Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»



Pdf көрінісі
бет127/142
Дата10.03.2022
өлшемі4,14 Mb.
#134958
түріОқулық
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   142
Байланысты:
burunbetova genetika neg

238
Үш аллельді локустағы гендер жиілігінің анықталуын түсіну 
үшін адамның 
АВО 
қан тобы жүйесін мысалға алайық. 
69-eсеп.
Айталық қайсыбір популяцияда қан тобының мынадай 
жиіліктері байқалды дейік:
А (ІІ қан тобы. Генотипті 
АА 
жəне 
АО) = 
0,43
В 
(III қан тобы. Генотип 
ВВ 
жəне 
ВО) = 
0,17
АВ (ІV қан тобы. Генотипі 
АВ) 
= 0,04
О 
(І қан тобы. Генотипі 
ОО) 
= 0,36
А, 
В 
жəне 
О 
аллелдерінің жиілігін 
р, q 
жəне 

арқылы белгілейік. 
Онда Харди-Вайнберг заңына сəйкес рецессивті 
ОО г
енотиптің 
жиілігі 
r
2
-қа тең болады, бұдан 
r =√0,36=0,60
.
Үшінші жəне бірінші қан тобының қосынды жиілігі 
(q + r
)
2
-қа 
тең болуы керек. Демек (
q +r )
2
 
= 0,17 + 0,36 = 0,53, бұдан 

+ r = 
-0,53 = 0,73 . Біз 
r= 
0,60-қа тең екенін білеміз, сондықтан 
В 
аллельдің 
жиілігі 0,13-ке (
q
=0,73-0,60) тең болады. Ал, 
А 
аллельдің жиілігі 
р=1
--(q+r)
-1-0,73=0,27. 
p
A
+q
B
+r
0

0,27+0,13+ 0,60= 1,00.
Харди-Вайнберг заңынан шығатын тағы бір қорытынды – сирек 
аллельдер популяцияда негізінен гомозиготалы күйде емес, гетеро-
зиготалы күйде болады. Популяциядағы рецессивті аллельдердің 
гетерозиготалардағы жиілігі 2
 pq
-дің жартысына тең – 
pq, 
ал 
гомозиготалардың жиілігі 
q
2
-қа тең. Бірінші жиіліктің екіншіге 
қатынасы 
pq/q
2
=p/q-ге 
тең. Оның шамасы 
q
-дің мəні азайғанда ша-
мамен 1/
q
-ге жақындайды. Сөйтіп, рецессивті аллель жиілігі азайған 
сайын оның гетерозиготалы күйіндегі бөлігі арта түседі. Бұған мы-
сал ретінде адам популяциясында альбинизм жəне алькапонурия 
ауруларының таралуын алуға болады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   142




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет