Алғашқы рим ақындары
Алғашқы Рим ақындарының бірі – грек Ливий Андроник (б.з.б. 284-204) болды. Римдіктер оңтүстік Италиядағы Тарент қаласын бағындырғанда оны тұтқындап, Римге алып келеді. Кейін құлдықтан азат болған Андроник осы жерде қалып, Рим мектептерінде грек және латын тілінен сабақтар оқытады. Грек мектептерінде қолданылған негізгі оқулық Гомер поэмалары болғандығын біз жақсы білеміз. Латын тілінде мұндай оқулықтың болмағандықтан, Андроник ескі сатурн формасында «Одиссея» дастанын латын тіліне тәржімалайды. Бұл шығарманың бізге жеткен қысқа үзінділерінен оның өте еркін түрде аударылғанын байқаймыз. Түпнұсқадағы өлең жолдарының көбі қысқартылған, кейде түсіп қалған, тіпті образдарды өзгерту, грек мифологиясындағы құдайлардың аттарын рим құдайларымен ауыстыру жағдайларын көреміз.
Жалпы алғанда, Андрониктен кейін өмір сүрген аудармашылар да бұл салада оның ісін жалғастырып, аудармада түпнұсқаның барлық ерекшелігін сақтап қалуды мақсат қылмай, сол шығарманы Рим мемлекетінің мәдени қажеттілігіне сәйкестендіріп, өзге халықтың рухани мұрасы жәрдемінде өздерінің төл әдебиеті мен ұлттық әдеби тілін байытуды мұрат қылады. «Латын Одиссеясының» екі ғасыр бойы Рим мектептерінде негізгі оқу құралы болып қызмет етуі, бұл аударманың рим халқы тарихындағы маңызды оқиға болғандығын аңғартса керек.
Ливий Андроник аудармашылықтан өзге латын тілінде көптеген трагедиялар мен комедиялар да жазған. Ақынның бұл шығармаларының көпшілігі бізге дейін жетпеген. Сақталған үзінділерден ақынның өз трагедиялары мазмұнын Еврипид туындыларынан, ал комедияларының сюжеттерін Менандр, Филемон және Дифил шығармаларынан алғандығы анық байқалады. Ливий Андрониктен соң, көп ұзамай жаңа көркем әдебиетте басқа да қаламгерлердің есімдері таныла бастайды. Солардың бірі
|