Педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы мен әдістері
180
Ғылыми әдіс – ғалымдардың өзінің зерттеу жұмысында пайдаланатын
категориялардың, құндылықтардың, реттеуші ұстанымдардың, білім беру
модельдерінің, әрекет үлгілерінің және т.б. жүйесі. Қазіргі ғылыми әдіс
жасалған және құрылымданған әдістің ішкі ұйымдастырылуын қамтамасыз
етеді. Ғылыми әдіс – ғалымның назарын аударған объективті шынайылықты
зерттеудің құралы. Әр ғылым өзінің зерттеу пәнінің ерекшелігіне сай таным
құралдары мен саймандарын жасап шығарады және жетілдіреді.
Педагогикалық зерттеудің теориялық әдістері. Теориялық сипаттағы
әдістер нақты педагогикалық үдерістердің талдауынан туындайды да,
олардың даму көздерінің нәтижелі жұмыс істеуін қамтамасыз ететін се беп-
терді анықтайды. Оларға, ең алдымен, үлгілеу, идеалды объектілерді құру
жатады. Үлгілеу әдісінің ерекше маңыздылығының нәтижесінде, нақты
немесе көмескі түрде ол кез келген зерттеуде қолданылады. Үлгілеу – ар-
найы зерделеу үшін жасалған басқа нысанда белгілі бір объектінің сипат-
тамасын елестету, объектінің екіншісі біріншісінің моделі деп аталады.
Жалпы түрде алғанда үлгі– зерттеу объектісінің кейбір жақтарын, байла-
ныстарын, қызметін көрсететін элементтер жүйесі. Модельдеу негізінде
белгілі бір зерттелуші объекті (түпнұсқамен) және оның үлгісі арасындағы
сәйкестік жатады. Идеалдық үлгі ғылым қанша өмір сүрсе, сонша уақыт
таным құралы нәтижесінде қалыптаса отырып, ғылыми таным үдерісімен
бірге үлгі танылады. Ойдағы үлгілерді идеалды деп атайды. Бұл атауларда
оларды құрастыратын тәсіл көрініс тапқан. Идеалды модель – ертеден келе
жатқан шын мәніндегі таным құралы.
Сонымен, модельдеу педагогикалық зерттеулердің барлық кезеңдерінде
танымның жалпы әдісі болып есептеледі.
Зерттеу әдістерінің тізімі және оларды таңдау алынатын нәтижеге
ғы лымилық сипат беру үшін емес, сол зерттеулердің тақырыбы мен мін-
дет терінің, логикалық және объективті қажеттілігінің сипатына қарай
жүр гізіледі. Әдістерді дұрыс таңдау үшін әдістің жалпы және жеке мүм-
кін діктерін, оның зерттеу тәсілдері жүйесіндегі орнын зерделейтін ма те-
риал дың ерекшелігі мен педагогикалық болмыстың зерделеу деңгейіне бай-
ланысты қарастыру керек.
Достарыңызбен бөлісу: