да субстанционалдык-затгык болмысын мэңгі іздеуге өз ыкпалын тигізді. Элем мен адам болмысының түпкі негіздерін философиялык іздеу үдерісі Парменид заманынан бергі көптеген ойшылдардың өзгермелілікті тұрактылықтан шығаруға тырыскандығымен сипатталады. Бұл принципті негіздеу үшін ойшылдар элемді үғынудың мынадай іштеллектуалдык схемасын берді: түракты, өзгермейтін жэне өзіне тең болмыс кажеттілік, заңцылык, детерминация сиякты сипаттамалармен ерекшеленетін мэнділік ретінде түсіндіріледі. Болмыстың түпнегізін негіздеудің мүндай тәсілі хаосты (бейберекетсіздікті) себеп-салдарлык байланыс позициясынан түсіндіруге мүмкіндік береді. Ал бұл өз кезегінде оны зерттеудің, талдаудың, сипаттаудың рационалды ұйымдаскан зерделік рэсімін жасауға жағдай жасайды. Алынған мәліметтерді реттеу мен жүйелеу бағытында дами отырып, бұл зерделік практика логикалык әдістер мен тэсілдерді, гносеологиялык түсініктер мен оларды сипаттаудың принциптерін дүниеге экелді. Түпнегізді калай түсінуге байланысты — мәнділіктің өзі ретінде (антиктік гректерде) немесе жоғары жэне абсолюттік негіз Құдай ретінде (ортағасырларда), немесе трансценденталдык негіз (Кантта - тәжірибе мүмкіндігінің шарты ретінде), немесе Абсолюттік Рухтың диалектикалық козғалысы ретінде (Гегельде), немесе коғамның экономикалык негізі ретінде (Марксте), немесе барлык табиғи түзілімдердің түпкі материал дык негізі ретінде (материалистерде), немесе билікке деген ерік ретінде (Ницшеде) жэне т.б. - оны танудың
