Оқулық Алматы, 020 ӘӨЖ 811 кбк 81. Е 79

– 
26 
–
Салғастырмалы тіл білімі
лингвистика
» термині «контрастивті лингвистика» терминімен 
қатар енгізіліп, Шығыс Еуропа елдерінде кеңінен таралды, бұл 
терминнің авторы Л.Заброки.
«Конфронтативті  лингвистика»  және  «контрастивті 
лингвистика» терминдері тіл білімінде синонимдік терминдер 
ретінде  қатар  өмір  сүруде,  дегенмен,  кейбір  тіл  мамандары 
оларға  бағыт-бағдар  беру  арқылы  осы  терминдерді  бөлуге, 
бір-бірінен ажыратуға тырысады. Осылайша, «конфронтативті 
лингвистика» дегенде теориялық бағытты түсіну, ал «контрастивті 
лингвистика» дегенде қолданбалы бағытты түсіну ұсынылады. 
Кейбір  ғалымдар  конфронтативті  лингвистиканы  тілдердің 
ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салғастырмалы зерттеу 
деп түсіндірсе, ал контрастивті лингвистика тілдер арасындағы 
тек қана айырмашылықтарды зерттеу деп түсіндіреді.
Тілдерді  контрастивті  зерттеу  шет  тілін  оқыту 
міндеттерімен    тығыз  байланысты.  Бұл  мәселе  туралы  Д. 
Болинджер  былай  деп  жазады:  «Контрастивік  лингвистика 
оқыту  тәжірибесінен  туған.  Шет  тілінің  әрбір  оқытушысы 
сабақ  беру  барысында  ана  тілі  шет  тілін  толық  түсінуге 
кей  кезде  мүмкіндік  бермейтінін  байқайды  (Ярцева  1981). 
Б.Ю.  Городецкийдің  ойынша  «…шет  тілін  оқытуда  тілдің 
семантикалық  құрылымын  дұрыс  меңгерту  керек,  өйткені, 
ана  тілі  мен  шет  тілінің  арасында  үлкен  айырмашылық  бар». 
Болинджердің  пайымдауынша,  контрастивті  зерттеулер 
тілдік  процесстер  мен  тілдік  заңдылықтарды    толық  түсінуге 
мүмкіншілік  жасайды.  Себебі  контрастивтік  лингвистика 
теория мен практиканың түйіскен жері болып табылады.
Контрастивті  лингвистикаға  байланысты  туындайтын 
бірінші  сұрақ  -  бұл  лингвистикадағы  салғастырмалы 
(контрастивті) лингвистиканың орны туралы мәселе. Салыстыру 
және салғастыру - бұл тіл үйренудің негізгі (мүмкін жалғыз) әдісі. 
Мақсаты  мен  нысанына  қарай  салыстыру  мен  салғастыруды 
қолдана  отырып,  тіл  білімінің  үш  саласы  ажыратылады: 
салыстырмалы-тарихи  лингвистика,  олардың  дамуындағы 
тілдердің  генетикалық  қауымдастығын  зерттейді;  ареалды 
лингвистика, тілдердің жергілікті туыстығын зерттейді, тілдік 

– 
27 
–
Есеналиева Жанар
одақтар, генетикалық жақындығының дәрежесіне қарамай, тілдік 
құбылыстардың ортақтығын, салыстырмалы (контрастикалық) 
лингвистика мен топологиялық лингвистиканы ескере отырып, 
ареальдық  лингвистика  тілдердің  конвергенциясы  мен 
сәйкессіздігін зерттейді.
Тілдерді салғастырмалы (контрастивті) зерттеудің  мақсат-
міндеттері:
• Әр  түрлі  тілдердегі  тілдік  бірліктерді  қолдануындағы 
ұқсастықтар мен айырмашылықтарды табу;
• Тілдерді салғастырмалы зерттеу арқылы салғастырылып 
отырған әрбір тілдің ол тілді жеке сипаттағанда көріне 
бермейтін ерекше қасиетін анықтауға мүмкіндік туады. 
Яғни, кез келген тілді басқа тілдерден ерекшелендіріп 
тұратын айрықша белгісін айқындап, пайымдау.
• Керек  емес  интерференцияны  алдын  ала  айқындауға 
мүмкіндік  беретін  шет  тілін  оқытумен  байланысты, 
аударма  теориясымен  тығыз  байланысты  лингвис-
тикалық базаның негізін қалау.
• Универсалийлерді айқындау үшін типологияға материал 
дайындау.
Салғастырмалы  (контрастивтік)  тіл  білімінің 
мақсаты 
–  тілдің  барлық  деңгейі  бойынша  екі  кейде  бірнеше 
салғастыра  отырып,  ол  тілдер  арасындағы  ұқсастықтар  мен 
айырмашылықтарды  табу.
Салғастырмалы

жүктеу/скачать 5,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: