Студенттердің ғылыми зерттеу жҧмысы

Студенттердің ғылыми зерттеу жҧмысы

Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысының мақсаты - теориялық білімдерді тереңдету және ғылыми проблемалардың шешімдерін іздестіру әдісін игеру. Ғылыми-зерттеу әрекетінің құрылымы ӛзара байланысты және ӛзара келісілген компоненттер жиынтығынан тұрады: мотив-зерттеу пәніне бағытталған тұлғалық

қажеттіліктер және әлеуметтік келісілген жиынтық; мақсат-бұл білімді меңгеруде әрекет ету тәсілдерін қалыптастыру және шынайылық туралы объективті жаңа білімді алуы; объект-зерттеу үшін белгіленген материалды немесе рухани шындық фрагменті; пән-объектінің орнатқан шарттар жиынтығы; үдеріс-ғылыми зерттеу логикасымен бірге жүретін бірізділік әрекет; нәтиже-ақиқат туралы объективті жаңа білім.

Білім алушылардың кез-келген ғылыми-зерттеу іс-әрекетінің кез-келген кезеңі рефлексиямен аяқталады. Ғылыми-зерттеу іс- әрекеттің әрбір кезеңінде рефлексияның мазмұнын ұсыну идеясы В.А.Сластенин және Л.С.Подымованың еңбектерінде жүзеге асырылған. Оларды анықтау мен түсіндіруге терең үңілмей, студенттің рефлексиялық мәдениетін қалыптастыру мен дамытуға кӛңіл бӛлеміз.

Тұлғаның рефлексиялық мәдениеті келесі компонеттермен сипатталады:

• 
  адамның проблемалы ситуацияларды шығармашылықпен түсіну және жеңуге дайындығымен және қабілетімен;
  
• 
  жаңа мән мен құндылықтарды меңгеру іскерліктерімен;
  
• 
  үйреншікті емес тұлғааралық қарым-қатынастар жүйесінде бейімделу іскерлігімен;
  
• 
  ерекше практикалық тапсырмаларды қою және шешу;
  
• 
  белгісіздікте жұмыс жасау іскерлігі.
  

Бүгінде жоғары оқу орындарында студенттердің ғылыми- зерттеу жұмыстарын қалыптастырудың ұйымдастырушылық- педагогикалық тәжірибелері біршама жинақталды. Болашақ педагог кадрлары дайындауда мынадай зерттеу жұмыстары ӛткізіледі: ғылыми баяндама жазу, пікір жазу, реферат, педагогикалық тапсырмаларды шешу, ғылыми мақала, эссе жазу, аннотация, тезис, конспект жазу, ғылыми жоба жасау, курстық және дипломдық жұмыс, педагогикалық практикадағы шағын зерттеулер, т.б.

Жазба жұмыстары – студенттердің алғашқы жұмыстары. Олар студенттің кәсіби икемділіктерінің қалыптасуында маңызды орын алады. Олардың әрқайсысы – ӛзіндік ғылыми-қолданбалы зерттеу және студенттердің білімін бақылаудың, есеп берудің бір формасы, таңдалған мәселе бойынша жинақталған дәлелдемесі болып табылады. Баяндамалар, рефераттар, бақылау және курстық жұмыстар студенттердің кәсіби білімінің теориялық және әдістемелік деңгейін кӛтерудің, пәндерді оқытудың маңызды құралы.

Жазбаша тапсырманы орындау білім алушыға әуелі оқу-зерттеу жұмысымен айналысуға, кейінірек ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысуға мүмкіндік береді.

Бақылау жҧмысы – меңгерілген білімді бағалау мен тексерудің, танымдық әрекеттің сипаты жайында, оқу үрдісінде студенттердің дербестігі мен белсенділігі, оқу әрекетінің әдістері, формалары мен тәсілдерінің тиімділігі жайында ақпарат алудың формасы. Бақылау түрлері: сыныптық және үйде орындалатын бақылау; ағымдық және емтихандық; жазбаша, графикалық және практикалық; фронталды және жеке.

Жазбаша бақылаудың ерекшелігі ауызшаға қарағанда кең түрде объективті болып келеді. Жазбаша бақылаудың түрлері оның мазмұны мен спецификасына, студенттердің жалпы жаму деңгейіне байланысты. Жазбаша бақылау жұмыстары үшін маңызды шарт: тапсырмалар жүйесі белгілі бір тақырып бойынша білім деңгейін анықтау; зерттелетін заттар мен құбылыстардың мәнін түсіну; ӛз бетімен қорытындылар жасау, білім мен дағдыны шығармашылықпен қолдану іскерлігі.

Осылайша, бақылау жұмысы – бұл ӛзіндік ерекше жазбаша емтихан, ол күрделі дайындықты қажет етеді. Педагогикалық колледждер, жоғары оқу орындарында бақылау жұмыстары кӛбінесе сырттай оқу бӛлімдерінде таралған және олардың сағат саны оқу жоспарында бекітіледі. Бақылау жұмысын даярлауда ұсынылған негізгі әдебиеттер тізімімен қатар қосымша ақпарат кӛздерін қатыстырған жӛн, себебі оны тексеру барысында ерекше кӛңіл бӛлінеді.

Бақылау жұмысы титульдық беттен, жоспардан, сұрақтар тізімі мен тапсырмалардан құралады. Сұрақтар берілген жауаптар ӛте нақты, қисынды, тақырыпқа сәйкес, қорытындылармен, жалпылаумен, ӛзіндік бағамен берілуі тиіс. Бақылау жұмысының соңында әдебиеттер тізімі кӛрсетіледі.

Реферат тақырыбын таңдамас бұрын ӛзіңізді қандай мәселе қызықтыратынын анықтап алу керек. Реферат жұмысын бастамас бұрын жоспар құрып, әдебиеттерді таңдап алған жӛн. әуелі оқу бағдарламасында ұсынылған әдебиеттерді пайдаланып, сонан соң ақпараттың қайнар кӛзін кеңейтуге болады, жаңа ғылыми ақпараттар беретін арнайы журналдар пайдаланылады.

Реферат құрылымы және безендірілуі:

• 
  титулдық бет;
  
• 
  жоспар;
  
• 
  кіріспе;
  
• 
  негізгі бӛлім;
  
• 
  қорытынды;
  
• 
  әдебиеттер тізімі.
  

Рефератты бағалау:

• 
  тақырыпқа мазмұнның сай келуі;
  
• 
  материалдың ӛзектілігі;
  
• 
  әдебиеттерді дұрыс және толық пайдалану;
  
• 
  рефераттың безендірілуі.
  

танымдық қызығушылығын кеңейтуде, пікір айтуда маңызды. Баяндама жазуда берілген тақырып бойынша жоспар құрылып, қажетті әдебиеттер іріктеледі. Әдебиеттермен жұмыс жасауда алынған мәліметтерді жүйелеп, тұжырым жасалынады және жалпылайды. Тақырып үлкен болса, баяндама сұрақтарын бірнеше студентке бӛліп беруге болады.

Жоғары оқу орындарында студенттерге оқыған теориялық материалдарды бекіту, орнықтыру үшін, сабақта белсенді болу үшін, іздене, үйрене білу үшін кенінен пайдаланылатын СӚЖ-ның келесі түрлері аннотация, эссе, конспект жазу.

Аннотация – мәтіннің негізгі мазмұнының мүмкіндігінше қысқа, сығымдалған түрі. Аннотацияның рефераттан басты айырмашылығы реферат түпнұсқасының мазмұны жӛнінде түсінік береді, ал аннотация – оның тақырыбынан ғана хабар береді. Аннотация үшін клишелерді, арнайы айтылыстарды пайдаланады.

Аннотацияның қҧрылысы:

1. 
   Аннотация жасалатын мәтіннің саласы, не бӛлімі. 2.Тақырыбы.
   

Жазбалар мен тезистерден конспектінің айырмашылығы, конспект оқылған материалдағы жүйені, бірізділікті сол материалда берілгендей мазмұндайды. Конспект жасау үшін ең маңызды деген ақпарат алынады. Басты мәселе бӛлініп алынады, маңызды сӛз, сӛз тіркесі кӛрсетіледі. Әрбір жаңа ой жаңа жолдан басталады. Конспектіде автордың аты-жӛні, әдебиеттің аты, ол шыққан баспаның аты, мекен-жайы, уақыты, беті кӛрсетіледі.

Болашақ педагогтардың ғылыми зерттеу түрлерінің ең жоғары формасы курстық және дипломдық жұмыс. Бір жыл ішіндегі нақты тақырыппен жұмыс жасау, ал дипломдық жұмыспен 2-3 жыл аралығындағы оқу бітіруші студенттерге ӛздері зерттейтін мәселенің тек теориялық жағымен танысып қоймай, сондай-ақ

практикалық жағын ұштастырып, ғылыми-педагогикалық зерттеулердің негізгі әдістерін меңгеруі ӛте маңызды.

Студенттердің ӛздігінен орындайтын жұмысқа дағдыландырылғаның кӛрсететін СӚЖ-дың келесі күрделі түрі курстық жұмыс. Курстық жҧмыс (Сourse work) – жекелеген оқу пәндерінен студенттің белгілі бір тақырып бойынша танымдық қабілеттерін дамытатын ӛздігінен орындайтын шығармашылық ғылыми-зерттеу жұмысы «Курстық» деп атауы нақты бір курсқа байланысты білім алу дегенді білдіреді. Курстық жұмыстар әртүрлі пәндерден жазылып, білім алушылардың білімі, білігі мен дағдылары бағаланады.

Курстық жұмыс1 жыл ішінде немесе бір семестр ішінде орындалады. Оқу жоспары бойынша кейбір факультеттерде курстық жұмысты педагогикадан жазу қарастырылған.

Курстық жұмысты орындау зерттеу әдістері мен формаларын меңгеру, педагогикалық әрекетке қызығушылығын ояту, педагогикалық үрдісті кӛру және талдау қабілеттерін қалыптастырады.

Курстық жұмыстың тапсырмалары:

• 
  студенттердің психологиялық және педагогикалық мәселелері бойынша білімінің кеңеюі;
  
• 
  студенттің педагогикалық тапсырмаларды шешуге шығармашылық дағдының қалыптасуы, оқу орыны сараманындағы және ӛзінің жұмыс қорытындыларын бағалау қабілеттігі;
  
• 
  студенттің теориялық білімдерін практикада қолдана алуы, алдыңғы педагогикалық тәжірибені талдау, педагогикалық практикадағы жеке тәжірибесі педагогикалық үрдістегі заңдылықтары мен негіздері орын алып отырады.