«адам дамуының индексі»
деп аталды. Ал қазіргі уақытта, ол
«адам
әлеуеті дамуының индексі»
(АӘДИ) деп аталады. Осы индекс мына
үш көрсеткіштің орташа арифметикалық өлшенген шамасы ретінде
анықталады:
−
жан басына шаққандағы ұлттық табыс немесе ЖІӨ (ЖІӨ
жбш
);
−
ересек адамдардың білім деңгейі (1
бд
);
−
өмір сүрудің ұзақтылығы (1
өсұ
), яғни:
АӘДИ = (ЖІӨ
жбш
+ 1
бд
+ 1
өсұ
) / 3.
Көптеген жылдар бойы осы көрсеткіш бойынша алдыңғы қатарлы
орындарды Норвегия, Швеция, Австралия, Канада, АҚШ, Жапония
мемлекет-тері алып келеді.
Өмір сүру деңгейін анықтайтын басқа да көрсеткіштер бар.
Мысалы, шетелдік әдебиет көздерінде
халықтың өмір сүру
қабілетінің коэффициенті, жан басына шаққандағы адам капиталы,
қоғамның интеллектуалдық әлеуетінің индексі
сияқты көрсеткіштер
сипатталады.
Қазіргі нарықтық қатынастар еңбек ету құқығына, тұрақты табыс
табуға, білім алуға кепілдік бермегендіктен және мүгедектерді,
зейнеткерлерді және басқа да азаматтарды әлеуметтік қорғауды
қамтамасыз ете алмайтындықтан мемлекет әлеуметтік салаға,
әлеуметтік қамсыздандыру жүйесін қалыптастыру-ға және табыс-
тарды қайта бөлуге міндетті түрде араласады.
Елдегі табыстарды қайта бөлудің ең басты құралы мемлекеттік
бюджет болып табылады, ол халықты әлеуметтік қорғау механизмін
анықтайды.
Әлеуметтік саясатпен іске асырылатын халықты әлеуметтік қорғау
жүйесі екі негізгі әдісті қолданады:
294
Достарыңызбен бөлісу: |
