Осы үш шаманың өзара байланысын сипаттайтын өрнек
жұқа
линзаның формуласы
деп аталады:
1
d
+
1
f
=
1
F
,
мұндағы
1
F = D –
линзаның
оптикалық күші
(линзаның екінші сипат-
тамасы).
Көрсетілген шамалардың таңбалары былайша таңдалады: жинағыш
линзаларда нақты нәрселердің нақты кескіндері үшін барлық шама-
лар оң (+) таңбамен алынады. Егер кескін жалған болса, оған дейінгі
қашықтық теріс (–) таңбаланады; егер линза шашыратқыш болса, оның
фокус қашықтығы және оптикалық күші теріс (–) таңбаланады.
Жоғарыдағы формуланы
қалың линза
үшін де қолданады. Мұндай
жағдайда қашықтықтар линзаның бетіне дейін емес, оның
бас жазық-
тығына
дейін өлшенеді.
b
1
a
1
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
206
1.
Линзалар
деп нені айтады, қандай түрлері бар?
2.
Линзаларды қолдануға байланысты қандай ұғымдар мен терминдер
қолданылады?
3.
Линзалардың фокус қашықтығы және оптикалық күші деген ұғымдар
нені білдіреді және немен өлшенеді?
4.
Линзалардың көмегімен кескіндер алу үшін сәулелер қалай таңдалады?
5.
Дененің дөңес, ойыс линзалардағы кескіндері қалай салынады?
6.
Сызықтық үлкейту деп қандай шаманы айтады?
7.
Жұқа линзаның формуласы қалай өрнектеледі?
1.
Линзаның оптикалық күші 8 дптр. Бұл қандай линза – шашыратқыш
па, жинағыш па? Оның фокус қашықтығы неге тең?
2.
Линзаның оптикалық күші 5 дптр. Бұл қандай линза – шашыратқыш
па, жинағыш па? Оның фокус қашықтығы неге тең?
3.
Егер шыны линзаны суға батырса, оның оптикалық күші қалай өзгереді?
Шынының сыну көрсеткіші 2,03; судікі – 1,33.
4.
Слайдты экранда он есе үлкейтіп көрсету үшін фокус қашықтығы 20 см
линзаны пайдаланады. Слайдты линзадан қандай қашықтықта орналас-
тыру керек?
№11 зертханалық жұмыс
Жұқа линзаның фокус қашықтығын анықтау
Жұмыстың мақсаты:
жұқа линзаның формуласын пайдаланып, линзаның
фокус қашықтығын анықтау.
Аспаптар мен жабдықтар:
жинағыш линза, сызғыш, экран, жарық көзі.
Жұмыс барысы
.
1. Бір түзудің бойына жарық көзі мен линзаны және экранды орна-
ластырыңдар.
2. Жарық көзі мен линзаны жылжыта отырып, экранда жарық көзінің
айқын кескінін алыңдар. Бұл шам қылы кескінінің линзаның фокусына түскенін
білдіреді. Тәжірибені үш рет қайталап, экранда шам қылының үлкейтілген,
кішірейтілген және өзіне тең үш түрлі кескінін алыңдар.
3. Барлық тәжірибелерде де жарық көзінен линзаға дейінгі
d
1
және линза-
дан экранға дейінгі
f
қашықтықты миллиметрлік дәлдікпен өлшеңдер.
4. Линзаның
1/d
+ 1/f
= 1/Ғ
формуласын пайдаланып, оның фокус
қашықтығын метр бойынша есептеңдер.
5. Линзаның
D
оптикалық күшін және
Г
сызықтық үлкейтуін есептеңдер.
6. Өлшеулер мен есептеу нәтижелерін төмендегі кестеге түсіріңдер.
Жаттығулар 7.4
?
Сұрақтар
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
207
Достарыңызбен бөлісу: |