Оқулық Алматы 2011 Пікір жазғандар: Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С. Тебегенов

«Баланың мұңы» романы «Жастық» журналында жарыққа шығады. Романда жас жігіттің тағдыры, оның алғашқы махаббаты мен сүйіктісінен айрылған сәттегі қайғы-қасіреті туралы айтылады. Шығарманың негізгі идеясы адамдар арасында күрделі, тіпті қатаң заңды­лықтар ұсынатын конфуцийшіл ойларға қарсылық көрсету мен корей қоғамына өзгерістер енгізу болып табылады.1917-1918 ж. аралығында И Кванг Судың «Пионер» атты кезекті шығар­масы «Меилъсинбо» («Күнделікті жаңалықтар») газетінде жарияланады. Әңгі­ме­нің бас кейіпкері – қиын тағдырға душар болған ғалым химик Ким Сонг Чже. Бұл шығар­мада да демократиялық, ағартушылық ойлар басым. Кейіпкер феодализмнің қалдықтарын жойып, ер мен әйел арасындағы қатынастар махаббат пен сыйластыққа негізделуі керектігін айтады. Жастар өздерінің қоғамдағы орны мен өмірлік мақсаттарын нақты білуі керек.

И Кванг Судың «Сезімсіз» атты романының 1917 ж. жарыққа шығуы сол уақыттағы корей әдебиетінде ерекше құбылыс болған. Бұл шығарма автордың ағартушылық көзқараста­рын аша, прозаикалық жанрға төңкеріс жасаған. Романның бас кейіпкері И Хёнг Сик Жапо­нияда білім алып, Кенгсонг мектебінде ағылшын тілінен сабақ береді. Романның сюжеті И Хёнг Сик, биші - кисэн Пак Ёнг Че мен жақсы білімді, ауқатты ағартушының қызы Ким Сон Хёнг есімді үш жастың қарым-қатынасы негізінде құрылған. Бұл өзіндік үшжақты махаббат секілді.

Шығармада бас кейіпкер Ким Сон Хёнг Америкаға оқуға кетеді, биші Пак Ёнг Чхенің әкесі патриот, ағартушы, басшылыққа келген кезде жапондық интервенттердің тарапынан заңсыз тұтқындалып, абақтыға қамалады. Биші әкесіне қалай қолдау көрсетпек. Әкесі абақтыда қайтыс болады, Ёнг Чхе әкесі лайық деп тапқан И Хёнг Сикуге қосылуға уәде береді. Ёнг Чхе жігітті Сеулде кездестіріп, оның бишілік өмірден босатып алуға дәрменсіз еке­нін түсініп, үйіне қайта оралады. Осы жерден үлкен қайғы басталады. Қыз интер­венттердің зорлығына ұшырып, өз-өзіне қол жұмсамақшы болады. Бірақ Ёнг Чхе сауатты Ким Пёнг Ук деген әйелмен кезігіп, соңғы шешімінен бас тартады. Пак Ёнг Хе жаңа өмір бастап, Токияға оқуға кетеді. Оқиға одан әрі төмендегідей өрбиді. И Хёнг Сик Ким деген дін қызметкерінің қызына ағылшын тілінен сабақ беру үшін шақырылады. Әкесі бір-біріне ұнап қалған екі жастың некелеріне рұқсат береді. И Хёнг Сик Пак Ёнг Чхені сүйетін сияқты болады, бірақ оған Ким Сон Хёнг те ұнайды. Ол Ким Сон Хёнгті таңдайды. Екі жас неке­лес­кеннен кейін Америкаға кетеді, Пусанның портында олар Пак Ёнг Чхе және Ким Пёнг Укті кезіктіреді. Бұл кейіпкерлер бастарына түскен сұрапыл апаттарға қарсы тұру үшін бірігіп, жапа шеккендерді құтқарады. Олардың махаббат туралы ойлауға еш мүмкіндіктері де болмайды. Соңында бәрі өз орнына келеді, бірақ кейіпкерлер өз өмірлерін халық ағарту ісіне жұмсауға бел буады. Аталмыш романда оқиға осылайша өз мәресіне жетеді.

Бұл шығармада кейіпкерлердің қалыптасуы анық көрінеді. Алдымен олар тек өздерінің жеке сезімдерін, армандарын ойлайды, бірақ уақыт өте келе өмір адамға жеке бақыты үшін ғана емес, сондай-ақ халық игілігіне бағытталған әрекеттер жасау үшін де арналғандығын түсінеді. Бұл романында барлық кейіпкерлер еш қиындықсыз шетелге оқуға кеткен. Деген­мен сол кездері Кореяда шетелде оқу соншалықты қарапайым іс болмаған. Осыдан романда баяндалған оқиғаның шындықтан алыс екенін көре аламыз. Шығармада сол дәуірде қоғамда орын алған өзекті мәселелер көтеріліп, қарапайым халықтың өмірі суреттеледі. Бұл роман корей ағартушылық әдебиетінің жарқын үлгісі болып табылады.

1908 жылдан «Хексиндан» («Жаңа труппа»), «Мунсусонг» («Мун Су Сонгтың труп­пасы») сынды дәстүрлі емес, жаңа театр топтарының қойылым­дары көрсетіле бастайды. Олар сахналық қойылымдардың жаңа түрлерін өмір­ге әкелуге талпынады. Дәл осы уақытта Им Сонг Ку, Юн Пек Нам, Чжо Чжунг Хван сында корей драматургтарының есімдері елге таныла бастайды.

«Батыс әдебиеті және өнерінің жаңалықтары» атты корей ұлттық журналы 1918 жылы Чанг Ду Чол басшылығымен жарыққа шығады. Онда түрлі жанрда жазылған өнер мен әдебиет саласындағы туындылар, романдар, повестер, әңгімелер, сиджо өлеңдері, театрлан­дырылған әуенді поэмалар мен мәдениет саласындағы соңғы жаңалықтар айтылатын.

1919-1920 ж. аралығын корей әдебиеті тарихында «ізденіс кезеңі» деп атауға болады. Сол кездегі қоғамдық-саяси жағдай халықтың рухани әлсіреуімен сипатталды: 1919 жыл­дың 1 наурызында тәуелсіздік үшін халық қозғалысының сәтсіз болуынан кейін адамдардың сая­сат­қа көңілдері қалады. Мәдениет жапон империясының билігі тұсында да дами береді. Сөз бостан­дығы орын алып, 1920 ж. «Чосон Ильбо», «Тона Ильбо», «Лекчжо» («Аққу»), «Пхэхо» («Қираған орын»), «Чжанмичон» («Раушан алқабы»), «Кым­сонгу» («Шолпан»), «Ёнде» («Рух») және т.б. журналдардың негізі қаланады.

Әлемдегі экономикалық дағдарыс, жұмыссыздық, жапон имперализмінің жүргізген өктемдігі корей халқының қоғамдық сана-сезімін оятып, елінің болашағы туралы толғанды­ра­ды. Батыс та пайда болған түрлі әдеби бағыттар (романтизм, реализм, натурализм, символизм) корей әдебиетіне айтарлықтай әсер ете бастайды. Аталмыш кезең барысында корей әдебиетінде сентименталь­ды романтизм мен сондай-ақ реализмнің белгілері пайда болып, бірте-бірте күшейе түседі. И Гван Су мен Че Нам Сон сынды жазушылар тілдің таза­лығы мен корей әдебиетінің көркем құндылығы үшін күреседі.

Поэзияда ескі үлгідегі өлеңдердің орнына Ким Ок, Чжу Ё Ханның шығармашылығынан көріне бастаған еркін үлгідегі өлеңдер - чжаю-си- пайда болады.Дәстүрлі өлеңдердің, яғни халық әні- миненің жақтаушылары Ким Ок, Ким Со Воль, И Сайт Хва, Хонг Са Ёнг және т.б. болады. Олар дәстүрлі ұлттық мәдениетті дамытуға тырысады. Ким Со Вольдің шығармашы­лығында халық әндерінің әуендері көрініс тауып корей халқының сезімін көрсетеді.