ТҰРАҚТЫ ТОК МАШИНАСЫНЫҢ ЖҰМЫС РЕЖИМДЕРІ Тұрақты ток машинасы, барлық электр машиналары сияқты,
генератор не қозғалтқыш режимінде жұмыс істей алады.
Басты полюстерінің магнит
өрісі және екі қылшақтың арасына
қосылған екі параллель тармақтан тұратын зәкірдің жай ілмекті
орамасы берілген тұрақты токтағы екі полюсті машинаның жұмыс
режимін қарастырайық (9.6
-
суретті қараңыз).
Генератор режимі. Машина зәкірінің жазылған күйдегі
орамасын елестетейік (9.8
-
сурет). 9.9,
а суретінде бір параллель
тармақтың фрагменттері тұтас сызықпен және екінші тармақтың
басы мен соңы штрих сызықпен көрсетілген. Зәкір білігіне
қосылған
М ай
айналу моментінің әсерімен механикалық энергияның
сыртқы көзінен (бастапқы қозғалтқыштан) зәкір сағат тілінің
бағыты бойынша
n тұрақты айналу жиілігімен, яғни
Ω ай
тұрақты
бұрыштық және ʋ шеңберлі жылдамдықтармен айналады. Ол кезде
оның орамасының параллель тармақтарының орамдарында е
з
ЭҚК
индуцирленеді, олардың бағыты оң қол ережесі бойынша 9.8
-
суретте көрсетілген. Бір параллель тармақтың барлық орамдарының
е
з
ЭҚК қосындысы зәкір орамасының қылшақ шықпаларының
арасындағы
U x бос жүріс кернеуіне тең
е
з
ЭҚК
-
ті анықтайды. Егер
енді қылшақ шықпаларына қабылдағыш
–
R ж
жүктеме кернеуі бар
пассивті қосполюсті П қосылса (9.9
-
сурет,
б ), онда қабылдағыш бен
зәкір тізбектерінде
І з
тогы пайда болады, ал қылшақтардың
арасындағы кернеу
U < Е
з
болады. Зәкір орамасында ток пен ЭҚК
