Оқулық А. Р. Соловьева, Б. Т. Ибраимова, Ж.Ә. Алина


Үлкен ми сыңарларының бөлімдері



Pdf көрінісі
бет166/278
Дата13.12.2021
өлшемі4,22 Mb.
#125944
түріОқулық
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   278
Байланысты:
Биология 7 каз 2017 ОКУЛЫК

Үлкен ми сыңарларының бөлімдері.
Үлкен ми сыңарларының терең жүлгелері төрт: 
маңдай

төбе

шүйде
 
және 
самай
 бөлімге бөлінеді (100-сурет). 
Маңдай бөлімі 
өте күрделі құрылымды. Ол адамның жоғары жүйке 
қызметіне жауапты. Маңдай бөлімінде ойлау, мінез-құлық мотивация-
сы, зейін, қиялдау орталықтары орналасқан. Маңдай бөлімінде сөйлеу 
101-сурет.
 Ми қыртысының 
аймақтары: 
1–2  –  ойлауға  және  мiнез-құлыққа 
жауапты аймақтар; 3 – қимылдың дәлдік 
аймағы;  4  –  қимыл-қозғалыс  аймағы; 
5  –  негiзгi  сезiмтал  аймақ;  6  –  сөйлеу 
аймағы; 7 – есту аймағы; 8 – көрiп бiлу; 
9  –  вестибулярлық  (тепе-теңдiк)  аймақ; 
10 – көру аймағы.
 
4
7
6
1
2
5
8
10
9
3


154
орталығы орналасқаны анықталған. Көп адамдарда сөйлеу орталығы 
сол жақ сыңарда орналасқан, ол оң жақ сыңарда болмайды.
Маңдай  бөлімінің  тағы  бір  маңызды  қызметі  –  күрделі  қимыл-
қозғалысты  басқару.  Ол  оқу  барысында  қалыптасатын  қимыл-қозға-
лысты – жазуды, музыкалық аспаптарда ойнау, спортшылардың қимыл-
қозғалысы, велосипед тебу, автомобиль жүргізу немесе басқа техниканы 
басқару, клавиатурада басу сияқты басқа да қимыл-қозғалыс басқарады. 
Төбе  бөлігі
  –  тері-бұлшық  ет  сезімталдығына  жауап  береді.  Осы 
жерге тері рецепторларынан ақпарат келіп түседі. Біздің ағзамыздағы 
ең сезімтал ағзалар – (қол саусақтары, тіл, ерін) бұл бөлімде, мысалы, 
арқаға қарағанда көп орын алады. 
Төбе бөлігінің сезімтал аймағы және маңдай бөлімінің қимыл аймағы 
қатар орналасқан. Ғалымдар оларды біртұтас қызмет атқару жүйесіне: 
«соматосенсорлық және қимыл-қозғалыс қыртысына» біріктіреді.
Шүйде бөлігі
 – көру орталықтары орналасқан орын.
Самай бөлігі
 – есту орталықтары.
Үлкен  ми  сыңарларының  барлық  бөлімдері  өзара  тығыз  байланысты  және 
бірлесе қызмет атқарады. Яғни ми толыққанды жұмыс істеу үшін қыртыстың 
әртүрлі бөлігіндегі жеке орталықтар ғана емес, қажет барлық құрылымдар 
бірге жұмыс істеуі керек. Мысалы, ауызша сөйлеу орталығы маңдай бөлімінде 
орналасқан.  Ол  естіген  сөзді  түсінуге  жауап  беретін  самай  бөліміндегі 
орталықпен  және  оқуға  –  көрген  әріптерден  сөз  құрастыруға,  ал  сөзден  – 
сөйлем құрастыруға жауап беретін шүйде бөлігіндегі көру орталығымен тығыз 
байланысты. Жазбаша сөйлеу орталығы да маңдай бөлімінде орналасқан, ол 
жазу кезінде қол бұлшық еттерін басқаруға жауап беретін қимыл-қозғалыс 
орталығымен  байланысты.  Сөйлеу  орталығының  қалыптасуына  оң  қолмен 
жаттығу – еңбек іс-әрекеті себеп болады.
Алдыңғы ми, үлкен ми сыңарлары, ми қыртысы, жүлгелер, жоғары 
жүйке қызметі, маңдай, төбе, самай, шүйде бөліктері.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   162   163   164   165   166   167   168   169   ...   278




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет