Оқулық шымкент, 2018 жыл

190 
m = v∙

; 
мұндағы: m - ерітіндінің салмағы, г; 
v - ерітіндінің көлемі, мл; 

- ерітіндінің тығыздығы, г/мл 
Судың мөлшері: (1000 x 1,1488) - 200 = 948,8 г 
Б.П. 
Aquae purіfіcatae 949 г 
Natrіі bromidi 200,0 
m
ж.
= 1083,0 г 
Судың 4
0
С және 20
0
С-температуралардағы тығыздығы айырмашылығы аз 
болғандықтан, оны елемей-ақ, ыдысқа 949 мл тазартылған суды өлшеп алып, 
онда 200,0 натрий бромидін ерітеді. Содан соң химиялық талдау, сүзу, тығындау 
сатылары жүргізіледі. 
Егерде тазартылған суды өлшеп алу мүмкіндігі болмаса, онда оны алдын-
ала тарирленген құтыға немесе ыдысқа өлшеп алады.
Сонымен, еріткіш мөлшерін өлшегіш ыдыста өлшеп алуға, КҰК есепке 
алып және ерітінді тығыздығы бойынша есептеуге болады. 
Көлем ұлғаю коэффициенті және ерітіндінің тығыздығы мәндері ҚР ДСМ 
15.12.2004 ж. N 142 «Дәрілік құралдарды дайындау Ережелері туралы» 
бұйрығының N 7, 9 қосымшаларында келтірілген.
Ерітіндідегі дәрілік зат концентрациясын рефрактометр көмегімен - 
ерітіндінің сыну көрсеткішінің судың сыну көрсеткішіне қатынасы арқылы 
анықтайды: 
а) теңдеуі бойынша: 
f
n
n
х
o


; 
мұндағы: х - ерітіндінің концентрациясы, %; 
n - ерітіндінің сыну көрсеткіші; 
n
o 
- тазартылған судың сыну көрсеткіші; 
f - ерітіндінің концентрациясы 1%-ға өскен кездегі, 
сыну көрсеткішінің өсуі. 
б) оқу құралының «Справочник фармацевта» (М.: Медицина, 1981), 376-
377 беттерінде келтірілген дайын кесте бойынша анықталады. 
Дайындалған ерітіндінің концентрациясы ҚР Үкiметiнiң 2012 жылғы 16 
қаңтардағы № 60 «Дәрілік құралдарды дайындау Ережелері туралы» 
Қаулысының 1 қосымшасының «Дәрiханаларда дәрiлiк препараттарды (оның 

191 
iшiнде гомеопатикалық дәрiлердi) дайындау кезiндегi рұқсат етiлген ауытқу 
нормалары» 11 тармағында келтірілген ауытқу нормасына сай болуы керек. 
Құрамында 20%-ға дейінгі белгіленген ерітінді концентрациясында 
жіберілетін ауытқуы +2% құрайды, 20%-дан жоғары концентрациядағы 
ерітінділерде +1% құрайды. Мысалы, 10%-дық ерітінді үшін жіберілетін 
ауытқу 9,8%-дан 10,2%-ға дейін, ал 30%-дық ерітінді үшін 29,7%-дан 30,3%-
ға дейінгі концентрацияларды құрайды. 
Егер дайындалған концентрлі ерітіндінің концентрациясы ауытқу 
нормасына сай келмесе, онда ҚР ДСМ 15.12.2004 ж. № 142 «Дәрілік 
құралдарды дайындау Ережелері туралы» бұйрығының 25 тармағына сәйкес 
ерітінді концентрациясын түзетеді (нығайтады немесе сұйылтады).
Мысалы, натрий салицилаты ерітіндісінің концентрациясы 20%-дың 
орнына 19% болды делік. Жіберілетін ауытқу +2%-дан аспауы тиіс, демек 
ерітінді концентрациясы 19,6%-дан 20,4%-ға дейінгі аралықта болуы керек. 
Ерітіндінің концентрациясы тиісті шамадан төмен, сондықтан, ерітіндіге 
дәрілік зат қосып, оны нығайту керек. Дәрілік заттың мөлшері келесі теңдеу 
бойынша есептеледі: 
в
с
в
А
х




100
)
(
;
мұндағы: х - нығайтуға қажетті құрғақ заттың мөлшері, г; 
А - дайындалған ерітіндінің көлемі, мл; 
в - ерітіндінің тиісті концентрациясы,%; 
с - ерітіндінің алынған концентрациясы,%; 

- тиісті концентрациядағы ерітіндінің тығыздығы, г/мл; 
сонда:
г
мл
х
33
,
11
20
083
,
1
100
%)
19
%
20
(
1000






Демек, ерітіндіні нығайтуға 11,33 г натрий салицилатын қосып, еріту 
қажет. Ерітіндіні нығайтқан соң, фильтрлейді және талдау жүргізеді. 
Егер ерітіндінің концентрациясы тиісті концентрациядан жоғары болса, 
ерітіндіні сұйылту керек. 
Ерітіндіні сұйылтқан кезде қосылатын су көлемі төмендегі теңдеу 
бойынша есептеледі: 
в
в
с
А
х
)
(


; 
мұндағы: 
х - сұйылтуға қажетті судың мөлшері, мл; 
А - дайындалған ерітіндінің көлемі, мл; 
в - ерітіндінің тиісті концентрациясы,%; 
с - ерітіндінің алынған концентрациясы,%. 

192 
Мысалы, ерітінді концентрациясы 21%-ға тең болып шықты делік. Бұл 
жағдайда жоғарыдағы теңдеу бойынша есептеу жүргізіледі:
мл
х
50
20
20
21
1000




Ерітіндіге 50 мл су қосып сұйылтады. Алынған ерітіндінің 
концентрациясы 20%-ға тең болады, себебі, 1050 мл ерітіндіде натрий 
салицилатының 210,0 г бар. Ерітінді фильтрленіп, талдауға жіберіледі. 

жүктеу/скачать 6,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: