Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен
жүктеу/скачать 9,78 Mb.
|
Uchebnik Gigiena-kaz yaz
- Бұл бет үшін навигация:
- Параметрлерінің аталуы ЖАК, БТ бөліктері Бақылаудағы арақашықтық, см
| 11.3.- кесте
Иондағышшы емес электромагниттік сәулеленулер мен рентген сәулеленулері деңгейлерінің рұқсат етілген рұқсат етілген мәндері.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін, компьютерді немесе мониторды ұзақ уақыт қосылған күйінде қалдыруға болмайды. Егер ЖАК уақытша қолданылмайтын болса, оны сөндіріп қойған дұрыс. Көзге көрінетін параметрлерлерінің ішінен белгінің жарықтығы (фонның жарықтығы), экранның жұмыс бетінің жарықтығы бір келкі еместігі, бейнелердің уақытша тұрақсыздығы, бейнелердің кеңістіктік тұрақсыздығы мен бейнелердің жаңалану жиілігі нормаланады. Монитордың адам денсаулығына әсер ететін маңызды сипаттамаларына, келесі құрастырылымдық (контрукциялық) параметрлері жатады: экранның өлшемі– 15 дюймнен кем болмауы керек (1дюйм – 2,54 см) = 38,1 см кадрлердің жиілігі (регенерация жиілігі) ТСО-99 бойынша – 85 Гц кем емес түйіршіктер көлемі (нүктелер) – 0,28 мм артық көп емес түрлі-түсті экрандағы түстердің саны – 256 кем емес жылтылдау болмаған кезде 800×600 нүктелер рұқсат естілуі. Компьютермен қауіпсіз жұмыс істеу үшін, оның құрастылырылымдық параметрлерімен тікелей байланысты факторлардан басқа, еңбек ету жағдайының да үлкен маңызы бар, олар: микроклимат параметрлері, ауа ортасының және жарық деңгейінің сапасы, жұмыс орындарын ұйымдастыру және жабдықтау, жұмыс істеу кезінде дене қалпын ыңғайлы ету, жұмыс және демалу режимін дұрыс ұйымдастыру. ЖАК-пен жұмыс істеуге арналған бөлмелерді жертөле қабатындағы бөлмелерде орналастыруға болмайды, ал мектептерде және мектепке дейінгі мекемелерде – цокольдық қабатында орналастыруға рұқсат етілмейді. Жұмыс орындарының орналастырылуы бөлменің периметрі бойынша, қатар-қатарымен, бөлменің ортасында болуы мүмкін. Ең қолайлысы – периметрі бойынша орналасуы. Қатармен және бөлменің ортасында орналастыру кезінде 1 жұмыс орнының ауданы 6 м2 (ЭСТ-ПК), периметрі бойынша орналасуында - 4м2 , жалпақ дискретті экрандарды қолданғанда кез-келген орналасуы түрінде – 4 м2 кем болмауы тиіс. Бір компьютердің артқы жақ бетінен екіншісінің экранына дейінгі аралық 2 м кем емес, бүйір беттері арасындағы арақашықтық – 1,2 м кем болмауы керек. Жұмыс бөлмелерінің ішкі беттерін өңдеу үшін, шағылысу коэффициенті төбесі үшін – 0.7-0.8, қабырғалары үшін 0,5– 0,6, еден үшін – 0,3-0,5 болатын, диффузды шағылыстыратын материалдар қолданылуы қажет. Мектепке дейінгі ұйымдарда бөлмелердің ішкі бетін өңдеуі үшін ағашты-жаңқалы плиталар, бірнеше қабаттан тұратын пластик, синтетикалық кілем төсеніштер қолдануға тыйым салынады. Бөлмелер жерге жалғанған болуы керек, ұзартқыштар, сүзгілер, үштармақты тоқ көздері (тройник) – жерге қосатын контакттармен жабдықталуы тиіс. Компьютерді пайдаланушылар үшін қауіпті электромагниттік өріс деңгейлері құралдың электрлік желісінің жерге қосылмауы себебінен болуы мүмкін. 15-дюймдік компьютер үшін экранға дейінгі арақашықтық 50 см кем болмауы керек, ал 17-дюймдік компьютерлер үшін - 80 см кем емес. Монитордың биіктігін қарау сызығы экранның ортасына перпендикуляр болатындай етіп қою керек (±5%). Монитор тура алдында, столдың ортасында орналасуы тиіс. Монитор столдың шетінде, ал адам оған жартылай бұрылып отырған күйінде, жұмыс істеу мүлде дұрыс емес. Компьютермен жұмыс істеуге арналған орындықтың отырғышы көтеріліп, төмен түсірілетін, айналатын, бұлшықеттердің статикалық зорлануын төмендету мақсатында, жұмыс кезіндегі дене қалпын өзгерту үшін биіктігі және еңкею бұрыштары реттелінетін болуы керек, анатомиялық арқалығы, жалпақ шынтақ қойғышы және кеңістікте жеңіл қозғалу үшін дөңгелектері болуы керек. Ең жақсы шешім – арнайы креслолар болуы. Креслоларға, орындықтар мен киімдерге синтетикалық маталарды қолдану ұсынылмайды. Компьютерлік столдар көп жағдайларда компьютермен ұзақ жұмыс істеуге жарамсыз. Стол, қолданылатын жабдықтарды қолайлы орналастыруды қамтамасыз етуі керек, стол мен орындықтардың негізгі көрсеткіштері адамның бойына сәйкес келуі тиіс. Столдың бөлек екі беті болуы керек: біреуі монитор үшін, екіншісі – клавиатура үшін. Стол мен орындықтардың ұсынылған өлшемдерін СанЕмН-ға қосымшаларынан табуға болады. ЖАК жұмыс істеу кезінде қолайлы дене жұмыстық қалпы: дене тік болуы, омыртқа бағанасының табиғи иілімдері және жамбастың иілу бұрышы сақталуы керек. Бас сәл ғана алға еңкейюі (5-7º), статикалық зорлануды болдырмау үшін білек столдың бетіне сүйенуі тиіс. Білек және иық арасында, сондай-ақ тіземен санның арасында пайда болатын бұрыш 90º кем болмауы керек. Қарау сызығы экранның ортасына перпендикуляр болады (±5%). Дұрыс ұйымдастырылған жарық көзге түсетін жүктемені біршама төмендетеді. ЖАК жұмыс істеуге арналған бөлмелерде табиғи және жасанды жарық болуы керек, табиғи жарық солтүстік бағыттан түсетін етіп орналастырған дұрыс. Күн сәулесінің тікелей монитордың экранына түсуіне және толық қараңғы болуына рұқсат етілмейді. Монитордың артында көлеңкеленбеген терезе болмауы керек. Ең жақсы шешімі – ол перделерден немесе жалюздерден жарық шашырап түсетін жартылай қараңғылық жасау және жұмыс орнын қосымша нүктелік жарықтандыру. БДТ-ны жарық ойықтарына, жарық сол жағынан түсетіндей етіп, бүйір жағымен орналастырған ең қолайлы деп саналады. Сондай-ақ, адам бетін есіктерге қаратып отыруына да болады. Жасанды жарық бөлмеге жалпы болады, қажет болған кезде, құжаттарға жарық түсіру үшін, қосымша жергілікті жарық беретін шырақтар орнатады. Стол бетіндегі жарық деңгейі (табиғи және жасанды) 400 лк кем болмауы керек, жарық аралас түскен кезінде – 500 лк (оның ішінде, жалпы жарық түсіретін жүйеден жарықтану үлесі 300 лк кем емес болуы керек), экранның жарықтанғандығы – 100-250 лк кем емес болуы тиіс. Экранның шағылыстыратын қабілеті 1% аспауы қажет. Жарық көздері ретінде люминисценттік шамдар қолданылады. Шырақтардың жарық сәулесін экрандаушы торлары мен шашыратқыштары болуы керек. БДТ мен ЖАЭЕМ қатармен орналастырған кезде, шырақтарды жұмыс орындарының бүйір жағында, көру сызығына паралельді орналастырылуы тиіс. Периметрі бойынша орналастырғанда - шырақтардың қатарын жұмыс столының үстіне, оның алдынғы қырына жақын белгілі бір жерге орналастырады. Ауаның ылғалдығын жоғарлату үшін, ылғалдандырғыштарды қолдану керек, күнделікті сумен жуып-жинау жүргізуілуі тиіс. Жұмыс бөлмелерінде жалпы ауа алмастыратын желдету түрі немесе кондиционерлер болуы қажет, кондиционер болмаған жағдайда - жұмыс істегеннен кейін, оның алдында және жұмыстан әрбір сағаттан кейін табиғи желдету қамтамасыз етілуі тиіс. Еңбек және демалу режимін қолайлы етіп ұйымдастыру ЖАК-пен жұмыс істеумен байланысты барлық факторлардың қолайсыз әсер ету мүмкіншілігін төмендетеді. Еңбек және демалу режимі еңбек іс әрекеті түріне және санаттарына байланысты ұйымдастырылуы тиіс. Үздіксіз үзіліссіз жұмыс істеу уақытының ұзақтығы 2 сағаттан аспауы тиіс. Регламенттелген үзілістер ұйымдастырылады (мұнда түскі үзіліс кірмейді). Мектепке дейінгі мекемелерде, мектептерде, жоғары оқу орындарында жүргізілетін сабақтардың үздіксіз ұзақтығы гигиеналық нормалаудан аспауы тиіс (11.4 кестеде). Арнайы орта білім беретін мекемелерде компьютерлермен жұмыс істеу ұзақтығы 1 курста оқитындар үшін 1 академиялық сағаттан артық емес, 2-3 курстарда – 1 астрономиялық сағаттан артық емес, 3 курста оқитындар үшін компьютерлермен жұмыс істеу уақытының ұзақтығын 3 академиялық сағатқа дейін көбейтуге рұқсат етіледі. Жоғары оқу орындарының 1 курс студенттері үшін компьютерлермен жұмыс істеу уақытының ұзақтығы – 1 сағат, бірақ аптасына 7 сағаттан артық емес, 2 курс студенттері үшін – 2 сағат, жоғарғы курс студенттері үшін – 4 сағатқа дейін болуы ең қолайлы болып саналады. 1 курс студенттері үшін сабақтар күннің бірінші жартысында, сабақтардың 1 немесе 2 жұбында жүргізлуі тиіс. Жоғарғы курс студенттері үшін сабақты күннің екінші жартысында жүргізуге болады, бірақ бірінші немесе екінші жұпта жүргізу міндетті емес. Әрбір академиялық сағаттан кейін 15-20 минуттық үзілістер ұйымдастыру қажет. Бұл кезде оқушылар міндетті түрде оқу бөлмесінен шығуы, және бөлме өтпелі желдету түрімен желдетілуі тиіс. Қажу дамуының алдын алу үшін әрбір 20-25 минут сайын көзге жаттығулар жасау, және ұзақтығы 3-5 минуттық дене шынықтыру жаттығуларын жасау ұсынылады. Дене шынықтыру жаттығуларын жасауға арналған үзілістердің міндетті түрдегі элементтеріне орнында тұрып жүру, кеудені денені айналдыру және еңкейту, қисайту, отырып-тұру және басқа да қозғалыстар жатады. Мектепке дейінгі жастағы балалардың ЖАК-де жұмыс істеу уақытының ұзақтығы өте аз болуы тиіс. Сабақтар әдіскердің қатысуымен өткізілуі тиіс. жүктеу/скачать 9,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|