Оқулық А. Р. Соловьева, Б. Т. Ибраимова, Ж.Ә. Алина

212
қосарлы  жиыны:  біреуі  аталық  (спермийден),  екіншісі  аналық 
(жұмыртқа жасушасы) бар.
Орталық жасуша мен басқа спермийден эндоспермий – тұқымның 
қоректік  заттар  қоры  түзіледі.  Эндоспермидегі  хромосома  жиыны 
триплоидті  болады.  Эндоспермге  спермийден  бір  аталық  хромосома 
жинап, орталық жасушадан екі аналық хромосома жиыны түседі.
Ұрық қалтасының қабықшасынан тұқым қабығы (кожура) түзіледі. 
Аналық түйіні қабырғасынан ішінде тұқымдары бар жеміс түзіледі.
Қосарлы ұрықтанудың маңызы. 
Бұл үдеріс өсімдіктерге үнемдеуге 
мүмкіндік береді. Гүлді өсімдіктер ұрық түзілмейтін болса, қоректік 
заттар синтездеуге энергия жұмсамайды. 
Гүлді өсімдіктерде қосарлы ұрықтану болмаса, тұқым түзілмейді. 
Егер ерте үсік түсіп гамета жойылып кетсе немесе гүлдеген кезде жаңбыр 
жауса тозаңдануды шайып кетсе, жемістер мен тұқымдар түзілмейді. 
Гүлді өсімдіктерді гүл арқылы ұрықтану (басқа да бейімделулермен 
бірге),  олардың  ілгері  дамуына  және  ғаламшарда  басым  орын  алуға 
мүмкіндік берді.
Партеногенез – өсімдіктің ұрықтанбаған жұмыртқа жасушасынан 
ұрықтың даму үдерісі. Бұл әдіс кезінде ұрықтану жүрмейді. Аталық 
ағза ұрықтануға қатыспайды. Мысалы, бақбақ, темекі мен қызылшаның 
көптеген сұрыптары, орхидеяның кейбір сұрыптары. Бақбақтың өзара 
бір-біріне ұқсамайтынын байқаған шығарсыңдар. Ал астралар – олардың 
жақын туыстарының түсі әрі пішіні бойынша өте алуан түрлі.
Аталық  ж³пшес³,  тозаңдық,  аналығы,  түй³н,  генератиâт³  және 
âегетатиâт³ жасушалар, ұрық қалтасы, зигота, эндосперм.

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: