Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»



Pdf көрінісі
бет84/302
Дата06.02.2022
өлшемі3,11 Mb.
#80173
түріОқулық
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   302
Байланысты:
iztaev osimdik sharyashylygy (1) (1)

7.5.2. Астықтың минералды заттары
Астықтың құрамында болатын минералдық заттар астықты немесе 
ұнды отқа жаққанда олар күл ретінде қалып қояды. Сондықтан олар-
ды күл беретін заттар немесе жай ғана «күл» деп атайды. Бидай, қара 
бидай сияқты жалаңаш дəнді астықта осы күлдің 85 пайызға жақыны 
фосфордың, калийдің жəне магнийдің тотықтарына, ал арпа, сұлы 
сияқты қабықты астықта күлдің 90 пайызы фосфор, калий, магний 
жəне кремнийдің тотықтарына жатады. Минералдық заттардың адам 


129
организміне де, астықтың организміне де маңызы зор. Олар көптеген 
органикалық заттардың құрамына кіреді. Əрқайсысы өз алдына өте 
керекті жауапты қызметтер атқарады.
Бидайдан ұн тарту жəне оны ұн тартуға дайындау, олардың сапасын 
тексеруде де минералдық заттардың маңызы зор. Стандартта əр ұнның 
сорты, басқа да сапалық белгілерімен қатар, минералдық заттардың 
мөлшеріне қарай анықталады. Мысалы, жоғары сортты ұнда 0,55-0,6 
пайыздан артық минералдық заттар болмау керек, бірінші сортта – 0,8, 
екінші сортта – 1,20, ал қарапайым (кебегі бірге қосылып кеткен) ұнда 
күл беретін заттардың көлемі екі пайызға жақын, не болмаса бидайдың 
күлділігі қанша болса, ұнда да сонша болады.
Бидай дəнінде екі пайызға жақын (орташа ТМД бойынша 1,97 па-
йыз) минералдық заттар бар. Олар оның анатомиялық бөлшектерінде 
төмендегіше бөлініп орналасқан (пайыз есебімен):
16-кесте


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   302




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет