Оқулық Алматы : «Нұр пресс»

1-
бөлім
. 
ПЕДАГОГИКАНЫҢ
 
ЖАЛПЫ
 
НЕГІЗДЕРІ
 
 
1-
дəрісбаян
. 
Педагогиканың
 
адам
 
туралы
 
ғылымдар
 
жүйесіндегі
 
орны
 
 
«
Қазақ
 
мектептері
 – 
қазақтарға
 
білім
 
берудің

басты
 
құралы
… 
біздің
 
барлық
 
үмітіміз
, 
қазақ
 
халқының
 
келешегі
 
осы
 
мектептерде
. 
Сондықтан
 
мектептерде
 
жақсы
 
білім
 
берілетін
 
болсын
… 
Ғылыммен
 
қаруланған
, 
əр
 
нəрсеге
 
дұрыс
 
көзқарасы
 
бар
 
адамдар
 
қазақ
 
арасында
 
көбейіп
, 
бүкіл
 
халыққа
 
əсер
 
ете
 
алады
». 
Ы
.
Алтынсарин
 
Жоспары
:
 
1. 
Педагогика
– 
тəрбие
жөніндегі
ғылым
2. 
Педагогиканың
пайда
болуы
мен
дамуы
3. 
Педагогика
нысаны
, 
пəні
жəне
қызметтері
4. 
Педагогикалық
ғылымдар
жүйесі
5. 
Педагогика
жəне
басқа
ғылымдар
 
1.1. 
Педагогика
 – 
тəрбие
 
жөніндегі
 
ғылым
 
Адам
биологиялық
тіршілік
иесі
ретінде
дүниеге
келеді
. 
Оның
тұлға
болып
жетілуі
үшін
– 
тəрбиелеу
қажет
. 
Тəрбие
адамды
ізгілендіріп
, 
оған
қажет
қасиет
, 
сапаларды
қалыптастырады
. 
Қазіргі
қоғамда
тəрбие
жұмыстарын
жүргізу
үшін
арнайы
мекемелер
түзілген
. 
Бұл
процесті
кəсіптенген
адамдар
басқарады
. 
Тəрбие
жөнінде
арнайы
ғылым
қалыптасқан
. 
Міне
сол
ғылымды
үйренуді
енді
бастаймыз
. 
Адам
тəрбиелеу
жөніндегі
ғылым
педагогика
деп
аталады
. 
Ол
өз
атамасын
грек
сөздері
«
пайдес
»- 
балалар
жəне
«
аго
» -
жетектеу
дегеннен
алған
, 
тікелей
аудармасында
«
педагогика
» 
сөзі
бала
 
тəрбиесін
 
бағыттау
 
өнері
дегенді
аңдатады
, 
ал
«
педагог
» 
сөзі
бала
 
жетектеуші
мəнін
білдіреді
. 
Барша
дəуірлерде
педагогтар
балалардың
табиғаттан
берілген
мүмкіндіктерін
іске
асырып
, 
жаңа
сапаларды
қалыптастырудың
тиімді
жолдарын
тауып
, 
оларға
көмектесумен
келеді
. 
Мыңдаған
жылдар
бойы
қажетті
білімдер
тырнақтап
жиналып
педагогикалық
жүйе
негізге
келді
, 
тексерілді
, 
қажет
болмаған
тұстары
қолданымнан
шығарылды
, 
ақырында
өміршең
, 
ең
пайдалы
педагогикалық
идеялар

сақталып
, 
бүгінгі
күнімізге
жетті
. 
Бірте
-
бірте
басты
міндеті
ғылыми
білімдерді
топтастыру
жəне
жүйеге
келтіру
болған
тəрбие
жөніндегі
ғылым
пайда
болды
. 
Ұзаққа
созылған
даму
жолын
бастан
кешірген
бүгінгі
 
заман
 
педагогикасы
 
адам
 
тəрбиесі
 
заңдылықтары
 
жөніндегі
 
ғылымға
 
айналды
. 
Педагогика
мұғалімдерді
белгілі
жас
тобындағы
балаларды
тəрбиелеу
ерекшеліктері
жөніндегі
кəсіби
 
білімдермен
қаруландырып
, 
əрқилы
жағдайлардағы
оқу
-
тəрбие
процесін
болжастыруға
, 
жобалауға
жəне
іске
 
асыруға
,
оның
тиімділігін
бағалауға
үйретеді
. 
Тəрбие
процесін
ұдайы
жетілдіріп
отырып
қажет
, 
себебі
адамдардың
өмір
жағдайлары
өзгермелі
, 
ақпараттар
көлемі
ұлғаяды
, 
осыдан
мұғалімге
қойылатын
талаптар
жыл
сайын
күрделеніп
баруда
. 
Қоғамның
мұндай
талаптарына
педагогтар
өсіп
келе
жатқан
əулетті
оқыту
, 
тəрбиелеу
жəне
оған
білім
берудің
жаңа
технологияларын
құрастырумен
жауап
береді
. 
Бұдан
бұрынғы
мыңдаған
жылдардағыдай
-
ақ
баланың
өмірлік
мектебі
оның
алғашқы
демімен
бірге
басталады
. 
Осыдан
мектеп
педагогтары
мəңгі
проблемалар
құрсауында
келеді
. 
Баланы
адамаралық
қатынастар
дүниесіне
енгізуді
олар
өзінің
ең
басты
парызы
деп
біледі
. 
Алайда
, 
осы
уақытқа
дейін
тəрбиелік
қызмет
мұншама
қиын
, 
күрделі
жəне
жауапкерлі
болып
көрген
емес
. 
Дүние
басқаша
кейіпте
болған
, 
онда
бүгінгі
балаларға
төніп
тұрған
қауіп
-
қатерлердің
кейбір
түрлері
тіпті
болмаған
. 
Отбасында
, 
мектепке
дейінгі
балалар
мекемелерінде
, 
мектепте
болашақ
азаматқа
қандай
негіз
қаланса
, 
болашақ
өмірі
мен
бақыты
, 
бүкіл
қоғамның
берекесі
соған
тəуелді
болып
тұр
.
Қазіргі
заман
педагогикасы
үлкен
қарқынмен
дамудағы
ғылым
. 
Сол
дамуға
байланысты
өзгерістердің
ізімен
асығу
қажеттігі
пайда
болып
отыр
. 
Педагогиканың
іркіліс
, 
кешеуілдеуі
адамдардың
даму
дағдарысына
алып
келеді
, 
ғылыми
-
техникалық
прогрестің
шабандауына
соқтырады
. 
Сондықтан
да
, 
педагогика
қалаған
дерек
көздерінен
жаңа
білімдерді
теріп
, 
жинақтап
баруы
қажет
. 
Педагогиканың
дамуына
себепші
көздер
– 
адамдардың
өмір
салтында
, 
дəстүрлерінде
, 
халықтық
педагогикада
бекіген
көп
ғасырлық
тəрбие
тəжірибесі
, 
іс
-
қызметтері
; 
философиялық
, 
қоғамтану
, 
педагогикалық
жəне
психологиялық
еңбектер
; 
əлемде
жəне
елімізде
жүріп
жатқан
тəрбие
практикасы
; 
арнайы
ұйымдастырылған
педагогикалық
зерттеу
деректері
; 
жаңа
идеялар
, 
жаңарған
бағыт
-
бағдарлар
, 
жылдам
өзгерістерге
келіп
тұрған
бүгінгі
дүниедегі
тəрбиенің
тиімді
соны
технологиялары
. 
Сонымен
, 
педагогика
- 
тəрбие
 
жөніндегі
 
ғылым
. 
Оның
 
басты
 
міндеті
 
адам
 
тəрбиесі
 
жөніндегі
 
ғылыми
 
білімдерді
 
жинақтау
 
жəне
 
жүйелестіру
. 
Педагогика
 
адамдарды
 
тəрбиелеу
, 
білім
 
беру
 
жəне
 
оқыту
 
заңдылықтарын
 
ашып
, 
соның
 
негізінде
 
алға
 
қойылған
 

мақсаттарға
 
жетудің
 
ең
 
пайдалы
 
педагогикалық
 
жолдары
 
мен
 
тəсілдерін
 
көрсетіп
 
отырады
. 
1.2. 
Педагогиканың
 
пайда
 
болуы
 
мен
 
дамуы
 
Тəрбие
практикасы
өз
бастауларын
адамзат
өркениетінің
бірінші
қадамдарымен
байланыстырады
. 
Тəрбие
алғашқы
адамдармен
бірге
пайда
болды
. 
Ол
замандары
бала
ешқандай
педагогикасыз
-
ақ
тəрбиеленген
. 
Адамдардың
ол
жөнінде
тіпті
хабары
да
болмаған
. 
Тəрбие
жөніндегі
ғылым
геометрия
, 
астрономия
басқада
ғылым
салаларынан
көп
кейін
қалыптасқан
. 
Белгілі
болғандай
, 
барша
ғылым
салаларының
пайда
болуындағы
алғы
шарт
- 
өмір
 
қажеттігі
. 
Кейін
тəрбие
идеялары
адамдар
өмірінде
аса
маңызды
рөл
атқара
бастады
. 
Себебі
əр
түрлі
қоғамда
өсіп
келе
жатқан
əулиетке
берген
тəрбиесіне
орай
өмір
қажеттігі
де
жылдам
немесе
шабан
дамитыны
белгілі
. 
Осыдан
тəрбие
тəжірибесін
топтастыру
жəне
қорытындылау
, 
арнайы
оқу
- 
тəрбие
мекемелерін
ұйымдастырып
, 
жастарды
өмірге
дайындаудың
қажеттігі
туындады
. 
Ежелгі
дүниенің
Қытай
, 
Индия
, 
Египет
, 
Греция
сынды
аса
дамыған
елдерінде
сол
заманның
өзінде
тəрбие
тəжірибесі
бір
арнаға
келтірілді
, 
одан
теория
түзу
қадамдары
жасалды
. 
Ол
кезде
табиғат
, 
адам
, 
қоғам
жөніндегі
барша
білімдер
философия
шеңберінде
жинақталатын
, 
алғашқы
педагогикалық
тұжырымдарда
сол
ғылыми
аумақта
дүниеге
келді
. 
Барша
замандарда
адамдардың
рухани
жəне
тəн
-
дене
дамуында
шешуші
рөл
атқарған
қуаты
мол
күшті
халық
педагогикасы
беріп
келген
. 
Инабаттылық
, 
еңбектік
, 
тəн
-
дене
тəрбиесі
бойынша
халық
қайталанбас
ғажайып
өміршең
жүйе
түзді
. 
Еуропалық
тəрбие
жүйесінің
бесігі
– 
ежелгі
Греция
философиясында
қалыптасқан
. 
Оның
көрнекті
өкілі
Демокрит
(460-
370 
жж
. 
Б
.
э
.
д
.)- 
балалар
тəрбиесі
бойынша
алғашқы
нұсқаулар
кітабын
жазған
.
Сол
уақыттың
өзінде
ол
: «
Табиғат
жəне
тəрбие
мегзес
. 
Дəлірек
айтсақ
, 
тəрбие
адамды
қайта
жасайды
жəне
оны
өзгерте
отырып
, 
болмыс
табиғатын
түзеді
… 
Жақсы
адам
болу
табиғат
ықпалынан
гөрі
тəрбиеге
көбірек
тəуелді
». 
Адам
тəрбиесіне
жəне
тұлға
қалыптастыруға
байланысты
идеялар
мен
тұжырымдар
ежелгі
грек
ойшылдары
Сократ
(469-399
жж
.
б
.
э
.
д
.), 
Платон
(427-347
жж
. 
Б
.
э
.
д
.), 
Аристотель
(384-322
жж
.
б
.
э
.
д
.), 
Тертуллиана
(160-222
жж
. 
Б
.
э
.
д
) 
еңбектерінде
жарияланған
. 
Орта
ғасырлар
дəуірінде
шіркеу
ықпалы
қатайып
, 
тəрбиені
толығымен
діни
арнаға
бұрды
. 
Бұл
Еуропада
12 
ғасыр
бойы
үстемдік
еткен
догматикалық
оқу
принциптерінің
шыңдалуына
жол
берді
. 
Солай
да
болса
, 
өз
философиялық
тұжырымдары
мен
педагогикаға

үлес
қосқан
шіркеу
өкілдері

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: