Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

398
15.8-
сурет
элементтерін алып тастап,
и
кір
кернеуін синусоидалық деп аламыз. 
Онда 
1
-
контурға арналған Кирхгофтың екінші заңы бойынша 
R
ж
= 
∞
бос жүріс режиміндегі каскад кірісіндегі кернеу мынаған тең 
болады:

и
кір
=
h
11
і
Б
+
U
Ж
.
Ж
(15.6) 
мұндағы
U
Ж
.
Ж
= (
1
+ 
һ
21
)
і
Б
R
Э
— 
каскад шығысындағы кернеу; 
напряжение на выходе каскада; 
і
Б
= 
і
кір
— 
каскад кірісіндегі ток
. 
(15.6) өрнектен ОК
-
лы күшейткіш каскадтың 
негізгі 
параметрлерін
аламыз: 
(15.7) 
— 
оның кіріс кедергісі (100
-
300 кОм) ОЭ
-
лі күшейткіш каскадтың 
кіріс кедергісінен едәуір жоғары және кернеудің күшею 
коэффициентін аламыз. Оның мәні бірлікке жақын (0,8
-
0,9), ал 
и
кір 
және 
U
Ж
.
Ж 
кернеулері фаза бойынша сәйкес келеді. Бұл ОК
-
лы күш
- 
15.7-
сурет

399
15.3.
 
15.9-
сурет
ейткіш каскадтың «қайталағыш» деген атауын білдіреді. 
Эмиттерлік қайталағыштың шығыс кедергісі (10
-
50 Ом) ОЭ
-
лі 
күшейткіш каскадтың шығыс кедергісінен біршама аз. 
ОБ
-
лы күшейткіш каскад.
ОЭ
-
лі күшейткіш каскадпен 
салыстырғанда ОБ
-
лы күшейткіштің
каскадтың кернеуінің күшею 
коэффициенті шамалас мәнде болған кезде, шекаралық жиілігінің 
мәндері жоғары болады. Алайда оның кіріс және шығыс кедергілері 
төмен. Осы себептерге байланысты ОБ
-
лы күшейткіш каскад сирек 
қолданылады. 
ДАЛАЛЫҚ ТРАНЗИСТОРЛАРДАҒЫ 
КҮШЕЙТКІШ КАСКАДТАР
 
 
ОБ
-
лы, ОЭ
-
лі және ОК
-
лы биполярлық транзисторлардағы 
күшейткіш каскадтар сияқты, далалық транзисторлардағы 
күшейткіш каскадтардың үш типі болады: ортақ бекітпелі (ОЗ), 
ортақ бастаулы (ОИ) және ортақ ағынды (ОС). ОИ
-
лыкүшейткіш 
каскад басқаларына қарағанда жиі пайдаланылады. 
ОИ-лы далалық транзисторлардағы күшейткіш каскад
15.9-
суретте тұтас сызықпен белгіленген типтік схема бойынша іске 
асырылады. 
Схеманың барлық элементтерінің міндеттері олардың ОЭ
-
лі 
биполярлық транзистордағы күшейткіш каскадтағы (15.2
-
суретті 
қараңыз) міндеттеріне ұқсайды, ал төмен сигнал режиміге 15.6
-
суреттегі жалпылама алмастыру схемасы сәйкес келеді. 

400
ОЭ
-
лі биполярлық транзистордағы күшейткіш каскадпен 
салыстырғанда ОИ
-
лы далалық транзистордағы күшейткіш 
каскадтың негізгі артықшылығы 
– 
оларда шығыс кедергісінің (10
-
100 кОм) және бос жүріс режиміндегі кернеудің күшею 
коэффициентінің (10
-10
0) мәндері шамалас болған жағдайда кіріс 
кедергісінің 
(10
2
-10
3
кОм) мәні жоғары болады.
ОС-лы күшейткіш каскад 
(15.10-
сурет
) 
бастаулы қайталағыш
деп те алады, ол функционалдық жағынан эмиттерлік қайталағышқа 
(15.7-
суретті қараңыз) ұқсайды. Бастаулы қайталағыш кернеуінің 
күшею коэффициенті 
K
б.ж
 
= 0,8—0,9 
бірлікке жақын, шығыс 
кедергісі 
R
шығ
 =
10—
50 Ом, ал кіріс кедергісі 
R
кір
 =
1—10
3
МОм.
ОЗ-лы күшейткіш каскадтар 
электроника құрылғыларында 
мүлдем қолданылмайды. 
Энергия қабылдағыш ретінде күшейткіш каскадтың шығысына 
тағы бір күшейткіш каскад қосылуы мүмкін. Мұндай каскадтардың 
жиынтығы 
көп каскадтық күшейткіш
құрайды. 
Төмен және жоғары жиілікті, сондай
-
ақ кең жолақты және тар 
жолақты күшейткіштерде каскадтардың арасындағы электрлік 
байланыс конденсаторлармен, ал тұрақты ток күшейткіштерінде 
резисторлармен не тікелей байланыстармен жүзеге асырылады. 
Соңғы жағдайда тұрақсыздандырушы факторлардың, әдетте 
температураның 
әсерінен 
транзистор 
параметрлерінің 
тұрақсыздығына байланысты бір каскадтың шығысындағы тұрақты 
кернеудің кез келген өзгерістері басқа каскадтардың жұмыс 
режиміне әсер етеді, бұл көп каскадтық күшейткіштің шығысында 
тіпті күшейткіш сигнал жоқ болса да, кернеудің өзгеруіне әкеледі. 
Бұл құбылыс 
нөл дрейфі
деп аталады. 
Нөл дрейфін азайтуға және басқа пайдалы сапалар алуға 
дифференциалды күшейткіш каскадтар мүмкіндік береді. 
15.10-
сурет

401

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: