Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
Sarsembaev-K.T.-Kn.-Psihiatriya
| гиперестезия
деп аталады. Ол жиі астенизацияланған ауруларда тітіркенген әлсіздік белгілерімен көрінеді. Күннің сәулесі, жай дыбыстар, тіпті, иістерді көтере алмайды, киімнің денеге жанасуы да тітіркендіреді. Түйсіктің сапалық өзгерісінің ішінен парестезия мен сенестопатияны бөлеміз. Бұл кездерде науқас буында, аяқ-қолда, теріде, барлық денеде болатын буып- қысу, шаншу, қозғалу т.б. осы секілді жағымсыз сезімдерге шағым айтады. Парестезия кезінде сезім нақтырақ, физикалық, сезімдік сипатта болады. Се- нестопатияда сезімдер айқын емес, нақтылығы ж оқ кейде оғаш, түсініксіз болып келеді; науқастар оны жиі ішкі мүшелермен және бас миы жағдайымен байланыстырады. Парестезияның шығу тегі — неврологиялық бұзылыстар нәтиж есі, сенестопатия кезінде жүйке ж ән е жүйке орталы қтары ны ң көрінерліктей патологиясы болмайды. Сенестопатия мәні жағынан жалпы сезімнің иллюзиясы және галлюцинациясы болып табылады (тактильді және интероцептивті). Қабылдау мазмұнының патологиялық өзгерістері, сапалық бұзылыстарына сезім мүшелерінің алдануы — иллюзия мен галлюцинация жатады. Иллюзияда қабылдау бұрмаланған және қабылдау объектіне сәйкес келмейді. Галлюцинацияда тітіркендіру көзі мүлдем болмайды, бірақ адамда әр түрлі сезімдер пайда болады, ж оқ құбылыстар мен заттар қабылданады. Осы құбылыстарға толық сипаттама беру үшін тоқталамыз. Иллюзия — шындығында бар объектіні қате қабылдау. Иллюзия тек психи- калық аурудың белгісі емес, жиі сау адамдар арасында да кездесуі мүмкін. Психикалық иллюзия дамуының бірден бір себебі сезім мүшелерінен түсетін ақпаратты ң жеткіліксіздігі болып табылады. Қараңғыда ж ары қ күнмен салыстырғанда шатасу, бір затты басқа зат ретінде қабылдау оңай. Осыған байланысты иллюзия қандай да сезім мүшесі функциясы әлсіреген адамдарда кездеседі: мысалы, саңырауларда — есту, көзі нашар көретіндерде — көру ил- люзиясы т.б. Иллюзияларда ақпарат жеткіліксіздігі елестету арқылы толықтырылады. Бұл жағдайда елестету өздігінен емес, осы уақытта санада үстемдік етуші ойға байланысты пайда болады. Мысалы, қорқыныш жағдайындағы адам қараңғыда бұрыштағы ілулі пальтоны жасырынып тұрған қастандық жасау- шы деп ұғады. Патологиялық жағдайда иллюзияның дамуы осы заңдылық бойынша жүреді. Кейбір психоздар (аққызба, шизофрения өршуі, кәрілік алдындағы психоз, қан Қабылдау бүзылысы 117 тамырлық психоздар) қорқы ныш , үрей, мазасыздық, жақындаған қайғы- қасіретті сезінуден басталады. Ауру өзіне төнген қауіпті сезінеді, істің мәні неде екенін түсіну үшін қоршаған ортаға күдікпен қарайды. Өткінші адамдардың сөз үзінділерін көше дыбысымен біріктіріп, өз көңіл-күйіне қатысты қабылдайды: соғыс басталды, оған қарсы шабуыл ұйымдастырылып жатыр; көшеде ойнаған балалар шуылын подвалда қиналып жатқан туыстарының дауысы деп ойлайды, оларды қинамауын өтініп, жылайды. Бұл аффективті иллюзия деп аталады, бұл кезде сандыраққа дайындық бар. Сезім жеткіліксіздігіне байланысты қабылдауда елестету рөлі өсе түседі. Қалыпты жағдайда пайда болған қабылдау қателіктері сау пікір көмегімен түзетуге келеді. Сандырақпен ауырған науқастарда елестету де, ойлау да патологиялық өзгерген болып саналады және де сандырақты елестету санада үстемдік етеді. Осылайша, тітіркендіру күшінің жеткіліктілігіне қарамастан сезім мүшелеріне түсетін ақпарат сандырақ ойлармен бұрмаланады. Ш изофрениямен ауыратын науқас айнаға қарап отырып, бетінің төмендегі бөлігі алға қарай қозғалатындығын «қасқыр тұмсығына» ұқсайтынын көреді; пресенильді психозда өзін тірі өлік санайтын адам, денесінен жанының қалай шыққандығын, өлік дақтарын, өлім белгілерін «көреді». Осы тәріздес жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|