Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

564
10 бөлім. Құрсақ қуысы агзаларының клиникалық анатомиясы
Осы нервтер та р м а қ тар ы бауы р ң ақ п асы н д а б ауы рды ң алд ы ң ғы
ж ән е артң ы өрім ін ң ұрай ды .
Б ауы р д ы ң алд ы ң ғы өрім і к іш і ш арбы м ай ж а п ы р а ң т ар ы ара- 
сы нда бауы р артери ясы м ен бірге о р н аласң ан . Б ау ы р д ы ң арты нда- 
ғы өрім ң ақ п а венасы мен ж а л п ы өт өзегі ар асы н д а ж атад ы .
Б ау ы р д ы ң ек і н ер втік өрім і өзара ан ато м и я л ы ң бай л ан ы ста, 
сонды ңтан оларды ж а л п ы өрім деп қ а р ау ға болады .
10.3.7. Бауырдың артерия, вена, лимфа тамырлары ж әне
нервтерінің ерекшеліктерінің клиникалық маңызы
А р те р и я л а р . Б ау ы р ға а р тер и я л ы ң қ а н ж а л п ы бауы р ар тер и ясы
ар қ ы л ы келеді. Ү зы нды ғы ң ү р сақ баған ы н ан бауы р — 12-елі іш ек
байлам ға дейін созы лы п ж а тад ы . Осы ар ад а, ж а л п ы от озегіне 1 — 2 
см ң алған д а ол қар ы н -1 2 -ел і іш ек пен бауы р ар тер и ясы н а болінеді.
Ж а л п ы бауы р ар тер и ясы іш перде ар ты н д а ор н ал асы п , содан 
оң ға ң ар ай , ү й қ ы безінің ү стің гі ң ы р ы м ен , д и аф р агм ан ы ң оң ж ақ - 
тағы аяң ш асы м ен , бауы рды ң ң ү й р ы қ т ы қ болігінен сәл томендеу 
ж үреді.
Б ауы р-12-елі іш ек б айлам да — ж а л п ы бауы р ар тер и ясы н ан сәл 
беткейлеу, асң азан н ы ң оң ж а ң т ы қ а р тер и ясы мен венасы , асң азан
ң ақп асы ар тер и ясы мен венасы о р н аласң ан . О лар 12-елі іш ек т ің
ж оғарғы горизонталды болігіне ң ар ай б ағы тталған . Ж а л п ы бауыр 
артер и ясы н ы ң асң азан ға, а сң азан н ы ң оң ж а ғы н д а ғы т ам ы р л ар ға 
ж ән е де ж а л п ы өт озегіне ж а ң ы н д ы ғы , бүл а р т ер и я н ы ң асң азан ре- 
зекц и ясы ж ән е бауы рдан ты с от ж о л д ар ы н о п ер ац и я сы к езін д е за- 
қы м д ан у м ү м к ін д ігін түсіндіреді.
Б ау ы р д ы ң м ен ш ік ті ар тер и ясы б а у ы р — 12-елі іш е к б айлам ы
арасы нда, ж а л п ы от өзегін ің сол ж а ғы н д а , ң аң п а вен асы н ы ң ал- 
ды нда ж атад ы .
Б ау ы р д ы ң м ен ш ік ті ар тер и ясы н ан а сң а зан н ы ң оң ж а ң а р тер и ­
ясы басталады . Б ау ы р ң аң п асы алд ы н д а нем есе ң аң п а іш ін д е мен- 
ш ік т і ар тер и я оң ж а қ т ы қ ж ән е сол ж а ң т ы ң т ар м аң т ар ға болінеді. 
Кейде м ен ш ік ті а р тер и я е к і тар м аң тан басңа тағы бір тар м аң ты
бауы рды ң ш ар ш ы болігіне (бауы рды ң ортаң ғы ар тер и ясы н а) бе- 
реді.
Бауы р ар тер и я л ар ы н ы ң та р м а қ тар ы н а н , олар п ар ен х и м аға ен- 
генш е м айда ар тер и я л ы ң там ы р л ар Глиссон ң абы н а тар ап , бауыр- 
іш іл ік ар тер и ял ы ң ж үй ем ен б айланы сады .
Б ауы рды ң сол ж а ң болігі а р тер и ясы б ауы рды ң сол ж а ғы н , ш а р ­
ш ы тәрізді ж ән е ң ү й р ы ң ты ң болігін қо р ектен д ір ед і. Ол бауыр-

Клиникалық анатомия
565
дың он, ж аң бөлігі ар тер и ясы н ан ң ы сң а. Сол ж а қ бауы р а р т е р и я ­
сы бастапңы ж ерінде бауы р өзектерін ен 1 — 1,5 см іш к е р і ж ән е сол 
жаң қаңпа венасы алды н да о рн аласң ан .
Бауырдың оң ж а ң бөлігін ің ар тер и ясы , көбінесе бауы рды ң оң 
жаң бөлігін ң оректендіреді ж ән е өт ң абы н а тар м аң
( a. c y s tic a )
бере- 
ді. Бауыр ңаңпасы алды н да ол ж а л п ы бауы р өзегін ің ар ты н ан кесіп
өтіп, кейін оң ж а ң қ а қ п а венасы н ы ң алды ж ән е үстім ен ж ү р іп , оң 
жаң ңаңпа венасы м ен оң ж а ң бауы р өзегі ар асы н д а ж атад ы .
Кейде оң ж а қ бауы р ар тер и ясы ң ү р сақ бағаны м ен ж о ғар ғы ш а- 
жырқай артерия л ар ы ар асы н д а аортадан басталады . Б ү н д ай кезде 
артерия ңаңпа венасы н ы ң арты н д а ж а т ад ы , со н д ы қ тан , о п ер ац и я 
кезінде тамы рды табу қ и ы н д ай д ы .
Оң ж аң бауыр а р тер и ясы н ы ң өт ж о л д ар ы н а ң аты н асы тәж іри бе- 
де маңызды. М ы салы , 12,9% ж а ғд ай д а а р тер и я бауы р ө зегін ің ал- 
дынан кесіп өтеді. 12% ж ағд ай д а оң ж а ң бауы р ар тер и я сы , ж а л п ы
өт өзегінің ортаңғы бетінде, оны м еди алды ж а ғы н а н ай н ал ы п өтеді.
Кейбір кездерде, бауы рды ң оң бөлігіне ек і ар тер и я келеді: біреуі 
жалпы өт өзегінің алд ы н ан , е к ін ш іс і ө зект ің ар ты н ан .
Бауырдың м ен ш ік ті ар тер и я сы н ы ң ж ән е он ы ң т ар м аң т ар ы н ы ң
жеке өзгергіш тіктерінің болуы х и р у р ги я л ы ң ү л к ен м аң ы зд ы .
Бауырдың м е н ш ік ті ар тер и ясы ү й қ ы безі мен ң аң п а венасы а р ­
тында орналасы п, 25% ж а ғд ай д а сол ж а қ асң азан ар тер и ясы н ан
немесе 12% ж ағд ай д а ж о ғар ғы ш а ж ы р ң ай ар тер и ясы н ан басталуы
мүмкін. 20% ж а ғд ай д а бауы рды ң м е н ш ік ті а р тер и ясы болм айды , 
бұл кезде оң ж а қ ж ән е сол ж а ң бауы р ар тер и я л а р ы ж а л п ы бауы р 
артериясынан басталады . Б ау ы р 38% ж а ғд ай д а «қосы м ш а» ар- 
териялармен ңоректенеді. О лар а с қ а зан н ы ң оң ж а қ т ы қ ж ән е сол 
жаңтық ар тер и ял ар ы , ж о ғар ғы ш а ж ы р қ а й а р тер и ясы ж ә н е ңүрсаң 
бағанынан басталады . Б ау ы р д ы ң қ о сы м ш а а р т ер и я л а р ы әрдай ы м
кіші шарбы м айда орналасады .
Сол ж аң асң азан ар тер и ясы н ан басталаты н ң осы м ш а а р тер и я 
бауыр-асқазан б ай л ам ы н ы ң сол ж ағы н д а, к а р д и я ғ а ж а ң ы н ж ерде 
орналасады.
Ол бауыр п ар ен х и м асы н да қ а қ п а венасы н ы ң сол ж а ң тарм ағы - 
ның алды нан немесе арты нан отіп, сол ж а ң т ы қ б ө л ікті, ш ар ш ы ж ә- 
не қүйры қты ң бөлікті қоректен діреді.
Қосымш а бауы р ар тер и я л ар ы болуы х и р у р ги я л ы ң м аң ы зд ы . 
Оларды қателесіп байласа (м ы салы , асң азан р е зек ц и я сы кезінде) 
бауыр некрозы дам уы м ү м к ін . Себебі, қо сы м ш а а р т ер и я л а р бауыр- 
дың м енш ікті а р тер и я л ар ы н а к ө м е к ш і емес. О лар бауы рды ң бір 
дербес бөлігін ң ан данды рады . Б ү л ж ер ге бауы рды ң м е н ш ік т і арте- 
риялары нан тарм аң келм ей ді.

566
10 бөлім. Құрсақ қуысы ағзаларының клиникалық анатомиясы
Бүн дай кезде бауы р а р тер и ясы мен ң осы м ш а ар тер и я бауыр- 
ды ң оң ж а ң ж ән е сол ж а қ б өліктерін дербес ң оректен діреді. Кейде 
бауы рды ң м ен ш ік ті ар тер и ясы — оң ж а қ б өлігін, ш ар ш ы ж ән е қүй- 
р ы ң ты ң бөлігін; ал қо сы м ш а ар тер и я — ң ү й р ы ң ты ң ж ән е сол ж а қ
бөлікті ң ан данды рады . Егер ек і ң осы м ш а ар тер и я болса, м е н ш ік ті 
бауыр артери ясы бауы рды ң оң ж а ң бөлігін, ал қ о сы м ш ы л ар ш ар ш ы
бөлікті ж ән е к л ас с и к а л ы ң сол ж а ң бауы р бөлігін ң оректен діреді.
Б ау ы р д ы ң м ен ш ік ті а р тер и ясы ө зін ің оң ж а қ ж ән е сол ж а ң
тар м аң тар ы н а көбінесе бөліктер ар ал ы ң саң ы л ау д ы ң сол ж ағы н д а
бөлінеді. Б ір аң , кейде ж а л п ы бауы р а р тер и я сы н ы ң б и ф у р кац и я- 
сы солға қ а р ай , к ін д ік венасы ж а тат ы н ж ү л ге н ің м еди алды ш етіне 
қ арай ы ғы сңан.
С онды қтан, сол ж а қ бауы р ар тер и ясы тек ң ан а сол ж а ң т ы қ
к л асси к ал ы ң б өлікті ң оректен діреді. Ш ар ш ы бөлік пен ң үйры ң - 
ты қ бөліктер ү зы н д ау , оң ж а қ т ы қ бауы р ар тер и я сы н ан қандан - 
д ы ры лады . К өрсетілген а н ато м и я л ы ң е р ек ш ел ік т і сол ж а ң бауы р 
б өлігінің гем и геп атоэктом и ясы к езін д е еск ер іл у к е р ек . Б ү л кезде, 
ң аң п ан ы ң сол ж а ғы н д а о р н ал асқ ан оң ж а қ бауы р а р тер и ясы за- 
қ ы м д алуы м ү м к ін . О сыған бай л ан ы сты , бүндай о п ер ац и я кезін д е, 
к л ас с и к а л ы қ сол ж а ң б ө л ік тің ар тер и ясы мен ш ар ш ы б ө л ік тің ар- 
териясы н (кейде ол оң ж а қ бауы р ар тер и ясы н ан басталады ) ж е к е
бай л ay к ер ек.
К ейде, бауы р қ аң п а сы н ы ң сол ж а қ ж ар ты сы н д а, е к і сол ж а қ т ы қ
бауыр артери ясы кездеседі. Б ү л ж а ғд ай д а сегм ен тарлы а р тер и я л ар 
ерте ш ы гады (сол ж а қ б ө л ік тік а р тер и я н ы ң бауы рды ң м е н ш ік т і а р ­
тери ясы н ан басталаты н ж ерін ен ).
Е кі ар тер и ян ы да байлау тек ң ан а сол ж а қ гем и геп ато эк то м и яд а 
ж асал у к ер ек . Б а с қ а тү р л і р е зек ц и я л ар д а алды м ен әр а р тер и ян ы ң
ң ай сегм енттік екен ін а н ы қ та у к ер ек .
Б ауы рда е к і а р тер и я л ы қ ү ш тасу бар: ағзасы р ты л ы ң ж ән е ағза- 
іш іл ік . А сқазан — 12-елі іш ек ж ән е оң ж а қ асң азан ар тер и я л а р ы
ағзадан ты с ү ш тасу л ар ж ү й есін қ ү р ады .
Б ү н ы ң м аң ы зы м ы н ад а, егер ж а л п ы бауы р ар тер и ясы н асңа- 
зан — 12-елі іш ек (

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: