КРОССИНГОВЕР д і и т 10-сурет. Хромосомалардың айқасу схемасы (кроссинговер)
73
Басында
бір
хромосомада
орналасқан
А
мен
В
гендері
кроссинговердің нәтижесінде әр хромосомаға, одан әрі әртүрлі
гаметаларға тарайды.
Кроссинговерге
ұшыраған
хромосомалары
бар
гаметалар
кроссоверлі, ал ондай хромосомалары жоқтары кроссоверлі емес деп
аталады. Хромосомалардың айқасу мөлшерін кроссоверлі дарақтар
пайызын үрпақтың
жалпы санына шағып есептейді. Айқасудың
өлшем бірлігі ретінде оның бір пайызға тең мөлшері альшады. Оны
кейде морганида деп те атайды. Мысалы, жүгерінің екі линиясын
будандастырғанда барлығы 1000 дөн алынса, оның 36-сы кроссоверлі
болған. Сонда айқасудың немесе кроссинговердің мөлшері:
36
X = .......
100 - 3,6%
1000
Хромосомалардың айқасуы кезіндегі түқым қуалау заңдылығын
түсіндіру үшін Морганның дрозофиламен жүргізген төжірибелерінің
бірін мысалға алуға болады. Ол тіркескен екі жүп белгілерінде
айырмашылығы бар шыбындарды будандастырды, атап
B+Wg айтқанда, сүр денелі қанаты жетілмеген шыбындар (-......... )
B+Wg
B+Wg+ мен қара денелі, канаты қальшты ( --------- ) шыбындарды
B+Wg+ будандастырғанда Ғ г де алынған будандардың барлығы да сүр
B+Wg Денелі, қальшты қанатты ( -------- ) болып шықты. (1 1-сурет).
BWg+ Дигибридті будан аналықты талдау жасау үшін рецсссивті
74
BWg гомозиготалы қара түсті қанатсыз
( ------ )
аталықпен
будандастырғанда
BWg
мына ара қатынастағыдай төрт фенотиптік класс пайда болады: