000 теңге көлемінде. Соның өзінде, екі барғанымда да үлкен залда бос орын болмады. Атауы «ретсіз дыбыстар» деген мағынаны беретін бұл театрға кәрістер үш жасар баласын да ертіп келеді. Ал бізде актер болуды армандайтын кей бала театр көрмей өседі…

IY. Шыны сол, қазақтар бала тәрбиесіне мәдени ошақтарға бару мәселесін қоса бермейді. Күнделікті күйбең тірлікпен жүріп, ұл-қыздарын анда-санда болса да, театрға ертіп баруды ойластырмайды. Қажет көрмейтіндері де бар.
7.Екінші азатжолдың үшінші азатжолға қатысы қандай?

A)Зерттейді

B)Дәлелдейді

C)Суреттейді

D)Нақтылайды

E)Сипаттайды

8.Мәтіннің негізгі ойы қай сөйлеммен сәйкес келеді?

A)Қуыршақ театрының қойылымдары сапасыз.

C)Елімізде театр санын арттыру керек

D)Театр билетінің құнын өсіру керек

E)Шетелде демалудың өзі – бір бақыт

9.Автордың мақаласына түрткі болған жағдай

A)Ата-аналардың қамқорлығын көрсету

B)Театр қызметкерін таныту

C)Театрдың ішкі тіршілігімен танысу

D)Өнер ордасына балалардың сирек баруы

E)Өнер ошақтарының санының аздығы туралы

10. «Ал бізде актер болуды армандайтын кей бала театр көрмей өседі…» Автордың айтпақ ойы қандай?

A)Өнер ошағына үлкейген кезде бару керек.

B)Кішкентай балаға театр қызық емес.

C)Кез келген арманға қол жеткізуге болады.

D)Актер болу үшін театрға бару міндет емес.

E)Баланы жасынан мәдениетке үйрету керек.

11.«Арзан билетті алып, алдыңғы бос орындарға отыра саламыз» деген түсініктің орын алуына не себеп?

Ата-аналардың...

A)Немқұрайлық танытуынан

B)Қаражатының жоқтығынан

C)Мәдени орынды сыйламауынан

D)Бағасы бір деп ойлауынан

E)Өресінің таяздығынан

12.Үшінші азатжолда автордың қандай  көңіл күйі берілген

A)Күмәнданады

B)Немқұрайлық

C)Дегбірсізденеді

D)Алаңдаушылық

E)Таңқалушылық