5.4.1. Корреляциялық талдау Корреляциялық талдау деп екі кездейсоқ белгі фактордың
арасындағы корреляциялық тәуелділікті табу әдістерінің математикалық
болжамы екіншісінің өзгеруіне сәйкес өзгеретін жағдайда екі кездейсоқ
мөлшер корреляциялық байланысты болып саналады.
Корреляциялық талдау әдетте түпкілікті өнімнің сапасының
шикізаттың немесе бастапқы материалдардың белгілі бір қасиетіне
не болмаса жұмыс режиміне тәуелділігін бағалау үшін қолданылады.
Осы талдау түрі орындаушыдан мұқияттылықты талап етеді, өйткені
эксперименттің ережесі өзгергенде шикізаттың немесе материалдың
сапасының зерттелетін көрсеткішімен қатар олардың сапасының басқа
да көрсеткіштері өзгеруі мүмкін.
Мысал. Цехта токарьлық станокта бұйым өңделуде. Егеу үдерісінің
кіріс параметрі металл кесу жүйесінің қатаңдығын айқындайтын
станоктың кескішті ұстағышының болаттарды тарту мезеті қолданы-
лады. Технолог осы кіріс параметр мен сапаға ықпал ететін үдерістің
шығыс параметрлерінің, яғни өңдеудің дәлдігінің, өңдеу күшінің,
кескіштің төзімділік уақыты мен электр энергиясы шығынының арасын-
да тәуелділіктің (екі қайраудың арасындағы уақыт) барын анықтағысы
келеді. Қайсы бір уақыт ішінде станокта тәжірибелік өңдеу жүзеге асы-
рылады. Кіріс параметрлердің мағыналары анықталады. Мағыналар
5.21-кестеге енгізілді.