Оқушыларды гибридологиялық зерттеу әдісімен, генетикалық ұғымдарымен және терминдермен таныстыру.
Білімділік: Тұқым қуалауды зерттеуде гибридологиялық әдістің маңызы.
Дамытушылық: генетикалық ұғымдар
Тәрбиелік: Генетика ғылымын дамытудағы ғалымдардың еңбегі.
Сабақтың мақсаты:
1.Зерделік қабілеттері.
Г Е Н Е Т И К А
Тұқымқуалаушылық
Өзгергіштік
Сипаттама
Сипаттама
Генетика дамуының 3 кезеңі:
1.Пайда болуы
2. Қалыптасуы
3. Молекулалық генетиканың пайда болуы
Мендель тәжірибесіне ену
Грегорь Мендель не себепті бұршақ өсімдігін алды?
Грегорь Мендельдің гибридологиялық зерттеу әдісі?
Мендельдің 1-ші тәжірибесі.
Моногибридті будандастыру. Қолданылатын генетикалық таңбалар.
Р – ата – ана белгісі
♂-аталық
♀- аналық
Х – будандасу белгісі
F – гибриттер ұрпағы
гамета
гамета
♂
АА
х
Р
♂
Р
а а
А
Гамета:
А
а
а
F
1
Аа
Аа
Аа
Аа
Гибридтердің бірінші
ұрпағының біркелкілігі
Ұрпақтар: гетерезиготалар
F
2
- ні табу.
Ажырау заңы
Р
♂
F
1
Aa
X
Р
♀
F
1
Aa
гамета
А
а
А
а
Ұрпақтары:
АА
Аа
аА
аа
Гомозиготалы
сары
сары
сары
жасыл
Қан топтарының генотиптерін
жазу шарты:
І – топтың қаны:
ІІ – топтың қаны:
(гомо)
- гетере
ІІІ–топтың қаны:
(гомо)
- гетере
ІV–топтың қаны:
Есептер шығару
1-есеп: Қаны гетерезиготалы
ІІ – топтағы жігіт, қаны гетерезиготалы ІІІ – топ қызға үйленген. Ұрпақтарының қан тобының генетиптері қандай болмақ?
2-есеп: Қара көзділік гені доминантты, көк көзділік гені рецессивті. Әкесі де шешесі де гетерезиготалы қаракөз жұбайлардан көк көз баланың дүниеге келуі мүмкін бе?
А – қаракөз доминатты гені
а - көк көз рецессивті гені
Жауабы:
Р ♂ А а х Р♀ А а
Г: А а А а
Қара көз
Қара көз
F : АА Аа аА аа
1
Гомо
Қара көз
гетеро
Қара көз
гетеро
Қара көз
Рецессивті
Көк көз
3-есеп: H сау адам (гемофилиямен ауырмайтын адам) , һ гемофилия гені. Есептің шарты бойынша анасы сау бірақ гемофилия генін тасымалдаушы, әкесі сау. Ұрпақтарында гемофилияның гені кімге беріледі?
Жауабы:
Р♂ ХНУ х Р♀ХНХһ
Г: ХН У ХН Хһ
F1:XHXH XHXh XHY XhY
Сау гемофилияны сау гемофилиямен
қыз тасымалдаушы ұл ауру
қыз бала
Гемофилия генін тасушы қызбала, өздері ауырмайды, ұлдарына беріп, ұлдары ауру болып келеді.
