Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53

336
9.2-кесте
Горизонталь аралық көлбеуліктің шкаласын құруға арналған 
сандық деректер
Тік бағаналы сызықтардың биіктігі, 
мм есебімен 
22
13
8
3
2,5 1,5 0,5
0
Горизонталь аралық көлбеуліктің 
градустық көрсеткіштері 
30'
1°
2° 3°
5°
10° 20° 30°
Топографиялық картадағы көшілес жатқан екі горизонталь 
аралығының көлбеулігін төмендегі математикалық формуламен 
анықтайды:
0
60
h
d
α
⋅
=
мұндағы – 
α
градус есебімен алынатын горизонталь аралық 
көлбеулік; 
h
– горизонталь аралық қима биіктік; d - горизон-
таль аралық ұзындық. Мысалы: 1:25 000 масштабты картадағы 
6609 квадраттың көлденең бағыттағы 6 шақырымдық сызықтың 
үстіндегі 185-190 горизонтальдар аралығының көлбеулігін 
анықтау үшін төмендегі формуланың көмегімен анықтайды.
0
0
60
60 5 4
0,75
h
d
α
⋅
⋅
=
=
=
Жергілікті жердің ірі масштабты карталарынан қажетті 
нүктенің абсолют биіктігін анықтау көптеген тəжірибелік есептер 
шығару үшін қажет. Егер қажетті нүкте белгілі бір горизонтальдың 
бойында жатса, сол горизонтальдың абсолют биіктігі нүктенің 
абсолют биіктігі болып табылады.
Абсолют биіктігін анықтайтын 
А
нүктесі екі горизонтальдың 
аралығында орналасса, 
А
нүктесі орналасқан екі горизонталь-
ды қосатын 
ав 
перпендикуляр түзуін жүргіземіз [9.5-сурет]. 
9.5-суреттегі 
а
жəне 
в
горизонтальдар– 
һ
горизонталь аралық 
қима биіктік. 
1
h
mm
Δ =
екі горизонталь аралығындағы нүктенің 
а горизонталінен биіктігі– 
d
1
m
абсолют биіктігін анықтайтын 
нүктенің 
а 
горизонталінен картаның масштабына сай келетін 
арақашықтығы.

337
Екі горизонтальдың ортасындағы нүктенің абсолют биіктігі 
h
Δ
төмендегі формуламен анықтаймыз:
d
h
d
h
⋅
=
Δ
1
Мұндағы d
1
көрсеткіші кіші 
а 
горизонталынан абсалют 
биіктігін анықтайтын М нүктесіне дейінгі картаның масштабына 
сай келетін арақашықтық.

жүктеу/скачать 11,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: