Адам табиғатының бөлігі болғандықтан олардың өздеріне тән
табиғи кұкықтары бар. Олар - өмір сүру, меншік иесі болу, бостандык
кұкыктары. Адамдардың бұл аталған табиғи кұкықтары феодалдык
коғам тұсында жүзеге асырылмай келеді, себебі онда билеушілердің
мінез-кұлыктары
нашарлап,
адамгершіліктері
төмендеп
кеткен.
Сондыктан, халықтың табиғи кұкыктарын жүзеге асыру үшін мемлекетті
баскару тэсілін өзгертіп, жетілдіру жэне зандарды реттеу керек. Ол үшін
билеушілерді ағарту керек. “Әлемді пікір билейтін” болғандықтан
мемлекет басқаруда ұлы
адамдардың
(патшалар,
колбасшьшар,
ғұламалар т.б.) Рөлі өте жоғары. Демек, билеушілер ақылды, жанашыр,
эділетті болса, халыктың жағдайы жаксарды, өздерінің табиги
кұкыктарына жетуге мүмкіндік алады.
74
Таным процесі туралы айта келіп, энциклопедистер қоршаған орта
туралы деректер түйсік аркылы кабылданады да, акыл-ой аркылы
корытылып, жаңа тұжырымдарға айналады. Бірак, адамның санасы
заттарды тура сол күйінде кабылдамайды, бұл ретте адамның көңіл-күйі,
т.б. Субъективтік қасиеттері үлкен рөл аткарады. Олай болса, адамдар
аквдатқа жету үшін (акикат дегеніміз - заттар туралы ұғымдардың сол
заттарға сәйкес келуі) - тиімді әдістер іздейді, ал олар адамдар акыл-
ойының
белсенділігін
арттырады.
Демек,
акикатты танып-білу
философияның міндеті.
Қорыта айтканда, француз ағартушылары өздері койған — коғам
мен табиғаттың ара катынасы, коғамның козғаушы күші, теңсіздіктің
себептері т.б. Сол сияқты сұрактарға терең де канағаттанарлыктай жауап
Достарыңызбен бөлісу: |
