ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы

Күзгі таңда, парктен өте бергенде біз бір сәтке ұлпадай шыршалардың бұтақтарында секіріп жүрген ақтиіндерді көріп, тоқтап қалдық.
«Қара шәліге оранған әдеттен тыс әйелге көңіл аударыңызшы, - деп ақырын айтты менің байырғы танысым Ангелина Михайловна.
Мен дереу оң жағыма қарадым. Қасымыздағы са- яжолда шіркеу бетте сүйкімді жүзді қырықтар шамасындағы бір әйел кетіп бара жатты.
«Оның әдеттен тыс несі бар?» – деп сұрадым түсінбеген мен - қарлы жолмен кетіп бара жатқан бейтаныс әйелдің артынын қарап тұрып.
Асықпай, аздаған қырылдақ дыбыспен Ангелина Ми-

хайловна өз әңгімесін бастады.
– Татьяна отбасымен бұрын біздің үйде тұрды. Сондай көрікті еді. Күйеуі Сергей философия ғылымдарының кандидаты және Ромка и Машенька атты сүйкімді егіз балалары болды. Сергей философии бойынша дәріс оқып, жұмысы бойынша шетел іссапарларына шығатын.
Ақылды, мұндайларды, іздесең таба алмайсың! Ал өзінің Татьянасын қалай жақсы көрді, еркелетті! – Бірде Америкадан голливуд актрисаларынікіндей сәнді етік, бірде қымбат пальто, бірде поляр түлкісінен көк тон әкеліп береді. Ол отбасында қаражат қашанда мол болды. Және ақша Татьяның қолында болды. Сергей болса негізі жұмысымен қатар өзінің былғары бизнесін жолға қойды.
Танюша болса, жұмыс істеген жоқ, тек балалармен айналысты. Әдетте олармен Цветной бульвардағы циркте және Каретный қысқа көшесін маңымен үйіне қайтатын.
Бақытты Сергей өз отбасын қатты жақсы көрді. Ол қала сыртынан үлкен үй салуды ойластырды. Мэрия- дан таныстық бойынша экологиялық таза орынға қол жеткізді, бригада жалдады, үлкен құрылысты баста- ды.
Көрші кемпірлер болып есіктің алдындағы орындықта отыратынбыз, подъездің алдында өзімізше әңгіме соғамыз және Танюшка да балаларымен бізбен бірге жүреді. Сергей өзінің әдемі шетелдік көлігімен келеді, әйеліне келіп, бәрін еркелетеді, Машенька мен Ромканы да кезек-кезек қолына алып, сүйіп жаты- рады. Несін айтарсың, көп адамдар қызығатын.
Бірақ біз – көршілер Татьяниның жанында бір өзгеріс бар екеніне назар аудардық, оның жүзіне қарағанда, оның өзі де не болғанын түсінбей жүрген секілді. Ол бір түрлі өзгеріп кетті. Жоқ көкірегін көтермеді, менменсіген жоқ - болмаған нәрсені айтып, өтірік айт- пайын. Оның көз жанары өзгерді, - бір түрлі уайым

Осенним утром, проходя через парк, мы на минуту приостановились, смотря на белочек, прыгающих по веткам пушистых елей.

«Обратите внимание вон на ту странную особу, заку- танную в широкую чёрную шаль – тихо сказала мне моя давняя знакомая Ангелина Михайловна.
Я тут же посмотрел вправо. По параллельной аллее в сторону церкви шла женщина средних лет довольно приятной внешности.
«Что же в ней странного?» – недоумевая, спросил я

– глядя вслед уходящей по заснеженной дорожке не-

знакомке.
Неторопливо с некоторым придыханием Ангелина

Михайловна начала свой рассказ.

– Татьяна с семьёй жила раньше в нашем доме. Пи- саная красавица. Муж Сергей кандидат философских наук и их прелестные детки двойняшки Ромка и Ма- шенька. Сергей часто выезжал по работе в загранич- ные командировки читал лекции по философии.

Умница, каких поискать надо! А Татьяну свою до чего ж любил да баловал! – То сапоги ей модные как у ак- трис голливудских из Америки привезет, то пальто до- рогущее, то шубу из голубого песца. Денег в их семье всегда было, как говорится, хоть отбавляй. И все они были в руках у Татьяны. Сергей-то ведь параллельно с основной работой ещё и бизнес свой кожевенный на- ладил.
Танюша, понятно, не работала, только с детишками и занималась. Прогуливалась обычно с ними к цирку на Цветном бульваре и мимо Каретных переулков шла обратно домой.
Счастливый Сергей в семье своей души не чаял. На- думал он дом большой за городом отстроить. Место хорошее экологически чистое по знакомству в мэрии выхлопотал, в общем, нанял бригаду, развернул се- рьёзное строительство.
Бывало, сидим мы бабки соседки на лавке, гуторим по-свойски у подъезда и Танюшка с детками тут же рядом с нами. Сергей подъедет на своей красивой иностранной машине, подойдёт, жену при всех прила- скает, и Ромку с Машенькой по очереди взяв на руки, расцелует. Что там говорить, многие люди им завидо- вали.
Но обратили внимание мы – соседки, что что-то в душе Татьяниной происходит такое, чего она, судя по её выражению лица, и сама-то толком ещё не пони- мает. Другая она какая-то стала. Нет, не зазналась, и гордыню никогда не проявляла, чего не было – того не было, лгать зря не буду. Взгляд у неё стал другой,

296 297

басқан көзқарас еді. Ал, мынадай күйеуі тұрғанда ненің қамын жейді екен?! Кейін бірақ, бәрі белгілі болды, жерде сөз жатпайды ғой...

Таныстарымыз тіпті күн сайын келесі жағдайларды көрген екен. Біздің Татьяна балаларымен метро бекетінде қайыр сұрап тұрған мүгедектер арбасындағы жарымжанның қасында тұрған. Бұл бақытсыздың тек бір қолы ғана қозғалатын. Татьяна сол қолына күн қомақты доллар купюраларын салып отырған.
Бұл ғаріпті метро бекетіне әкелген адамдар бұған тіпті риза болыпты. Көшеде тілемсектенген мұндай мүгедектердің өздерінің басшылары, ақша кассалары болады дейді ғой.
Жалпы алғанда, бұл жарты жылға созылады. Мылқау жарымжанмен Таньканың махаббатынан бәрі ха- бардар болады, тек жалғыз Сергей сезбейді, барлық ақшаны отбасы үшін тауып жүреді.
Бірақ Сергейге тоқтық өмірге риза болмай есінен айрылған әйелінің жарасып жүргенін сездіретіндер табылды.
Сергей оны аңдыды. Татьяна балаларын тастап, өзінің ашынасына келеді. Онымен аздап сөйлесіп, кейін бір үйге қарай тұйық көшелермен арбаны сүйрей ала жөнеледі. Бұл үйде адамдардың назарынан бірінші рет тығылмағандары көрініп тұр. Сергей бұның барлығын өз көлігінен бақылап отырады.

Кешке қарай, әрине, Сергей шыдай алмайды, сөйтіп сүйікті әйеліне ол туралы не естігенін, бүгін өзі не көргенін айтып береді.
Татьяна болса тіпті ақталмайды да, тек Алексейді шексіз сүйетінін, өзінің алдағы өмірін онсыз елестете алмайтынын айтады.
Сол кезде Сергей оны күштегендей болып мықты психологқа да апарады, әйелі есі кіріп, райынан қайтады деп үміттенеді, бірақ дәрігер ештеңемен көмектесе алмайды.
Оның сезімі шынайы болуы керек, мұндай жағдайда ештеңе істей алмайсың, – деді сол психолог Сергейге.
Сергей жұбайына мүгедек Алексейге енді бармауын сұрап жалынды да, тіпті оған бірнеше мыңдаған дол- лар төлейтінін, тек бұл ауданнан мәңгі кетуін ұсынған болаты.

Бірақ, Татьяна ажырасамын деп тұрып алды. Ажырасқаннан кейін Татьянаға мүліктің жартысы

^{мен пәтер қалды, ал балаларын Ромка мен Машенька-}

_{ны, ол Сергейдің және оның ата-анасының тәрбиесіне}

– озабоченный какой-то сделался взгляд. А о чём ей, спрашивается заботиться, при таком-то муже?! Ну, а потом уж всё выяснилось, земля-то слухами полнит- ся…

Стали знакомые почти каждый день видеть следую- щую картину. Стоит наша Татьяна с детьми у станции метро рядом с сидящим в коляске инвалидом, прося- щим милостыню. Только одна рука у этого несчаст- ного и двигалась. Вот в эту его руку Татьяна и клала каждый божий день приличные долларовые купюры.
Люди, привозившие этого калеку к станции метро, очень даже этим были довольны. У всех таких инва- лидов кто побирается на улицах, говорят своё началь- ство, имеется, касса денежная.
В общем, с полгода так вот продолжалось. Все уж знали, что Танька с немым калекой любовь закрутила, один только Сергей не догадывался, всё денежки для семьи зарабатывал.
Но нашлись люди, намекнули Сергею, что женушка его от ладной-то, да сытой жизни умом тронулась.

Выследил Сергей её. Без детей Татьяна в тот день к своему любовнику пришла. Поговорила о чем-то с ним немного, а потом покатила его на коляске по ули- це да по закоулкам к одному из домов. В этом доме, видать, они уж не первый раз от глаз людских-то пря- тались. Сергей наблюдал за всей этой картиной из своего автомобиля.

Вечером, конечно, Сергей не вытерпел, и давай выска- зывать любимой женушке, всё, что он о ней от людей слышал, и что сам сегодня видел.
Татьяна даже оправдываться не стала, сказала только, что безумно любит Алексея, и жизни своей дальней- шей без него не представляет.
Повёз её тогда Сергей чуть ли не силком к хорошему психологу, всё надеялся, что жена одумается и придёт, наконец, в себя, но и врач не смог ничем помочь.

Чувство у неё видно настоящее – сказал тот психолог

Сергею, и всё тут.
Сергей умолял супругу не ходить больше к инвали- ду Алексею, предлагал даже заплатить ему сразу не- сколько тысяч долларов, лишь бы он убрался навсегда из района.
Но, Татьяна настояла на разводе.
После развода у Татьяны осталась квартира и часть имущества, а детей Ромку и Машеньку она оставила на воспитание Сергею и его родителям. Объяснив в

298 299

қалдырды. Мұнысын, сотта екі кішкентай баламен және мүгедек еркекті бағуға күші жетпейтінін айтып түсіндірді.
Көп кешікпей Татьяна бұрынғы пәтерін басқа пәтерге ауыстырып, Алексейді өзіне алып келді, оның до- старына және оның айналасындарға оны таңертең метроға жұмысқа – қайыр сұратуға тыйым салды.
Мықты дауласқан секілді, бірақ Татьяна

«сутенерларға» жақсылап төлеген болуы керек – олар да жайына кетеді.

Татьяна Алексейге жаңа неміс арбасын сатып алады да жуындырып, қырындырып, оны далаға серуендеу- ге алып шығады
Ол дамыл-дамыл на Алексейді Мәскеу мен Санкт- Петербордың қымбат клиникаларында емдетеді. Бірақ Алексейді толық емдеп жазу мүмкін болмайды.
Оның тек оң қолы мен аяғы қозғалатын еді. Алек- сей сол қолымен қолынан келгенше өзін күтті. Сол қолымен оны таза ауа жұтуға саябаққа алып шыққанда Татьянаны құшақтады. Татьянаның өзі Алексейді ұзаққа қалдыруға қорқып, дүкенге азық- түлікке жүгіретін, ал ол болса көрпеге оралған күйі оны күтіп жататын…
Татьянаның Сергеймен отасқан кезінен сақталып қалған ақша қаражаты оның емделуіне кете берді. Бір қолайсыз кезде ақша тіпті таусылып қалды. Институттың дәрігерлері сонда да Алексейге ота жасауға келіседі. Ота жасауға және одан кейінгі емде- луге 50 мың америкалық доллар қажет болады.

Татьяна мұндай қомақты қаражатты қайдан ала- тынын білмей дал болады. Алексеймен сегіз жыл өмір сүргенде, әр түрлі клиникалардағы оның еміне барлығын қосқанда 100 мың доллар төлегенін есіне алады.
Байбаламда Татьяна Сергейге қоңырау шалып, қажет соманы сұрап көз жасын төгеді. Сергей әйелін бай- салды қалыппен тыңдап болып былай сұрайды: «Ал туған балаларыңның хал-жағдайын сұрағың келмей ме? Олар өсті, мектепке барып жүр. Татьяна, кел, мен саған ақша беремін, бірақ сені әлі күнге дейін сүйетінім үшін емес, сенің қайырымды іске сұрағаның үшін».
Келесі күні ота жасауға ақша табылды, және де Та- тьяна Алексейді стационарға жатқызатын күнді белгілеуге келісу үшін институтқа кетеді. Институт- та бәрін келіскеннен кейін, жүрегіндегі үмітпен қанат біткендей бақытты ол үйіне ұшып келеді.
Пәтерге кірген Татьяна Алексейдің дәптерге бір нәрсе жазуға тырысып жатқанын көреді. Татьяна оған

суде это тем, что с двумя малыми детьми и мужчиной инвалидом она просто физически не справится.

Вскоре прежнюю квартиру Татьяна обменяла на дру- гую и перевезла Алексея жить к себе, запретив его дружкам вывозить его по утрам на работу к метро – просить милостыню для их сообщества.

Говорят, скандал был нешуточный, но Татьяна рас- платилась с этими «сутенерами» – сполна и те от них отстали.
Татьяна купила Алексею новую германскую инвалид- ную коляску и стала вывозить его вымытого и выбри- того на прогулку.
Она периодически лечила Алексея в дорогих клини- ках Москвы и Санкт-Петербурга. Но вылечить Алек- сея полностью было уже невозможно.
И только одна правая рука и нога его могли двигаться. Этой рукой Алексей как мог, ухаживал за собой. Этой рукой он обнимал Татьяну, когда та вывозила его по- дышать воздухом в сквер. Сама же Татьяна, боясь на- долго оставлять Алексея одного, бежала в магазин за продуктами, а он укутанный пледом ждал её…

Каждый раз на леченье уходили крупные денежные средства, сохранившиеся у Татьяны ещё от брака с Сергеем. И в самый неподходящий момент деньги за- кончились совсем. Врачи института всё же решились прооперировать Алексея. На операцию и всё последу- ющее лечение необходимо было 50 тысяч американ- ских долларов.
Татьяна не знала, что делать, где взять такую огром- ную сумму денег. Вспомнив, что, прожив с Алексеем восемь лет, она уже в общей сложности истратила на его лечение в разных клиниках более 100 тысяч дол- ларов.
В панике Татьяна позвонила Сергею, слёзно прося у него нужную сумму. Выслушав бывшую жену, Сергей спокойным голосом спросил: «А про родных детей, ты ничего не хочешь спросить? Они подросли, ходят в школу. Приезжай, Татьяна, я дам тебе деньги, но не потому что продолжаю любить тебя, а потому что, ты просишь на святое дело».

На следующее утро деньги на операцию были, и Та- тьяна поехала в институт договариваться о дате по- мещения Алексея в стационар. Когда в институте всё было обговорено, она счастливая с надеждой в сердце как на крыльях летела домой.

Войдя в квартиру, Татьяна увидела, что Алексей пыта-

_{ется что-то написать в тетради. Татьяна всегда остав-}

300 301

әрқашан қолын жаттықтыру үшін қағаз бен қарындаш беретін. Қисық, әлеміш болған жолдарға қарап Та- тьяна жылап жіберді. Бұл оған сүйікті адамынан алғашқы және ең соңғы хат еді. Екі бетке жазылған шимайланған барлық жазудан ол тек бір сөзді таны- ды: Таня, неге мені қинайсың…?

Келесі күні Татьяна Ғибадатханаға барды. Ол Қасиетті бейнелердің алдында, Құдайдан оның сүйікті адамының аяғына тұруын сұрап үнемі ғибадат етті. Ол үміттенді. Ол ғажайыптың болатынына сенді. Бірақ, өкінішке орай, ғажайып орындалмады. Керсінше, қасірет орын алды. Алексей дүние сал- ды. Татьяна ғибадат етуге кеткен кезде қайтыс бо- лып кетті.
Үйіне келген Татьяна қозғалыссыз көзін ашып отырған Алексейді көрді. Оған ол өзіне тура қарап тұрғандай болды.

«Лёшка, саған не болды?!» – деп жымиып сұрады ол. Алексей үндемеді.

ляла ему тетрадь и карандаши, чтоб он мог как-то раз- рабатывать руку. Посмотрев на кривые размазанные строчки, Татьяна расплакалась. Это было первое и по- следнее письмо – ей – от самого любимого человека. Из всех предложений написанных каракулями на двух листах она разобрала лишь одно: Зачем ты мучаешь меня, Таня…?
На следующий день Татьяна пошла в Храм. Она не- устанно молилась перед Святыми образами, прося Бога лишь об одном, чтоб молитвы помогли поднять на ноги любимого человека. Она надеялась. Она жда- ла свершенья чуда. Но чудо, к сожалению, – не про- изошло. Наоборот, произошло горе. Алексей умер. Умер сразу же, как только Татьяна ушла помолиться.

Придя, домой, Татьяна увидела сидящего неподвижно с открытыми глазами Алексея. Ей показалось, что он смотрит ей в глаза.

«Что с тобой, Лёшка?!» – С улыбкой спросила она. Алексей молчал.

302 303