Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ БОС ЖҮРІС РЕЖИМІ
жүктеу/скачать 21,72 Mb. Pdf көрінісі
|
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-
|
ТРАНСФОРМАТОРДЫҢ БОС ЖҮРІС РЕЖИМІ Бос жүріс режимінде ( 7.25- сурет) трансформатор w 1 орам санына ие синусоидалық кернеу көзі орамасына қосылған магнит өткізгіш катушкаға айналады. 7.5- сурет 178 Бос жүріс тәжірибесі деп екіншілік орама тізбегінің ажыратылған кезіндегі және номиналды біріншілік кернеу U 1х = U ном кезіндегі тарнсформаторды сынауды айтады. Осы тәжірибе негізінде өлшеу құралдарының көрсеткіштері арқылы трансформация коэффициенті мен трансформатордың магнит өткізгішіндегі шығын қуатын анықтайды. Бос жүріс тәжірибесі трансформатордың зауыттық сынамасында міндетті болып табылады. Номиналды біріншілік кернеуде U 1х = U ном бос жүріс тогы І 1х біріншілік номиналды токтың І 1ном 2- 8% құрайды (неғұрлым аз болса, соғұрлым трансформатордың номиналды толық қуаты көп болады), яғни U 1х = Е 1х . Сонымен қатар, екіншілік орама тізбегінің ажыратылған сәтінде U 2х = Е 2х. Сондықтан бос жүріс режиміндегі біріншілік U 1х және екіншілік U 2х кернеуді вольтметрмен өлшей отырып, трансформатордың жоғарылайтын немесе төмендейтін трансформация коэффициентін анықтайды: > = = = > = = = 1 1 2 1 2 1 2 1 21 1 2 1 2 1 2 21 x x x x x x x x U U E E w w n U U E E w w n (7.1) 7.6- сурет 7.7- сурет 179 Трансформация коэффициенті трансформатор қалқанында оның бос жүрісіндегі жоғары кернеудің төмен кернеуге қатынасы түрінде көрсетіледі, мысалы «6000/230В». Бос жүріс кезінде траснформаторларда шығын қуаты магнит өткізгіштегі шығын қуатында (құйынды токтарда және магнитті гистерезисте), біріншілік орама сымындағы шығын қуатында ( R в1 I 2 1x ), сондай - ақ қосымша шығын қуатында (жапырақтардың дірілінен шығындар олардың түйісу орындарында кезігеді, схемалық нұсқаларда ағындар шашырайды және т.б.) жинақталады. Бос жүрісте сымдағы ток І 1х << І 1ном пен шығын қуат магнит өткізгіштегі шығын қуатымен салыстырмалы түрде өте аз (тек номиналды толық қуаты 1000В ∙ А аз болмайтын трансформаторлар ғана ерекшеленеді). Осы қосымша шығын қуатына да қатысты болып табылады. Сондықтан бос жүріс тәжірибесі трансформатордың магни өткізгішіндегі шығын қуатын анықтау үшін қолданылады. Трансформаторда бос жүріс кезінде шығын қуаты аз және толық номиналды қуаттың 0,3 - 1,4 % құрайды (неғұрлым аз болса соғұрлым трансформатордың толық номиналды қуаты көп болады). Дегенмен магнит өткізгіште шығын қуаты маңызды тәжірибелік мағынаға ие, себебі күштік трансформаторлар біріншілік желіден сирек өшеді. Бос жүріс тогы І 1х реактивті І 1р.х және активті І 1а.х құраушылардан тұрады. Соңғысы магнит өткізгіш пен қосымша шығындармен анықталады. Көп жағдайда активті құраушы І 1а.х реактивті құраушыдан І 1р.х 10%- ға аз және бос жүріс тогы фаза бойынша біріншілік кернеуден дерлік төрттен бір периодқа қалып отырады, яғни 2 / 1 π ϕ ≈ х (7.6- сурет ). Шектеулі суыту мүмкіндіктерінде біріншілік кернеудің өзгеруінен кейін трансформатордың бос жүріс режимі қалай өзгеретіндігін білу маңызды. ) ( 1 1 x x U f P = және ) ( 1 1 x x U I = тәуелділіктері трансформатордың бос жүрісінің сипаттамасы деп аталады ( 7.7- сурет ). Алдымен біріншілік кернеуді U 1х нөлдік мәннен көтеру кезінде магнит өткізгіш қанықпаған және ток І 1х кернеуге пропорционалды түрде ұлғаяды; кейін магнит өткізгіштің қанығуына ықпал етеді, мысалы U 1х >0.8 U 1ном , және бос жүріс тогы І 1х тез артып кетеді. Көптеген күштік трансформаторлар үшін біріншілік кернеуді рұқсат етілген жоғарғы шектік созылмалы жоғарылатуы (бос жүріс режимінде) 1,1 U 1ном тең болады. |