біріктіріледі.
Кейде пайда мен табыска бағдар ұстанатын сананың типін
"реалистік" деп атайды. Мұндай адамда белсенділік, инициативтілік,
дербестік сиякты қасиеттер болады. Кәсіпкерлік пен бэсекелестікте
түлғаның автономиясы, оның максатка үмтылушылығы мен еркіндігі
бұкаралык кұбылыска айналады. "Өзге үшін емес, өзім үшін өмір сүргім
келеді" деген формула прагматикалык дүниетанымды сипаттайды.
Алайда мұны бірден эгоистік сананың дэріптелуі деп
есептеуге
болмайды. Бүл ойды былайша да жеткізуге болады. "Біреуге қызмет
253
етіп, тәуелді болғым келмейді, өзіме-өзім кожа болғым келеді". Егер
шығыс данышпанының тәуелсіздігі өз-өзінен бас тартуға негізделсе, ал
бизнесменнің тэуелсіздігі коғамдык күштің көрінісі ретінде байкалатын
байлыкка ие болу мен оны көбейтуге негізделеді. Бұл капиталдың
(акшаның) барлык нәрсеге айнала алу кабілетінің аркасында мүмкіндік
болады: тауарға да, тауар емес нәрсеге де.
Әрине,
прагматизмнің
кұндылыктарын
абсолюттендіруге
болмайды. Прагматик ертеңгі күннің игілігі үшін кейбір нәрселерден бас
тартуға
дайын.
Алайда,
келешекке
бағдар
ұстау,
әлеуметтік
жаңашылдык, ойлаудың ептілігі, мұның бәрі прагматикте бір нэрсеге-
калып коймау, пайда түсіруге бағынады, онсыз ол прагматик, яғни "іс
жасайтын" адам емес. Пайдакүнемділік адамда ең басты нәрседен - сүйе
білу қабілетінен айырады. Сүю, ұнату - өзіңді беруді, жомарттыкты
білдіреді, ал пайдакүнем өзін фаустык үлгі бойынша, яғни жанын
әзәзілге беру аркылы сактауға кабілетті.
Қазіргі қоғамның кұндылыктарын талдау адамдардың негізгі
Достарыңызбен бөлісу: |
