2. ұлттық сауда-өнеркәсіптік буржуазияның қалыптаса бас тауы.
Қарамағындағы жердің жаппай тартып алынуы, көшпелі малшаруа-
шылығының құлдырауы, әлеуметтік құрылымның өзгеруі қазақтарды
қайыршыландыруға дейін жеткізді. Көшпелі және жартылай көшпелі
өмір салтының күйзеліске ұшырауы салдарынан өлкеде халықтың екі
тобы қалыптасты. Олар
байлар және
жалдамалы жұмысшылар еді.
Әдеттегідей, ауыл старшындары, ірі рубасылар мен болыстар сияқ-
ты ауқаттылар байы ған үстіне байи түсті. Олардың едәуір бөлігі кә-
сіпкерлікпен, мал және мал өнімдерін сатумен айналысты. Қазақ дала-
сында олар
бай саудагерлер деп аталды. Мал сойып, ет өндіруді кәсіп
еткен кейбіреулерінің өз зауыттары, май айыратын кәсіпорны болды.
Сондай-ақ сары май сатумен де айналысты.
Ұлттық сауда-өнеркәсіп буржуазия өкілдерінің арасында қайырымды-
лық шараларын жүзеге асырғандар да болды. Мәселен, Павлодар уезіндегі
Қараөткел болысының болысы
А. Қазанғапов кедейлерге, мешіттер мен
мектептер мұқтажына деп ақша таратты. Кәсіпкер
Б. Шоқабасов Пав-
лодар қаласында мешіт салдырды. Томск губерниясындағы бай қазақ
Нұрекен Мекке қаласында жүз кісілік қонақүй салуға үлкен үлес қосты.
Ол қонақүйге қажыға барған қазақтар жайғасып жүрді.
