карастыруға болады. Мысалы, Шәкәрім өз заманындағы
теріс
кылыктармен келіспей күрес жүргізе отырып, ол замана мәселелерін,
адамның өміріндегі адал еңбек пен маңдай тер төгіп, жасаған кәсіптің
орны мен маңызын, адамзат коғамының дамуы барысындағы өнер мен
ғылымның, мәдениетгің пайдасын шабыттана айтып, мынадай тұжырым
жасайды: «Өзінің қадір-касиетін жаксы білетін адам өзгелерді де
корламайды. Ол ісінде де, сөзінде де ешқашан пасыктыкка бармайды, ол
эркашанда сабырлы, ұстамды болады. Өзін кұрметтейтін адам өзі барда
өзгелердің де өзін лайыксыз ұстауына, бейпіл сөздер айтуына немесе
дауыс көтеруіне жол бермейді. Ол өзі орындай алмайтын жеңілтек
уэделер бермейді. Ол берген сөзінде туру кажет екенін біледі. Өзінің
кадір-касиетін сезінетін адам сенімді бағалай біледі».
Күнэ ұғымы эр мәдени-өркениеттік жүйеде, эр түрлі мазмұнға ие
болуы мүмкін. Мысалы, христианды мэдениетте басты күнэларға
жататындары:
өзін
кұдайдан
жоғары
санау
(грех
гордыни),
пайдакүнемдік (грех корысти) жэне нәпсікұмарлык (грех сладострастия)
болып есептелсе, онда мұсылмандык өркениетке бұлардың катарына
шарап ішу, бес парызды орындамау, несиеге берген акшадан пайда табу
т.т. косылады.
Киелі заттар мен кұбылыстар табиғат феномендерін адамға пайдалы
(киелі) немесе зиянды (кесірлі) деп бөлуден туындайды. Бұл жалпы
архаикалык мәдениетке тән нэрсе. Айталык, ежелгі орыстардьщ
265
«обереги жэне «упыри» дегені де осыны сипаттайды. Жер шарында
адамзатшң орналасуы олардың белгілі бір ландшафтка икемделуімен
тығыз
байланысты
Достарыңызбен бөлісу: |
