ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы
жүктеу/скачать 34,49 Mb.
|
|
- Обманув, что принесет его в жертву на поминках моего отца... А теперь говорит, что, выхолостив буру, превратит его в атана! Отца моего убил не бура, а Пшенбай! Сейчас я кастрирую его самого. Пусти, го- ворю, пусти! Оттолкнув визжащую мать, вцепившуюся в него сбо- ку, устремился на скотный двор. К этим крикам и визгу присовокупилось и завывание его бабушки. - О ком мне еще горевать-то! Разве в это время найдется крышка для ртов? - Слышала, наша девушка, которую мы, спотыкаясь, еле-еле выдали замуж, в первую брачную ночь даже не вздрогнула. Оказалась нецеломудренной. Разве мог выдержать такое оскорбление тот горбоносый, красивый джигит с острым взглядом, – дал волю сво- ей злобе. Отхлестав ее по одной, а затем по другой щеке... Опозоренная девушка, сварившись, в своей стыдобе сама кинулась под поезд, ревущий, словно бура во время гона. 151 152
- Күйеу бала сотта міз бақпапты дейді. Айтқаны: – Мен өзіме тиесіліні сұрадым, – депті. Ер екен... – Араша, халқым! Бес-алты еркектің ортасынан суырыла қашқан Пішенбай жанын аузына тістеп, құйын-перен қора айналып бара жатты. Желігіп алған жалғыз ұл селебе пышағын сілтеп өкшелей түсті. Бура мең-зең қалпы, омырауы ақкөбік боп күйіс қайырып тұр... Өкпек жел тынып, аспанды қазбауыр бұлттар басы- нып алған. Шытыр жеген түйедей ыңыранып, бүйір тақастырып, жерге жақындай түсті. Сұрғылт ауа сыз бүркеді. Теңіздің қуысында қамалған төрт-бес үйді қоршап алғысы келгендей жағалауды көмкере біткен нар қамыстар үкілі басын тербеп баяу сыбдырайды. Қалың арасынан жылт етіп көрінген ашөзек түлкі ауыл жаққа тұмсығын төсеп иіс аулайды. – Жон терің өрттей боп жанып ортамызда жүре бер, – деді торша бала өз-өзінен қамығып. – Сені ұстап алғанда қай мұратымызға жетерміз дейсің? Малақай кигенмен саудаға түскен шешемнің төбесі бүтінделмес. Көптен бой үйретіп алған түлкі Тоқтышаққа қарай абайлап бір басып, екі басып қояды. – Саған қандай жақсы! – деді торша бала түлкіге. – Жат боп кеткен әкең, жағаласып жатқан көршің жоқ. Атасынан қалған жаман тонды мектепке киіп барса мазақтап жүргізбейтін достарың жоқ. Тіпті өз ұятына өзі пісіп өлді дейтін ақ торғындай апаң да жоқ. Мұны бауырына қысып еркелететін жалғанда жалғыз адам сол еді ғой... Айтары көп еді. Өксік кептеп, көз жасына тұншығып қалды. Жапалақтап қар түсе бастады. Күн көкжиектен құлап барады екен. Қараңғылық еркінси бастапты. Әлгінде өзі көрместей боп қашып шыққан ауылға сараң басып келе жатты. – Құлыным, үйге кір! Наурыздың ақша қары ғой бұл. Жауа түс! Жаусыншы, – деп қояды әжесі оң аяғын билете басып. Арқасындағы бір қап тезекті көтеріп - Зять наш на суде, говорят, даже не оправдывался. Сказал: – Я прошу для себя то, что заслужил. Настоящим мужчиной оказался. – Распускали слухи аульные жи- тели. - Спасите, люди! Выскочивший из среды пяти-шести мужчин Пшен- бай, прикусив зубами свою душу и сверкая пятками, бежал стремглав со скотного двора. Впавший в безумство, единственный сын покойного старика, размахивая огромным ножом, пустился за ним вдогон. Удивленный бура застыл на месте, покрывши свою грудь белой пеной и жуя свою вечную жвачку. Слабый ветер утих, небо заполонили густые тяжелые тучи. Лениво сгущаясь, словно верблюды, насытив- шиеся бурачком и жмущиеся друг к другу боками, приблизились к земле. Сероватый воздух опрыски- вался сыростью. Охватившие все побережье густо растущие и толстые камыши, качая пушистыми го- ловками, словно желая затянуться петлей вокруг пя- ти-шести домов, запертых у самого моря, тихо шеле- стели. Показавшаяся мельком в этой камышовой гуще голодная лиса принюхивалась, направив мордочку в сторону аула. - Живи дольше среди нас, светясь огнем своей шкуры на хребте, – молвил мальчик, непроизвольно опеча- лившись. – Какой мы можем достичь цели, выловив тебя. Хоть сошьет себе шапку наша мать-торговка, но от этого вряд ли ее голова встанет на свое место. Уже давно привыкшая к Токтышаку лисица осторож- но проделывает два-три шажка в его сторону. - Как тебе хорошо! – обращался мальчик к лисе. – Нет у тебя ни покинувшего тебя отца, ни надоедливых со- седей. Нет друзей, которые дразнят в школе, увидев тебя в изношенной шубе, оставшейся от деда. Даже нет сестры, «белой, как шелк», про которую расска- зывают, что она погибла, сама, сварившись в своей стыдобе. В этой жизни только она одна, прижав к своей груди, лелеяла меня... Хотел еще многое сказать, но, прервав свою речь всхлипываниями, задохнулся в собственных слезах. Снег стал валить хлопьями. Солнце уже закатывалось за горизонт. Вволю наступала темнота. Поплелся в аул, из которого выбегал с нежеланием возвращаться обратно. - Жеребеночек мой, заходи домой. Это первый мар- товский снег. Пусть валом валит, – щебетала бабушка, приплясывая на правую ногу. Растворилась, войдя в 153 154
еңістегі үйге еніп кетті... Монтер ағасы бүгін тағы ішіпті. Қайыстай қара қатынымен кәнігі қаймалдасуы басталып кеткен екен. – Жеті қыз таптың. Арасында бақа басты болса да бала жоқ, – дейді алдындағысын жайпап. Кесектеп атқан соң ыдыс-аяқ қирайды. – Жапырағың жайылсын деп жаттым... Жазығым сол ма? Бала таптырсаң қой деппін бе?.. Төркінімнен қызды қоралап айдап келіппін бе?.. Тілі көсеудей қатын мына өшкен қоламтаны үрлеп, тұтатып жатты.
– Жұрттың байында шаруаң не? Түбі айналып қазығын табар, – деп, Жамиға үні тозып, тездетіп есігін кілттеп алды. – Сені мұқатайын деп емес. Мисал үшін айтып жа- тырмын. Мисал... Наурыздың ақша қары төпелей түсті. Баданадай-ба- данадай жабысқақ, бауырмал қар екен. Тоқтышақ аққала соғамын деп домалата бастады. Томаршадай монтер ағасы аяғына тағы да тісті темірін киіп алыпты. – Кеттім, – деді ақырып. Бірақ кәрі қызы көп көрші ауылға беттемейді. Үй жанында тұрған биік бағана басына өрмелей жөнелді. Қатынына сөз шақ келтіре алмағандағы дағдысы осы. Ілініп алса бітті, бағанаға біткен жұдырықтай боп аспанға сес көрсетіп таңға дейін түспейді... Ойынның қызығына кірген Тоқтышақтың бойы жы- лынды. Қырдан еңіске домалай-домалай әп-сәтте бес-алты аққала қатар тізді. Домаланып тұрған бастың әрқайсысына сиырдың тезегінен көз, мұрын, ауыз ойып жапсырды. Найзаның орнына үкілі ба- сын тербетіп тұрған бір-бір нар қамыс ұстатты. Айқайлатып ат тақты. Қобыланды, Алпамыс, Чапай, Бауыржан Момышұлы, Қасым Қайсенов деп. – Ертең жорыққа бірге шығамыз. Мені мұнда таста- дом с мешком кизяка на спине. Дядя-монтер сегодня снова напился. Снова поссорил- ся со своей женой, чёрной, как кожаный ремень. – Родила семь девочек. Нет среди них ни одного маль- чика, пусть хотя бы с головой жабы, – возмущался он, круша все, что попадалось под руки. Раздался звон расшвыриваемой и разбитой посуды. - Возлежала, чтобы распустились твои побеги... И это вся моя вина?! Разве я запрещала тебе родить сына... Разве я пригнала с собой отару девочек из отцовского дома?! – Женщина с языком-кочергой, шуруя угасающий огонь, снова разжигала его. - Лежал, как бревно… Со своими кривыми щиколот- ками... Еще хочет сына, сильного, как ураган. Посмо- трел бы я, как у твоей головы поставят надгробный камень. Самое больше, кем бы он стал, – таким как этот погнавшийся за Пшенбаем псих... Попроси сове- та у Аскарбека, он лучше знает тайны старой девы... жүктеу/скачать 34,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|