ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы
жүктеу/скачать 34,49 Mb.
|
- Какое у тебя дело до чужого мужа? Вернётся ещё, быть может, назад, – проговорила усталая Жамига и быстро заперла дверь на засов.
- Не для того, чтобы унизить тебя. К примеру, говорю, к примеру… Первый мартовский снег валил хлопьями. Крупными- крупными, липкими. Токтышак, решив слепить снеж- ных баб, стал катать мокрые комья. Дядя-монтер снова нацепил на ноги свои железные когти. - Ухожу, – проревел он. Но не пошел в сторону со- седнего аула, где было много «старых дев». А стал на своих «когтях» карабкаться на вершину столба, стоя- щего рядом с домом. Это уже стало привычкой, обыч- но он лез на столб тогда, когда уже не мог справиться со сварливой женой. Как только зацепится, так все, словно кулак, образовавшийся на столбе и угрожаю- щий небу, не сходит с него до утра... Увлекшись игрой, Токтышак согрелся. Катая с горки снежные валуны, за короткое время построил в ряд несколько снежных фигур. На головах каждой из них, вырезав дыры, прилепил из коровьего помета глаза, рот, уши. Вместо копий вручил каждой по одному толстому камышу с пушистыми колыхающимися го- ловками. Громко крича, дал каждой имена: Кобланды, Алпамыс, Чапай, Бауржан Момышулы, Касым Кайсе- нов. - Завтра вместе отправимся в поход. Не покидайте 155 156
май а-лыс-қа алып кетіңдерші, – деді Тоқтышақ ынта- шынтымен сеніп. – Ешкімді де көргім келмейді. Түсінде батырларын ертіп түнімен сойқан соғыс салған Тоқтышақ сәскеде бір-ақ оянған. Кешегі қазбауыр бұлттар ауа көшіпті. Айналада жылы леп есіп, кемпіршуақ ойнайды. Көрші ауылдан бері қарай көсіле шауып келе жатқан қара қанденге көзі түсті. Көз ашқаннан қолын жа- латып өсірген ерлі-зайыптының неге ажырасып кеткеніне әлі түсінбей дал. Екі жылдан бері екі ортаны жол ғып бітті. Қыстың ақшұнақ аязы, шіліңгір шілденің ми қайнатқан ыстығы қаперіне кірмес. Жамиға жеңгесінің итаяғын бір жалап, Әскербектің жаңа отауына асығыс аттана- ды.
Сөйтіп жүріп Жамиға жеңгесінен: «Иә, тоқал тамағыңды тойдырды ма? Сен де қолына кіріп алмадың ба?» – деген сөз естіп жатады. Әйтеуір қызметі қауырт. Бауырын төсеп шапқанда сынық сүйемдей аяғы жазылып, алқынады. Көзіндегі мұң төгіліп-төгіліп кете жаздайды. – Осы ит түбі сағыныштан өлетін шығар, – деді Тоқтышақ әжесінің сөзін қайталап. – Кел, келе ғой. Сүт құйып берейін. Аңқаң кепті ғой, жазған! Төбеден қанатын сусылдатып бір топ торы ала қаз ұшып өтті. – Жорыққа аттанамын, қара қанден, – деді бала сүтті қауып ішіп жатқан итке қарап. – Менімен бірге жүр. Алдымен кәрі қызы көп ауылды шабамын. Сенің өшіңді әперемін. Сосын шешеме са- уда жасатып жіберген жылмаңтөс көселерді, мұртын сылаған сырбаздарды, қаба сақал қараларды... Аулақта бура күркіл қағып шабынып, тісін сақ-сақ қайрайды. – Жүр, батырларға барайық! Бала мен қара қанден жетектесіп үй сыртына беттеді. Бұл кезде Қобыланды да, Алпамыс та, Чапай мен Ба- уыржан Момышұлы да, тіпті Қасым Қайсенов те жар- тылай еріп жантая құлаған. Ер Чапай ғана аузындағы сиырдың тезегімен тістесіп жатыр. Қамыс найзалар меня здесь, заберите с собой далеко-далеко. Никого не хочу видеть. Всю ночь, ведя за собой своих батыров, ввергая их в жестокую битву, Токтышак проснулся лишь поздним утром. Густые вчерашние тучи унеслись по ветру. Солнечные лучи, разыгравшись, окутали все вокруг теплынью. Взгляд упал на черную шавку, несущуюся во весь опор с соседнего аула. До сих пор не может понять, почему же эта супружеская пара, на руках которой, облизывая их, она росла с момента своего рождения, разошлась. За два года она уже протоптала тропу между этими двумя селениями. Ни лютый зимний мороз, ни июль- ская жарящая мозги жара, не действуют на нее. Об- лизав собачью миску у Жамиги, тут же спешит бежать к новому дому Аскербека. Прибегает туда и лижет жидкие помои новой жены. Целый день, путаясь под ногами хозяина, ночует у него, а затем снова, как пыльная буря, несется к хо- зяйке. Еще слышит упреки тетушки Жамиги: «Ну, накорми- ла тебя старая дева? И ты тоже, не хочешь ли прию- титься у нее?» Словом, работа у нее важная. Когда бе- жит, стелясь по земле, тогда и ноги ее, напоминающие кривые обрубки, напрягаясь, выпрямляются. Тоска в глазах такая что, как будто, вот-вот готова пролиться. - Эта собака, в конце концов, умрет, наверное, от то- ски, – повторяет слова бабушки Токтыкшак. – Иди, ну иди же. Налью тебе молока. Глотка совсем высохла, несчастная. В небе, размахивая крыльями, пролетала стая сизо- серых гусей. - Отправляюсь в поход, черная собачка, – говорил мальчик, глядя на собаку, спешно лижущую молоко. – Пойдем со мной вместе. Сначала нападу на аул, где много старых дев. Отомщу за тебя. Потом на тех, кто вынудил мою мать уйти в торговлю, – безбородых пройдох, молчунов-усачей, чернолицых и черноборо- дых дядек... Бура в загоне, пытаясь вырваться, хрипел и скрежетал зубами. - Пойдем, пойдем к батырам. Мальчик и черная моська, следуя за ним, пошли за дом. В это время и Кобыланды, и Алпамыс, и Чапай с Бауржаном Момышулы да и Касым Кайсенов, напо- ловину растаяв, были повалены набок. Только герой Чапаев все еще, кусая кизяк во рту, боролся со своей 157 158
шашылып түскен. – Мен сендерге сеніп едім ғой, – деп Тоқтышақ бақырып жылап жіберді. – Батыр емес пе едіңдер?.. Барар жерім жоқ. Панам қалмады. Көңілім тозды... Қалың қамыстан шығып, жон терісі өрттей боп жанған түлкі торша баланы өзіне қайта-қайта шақырып тұрды. кончиной. Камышовые копья лежали разбросанно. - А я верил в вас, – плача, заревел Токтышак. – Разве вы не герои... Некуда мне идти. Не осталось у меня приюта. Нет никакого желания и сил моих... Выйдя из густых камышей, лисица, горя огнем сво- ей шкуры на хребте, без конца подзывала мальчика к себе. Перевод Бекета Карашина Примечания: бура – верблюд-оплодотворитель атан – верблюд-кастрат 159 160
жүктеу/скачать 34,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|