Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы 11.12. Әйелдердің жамбасындағы
жүктеу/скачать 28,32 Mb. Pdf көрінісі
|
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ
| 698
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы 11.12. Әйелдердің жамбасындағы ағзалардың орналасу ерекшеліктері 11.12.1. Жатыр Ж а т ы р — біртегіс б ү л ш ы қеттен қ ү р ы л ған ңуы с ағза. Ү зы нды ғы 7 — 9 см (тум ағандарда), 9 — 11 см (туғандарда). Ені ж а ты р тү тік тер і түсы нда 4 — 5 см, қ а л ы ң д ы ғы 1 — 2 см ас- пайды . Ж а ты р д ы ң е к і б еткей і бар: — алды ң ғы (немесе ң у ы қ) беті — facies vesicalis; — артң ы (немесе іш е к т ік ) беті — facies in te stin a le s. Ж ән е ек і ш еті бар: 1) оң ж аң ш еті; 2) сол ж аң ш еті. Ж аты р е к і бөліктен түрады : денесі ж ән е м ой н ы . О лар бір-біріне өтеді. Кейде ж а ты р д ы ң белдік си я ң т ы тар ы л ған е н і— 10 см ж ер ін ж аты р м ойнағы ( is tm u s u teri) деп атай д ы (1 1 .1 6 а, б, в суреттер). Әр у аң ы тта ж а ты р денесім ен м ойны ар асы н д ағы бүры ш 70° — 100° ж ән е алд ы н а аш ы л ған ( a n teflexio ), ж а т ы р ал д ы н а ң ар ай иіл- ген — a nteversio. Ж аты р д ы ң к іш і ж ам б аста осы лай орн аласуы қ а л ы п т ы ж ағд ай деп есептеледі. Ж а т ы р д ы ң тү тік тер к ір ген ж ерден ж о ғар ғы ж ер і ж аты рд ы ң түбі деп аталады . Ж аты р м ой н ы ны ң төм енгі б ө л ігін ің ү зы н д ы ғы 3 см-дей. Туған әйелдерде ж а ты р м ойны ц и ли н д рге ү ң саған . Ж а т ы р м ойны н ек і ай м аң ң а бөледі: 1) ң ы нап ү с тіл ік (ж о ғар ғы ү зы н д ы ғы н ы ң 2 /3 -і бөлігі); 2) қ ы н а п т ы қ бөлігі (төм енгі ж а л п ы ү зы н д ы ғы н ы ң 1 /3 бөлігі). Ж аты р денесінің си н то п и ясы , іш п ер д ен ің ж а ты р д ан к ө р ш і ағ- залар ға өтуіне байланы сты : — ж аты р д ы ң ң у ы ң ты ң бетінен іш перде қ у ы ң қ а өтіп, ж аты р - ң у ы қ ойы ғы н түзеді. Онда әр у аң ы тта ү л к ен ш арбы м ай д ы ң төменгі бөлігі ж атад ы ; — ж аты р д ан т ік іш ек к е өтіп, іш перде, т ік -іш е к ж а т ы р арасы н- дағы ой ы ңты түзеді. Б ү л ойы ң бүй ірлерін де іш перде ңы рты с- тары м ен — (plica recto u terin a ) ш ектелген ; — ж аты р д ы ң оң ж а ң т ағы ж ән е сол ж а ң т а ғы б үй ірлерін ен іш - перде ж аты р д ы ң ж а л п а ң байлам дары түрінде өтеді; — ж аты р д ы ң түбіне ж ің іш к е іш ек т ү за ң т ар ы , ү л к ен ш арбы май- ды ң ш еті, көлденең тоқ іш ек ж ән е соқы р іш ек ти іп ж атад ы . Клиникалық анатомия 699 Жатыр м ойны ны ң син топ и ясы ай н ал асы н д ағы (p a ra cervix ) шелді майдың ң ал ы ң д ы ғы н а бай лан ы сты . P a ra cervix к ө р ш і ағза шелді м айлары на өтеді: — мойынның алды н ғы бетінен қ у ы ң т ы ң ар тң ы бетіне; — қапталдары нда ж ам бас бүй ірлерін е тар ай д ы . Ж атырды ж а ты р ар тер и я л а р ы (аа. u terin a e) қ ан д ан д ы р ад ы . Қо- сымша —ан ал ы қ без а р тер и я л а р ы н ы ң (a. ovaricae ) тар м аң тар ы ке- леді. A. uterinae әр у аң ы тта іш к і м ы қ ы н а р тер и я сы н ы ң алд ы н ғы тар- мағынан басталады . С ирегірек, ар тер и я іш к і м ы ң ы н артери ясы - ның негізгі бағаны нан ш ы ғад ы . Ж а т ы р а р тер и я сы н ы ң басталаты н жері әр уаңы тта ж ам б асты ң бүй ірін е, ш е к а р ал ы ң сы зы ң тан 12 — 16 см төмен ж ердегі н ү ктеге п р о ек ц и я л ан ад ы . А ры ң ар ай ж аты р артериясы медиалды б ағы тта іш пердем ен ар тң ы өтісті көтеретін бұлшыңет арасы м ен ж ү р іп , ж а ты р д ы ң ж а л п а ң б ай л ам ы н а, қ у ы қ қ а тармақтар береді. Б ү л та р м а қ тар қу ы ң п ен бірге ң у ы қ -ж а т ы р ш елді майын да ңанданды рады . Ж атыр ар тер и ясы н ы ң ң у ы ң қ а бараты н та р м а қ тар ы — ж о ғар ғы және төменгі қ у ы ң ар тер и ял ар ы м ен ү ш тасад ы , ал қ у ы қ -ж а т ы р ұлпасының а р тер и ял ы ң т а р м аң тар ы -қ ы н ап а р тер и я сы н ы ң ж ән е жатыр айн аласы ндағы (парам етри й дегі) ар т ер и я л а р тарм аңта- рымен үш тасады . Ж аты р артери ясы несепағарды алд ы н ан кесіп өтіп , ж а т ы р д ы ң мойын деңгейінде оны ң ң ы р ы н а ж етеді: — (аа. uterinae) ж а ты р д ы ң бүйіріне 0 ,5 — 1 см ж ерде ж о ғар ы ңарай көтеріледі. Ж а ты р д ы ң түбінде ар тер и я ж о ғар ы ң ар ай ан алы қ безге ж ән е тү тік тер ге тар м аң тар ж ібереді. Ж а т ы р а р териясы м аги стралды немесе ш аш ы р ан д ы тар ау ы м ү м кін ; — ж аты р артери ясы төмен ң ар ай ң ы н ап ты ң ар тер и я береді. Ж аты р денесінен ңан, ж а ты р вен ал ар ы ар ң ы л ы іш к і м ы ң ы н ве- наларына ң үяд ы . Ж а т ы р вен алары әу ел і е к і бағаннан ң ү р ы лад ы . Екі венаны ң біреуі — несепағар алд ы н д а, е к ін ш іс і —он ы ң арты нда жатады. Ж аты р түбінің ж ү м ы р ж ән е ж а л п а ң бай л ам д ар ды ң в ен ал ар ы , ( v. ovaricae) ар қ ы л ы , оң ж а ғы н д а — төм ен гі қ у ы с венасы н а, сол жағы нда-бүйрек венасы н а ң ү яд ы . Ж аты р м ой н ы ны ң төм енгі бөлігінен вен ал ы ң ағы с іш к і ж ы н ы с венасы ар қ ы л ы іш к і м ы қ ы н венасы н а ң ү яд ы . Ж аты рд ы ң н ервтенуі — ж о ғар ғы ң ү р сақ өрім ін ен , е к і ж а қ т а ғ ы жамбас өрім інен, ж а ты р ай н ал асы н д ағы ж ән е ж аты р -ң ы н а п өрім- дерінен ж әне сегізкөз н ервтерін ің ви сц ералды тар м аң т ар ы ар ң ы л ы болады. 700 II бәлім, Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы Н ервтер ж а ты р ға ш оғы р л ан ы п к ел іп (2 — 4), ж а т ы р ар тер и ясы н ң орш айды . Б ұ л ж ағд ай д ы ж а ты р б айлам ы н б ай лау к езін д е ескеру керек. Н ервтердің ж а ты р ға к елетін тұ р а қ т ы ж ер лер і: — ж аты р д ы ң іш ек тер ж а ң т а ғы беті ж ән е іш к і м ойы н айм ағы ; — ж аты р д ы ң ңуы ң беті ж ән е оны ң денесінің төм ен гі 1 /3 деңгей і. Ж аты р д ы ң денесі с и м п а ти к ал ы ң , ал м ойны п ар а с и м п а т и к ал ы қ ж үй келерд ен нервтенеді. Г и н ек о л о ги ял ы ң о п ер ац и я к езін д е, өткіз- гіш тік анестези я ж а са у ү ш ін 1% н о вак аи н ер ітін д ісін 80 м л көле- мінде — ж о ғар ғы ң ү р сақ асты , ж а т ы р м аң ы н д ағы өрім дер ж ән е сегізкөз нервтер ай м аң тар ы н а егеді. жүктеу/скачать 28,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|