СҮЙЕКТЕР ҚОСЫЛЫСЫ ТУРАЛЫ ІЛ ІМ -
ARTHROLOGIA
С ү й е к т е р д ің ал ғаш қ ы б іт іс іп - к о с ы л у п іш ін і (к а р а п а й ы м с у д а
т ір ш іл ік е т е т ін о м ы р т к а л ы л а р д а ), о л а р д ы н д ә н е к е р н е м е с е ш ем ір ш е к
т ін д е р арқ ы лы б іт іс у і б о л а д ы . А л а й д а с ү й е к т е р д ің м ү н д а й б іт іс у
т ә с іл і қ о зғ а л ы с к ө л е м ін ш е к т е й д і. Қ о зғ а л ы с т ы ң с ү й е к т і р ы ч агтар
арқ ы л ы
п а й д а
б о л у ы
с ү й е к т е р
а р а сы н д а ғ ы
т ін д е р
т а р а л ы п -
ж о й ы л у ы м е н с а ң ы л а у л а р м ен қ у ы ст а р п а й д а б о л а б а с т а й д ы д а , с о н ы ң
н ә т и ж е с ін д е
с ү й е к т е р д ің
ж а ң а
т ү р і- ү з іл м е л і,
б у ы н д а с у
п а й д а
б о л а д ы . Ж а н у а р л а р ү ш ін , ә с і р е с е қ ұ р л ы қ та т ір ш іл ік е т у г е қ а ж е т т і,
с ү й е к т і
р ы ч а г т а р ға
қ а ж е т т і
к ең
а у к ы м д ы
қ и м ы л д а р
ж а с а у ғ а
м ү м к ін д ік б е р е т ін б у ы н д а р т ү з іл е д і. С ө й т іп , ф и л о г е н е з ү р д іс ін д е
с ү й е к т е р д ің қ о сы л у ы н ы ң 2 т ү р і д а м и д ы : қ о зғ а л ы с аук ы м ы ш е к т е у л і
т ұ т а с ,
ү зд ік сіз
( ү з і л і с с і з ) қ о с ы л у ж ә н е к е й ін г і -
үзілмелі
( ү з д ік т і) , кең
а у қ ы м д ы
қ о зғ а л ы с т а р
ж а с а у ғ а
м ү м к ін д ік т е р
б е р е т ін
қ о сы л у .
Ж а н у а р л а р д ы ң қ о р ш а ғ а н о р т а ғ а б у ы н д а ғ ы қ о зға л ы ст а р ы арқы лы
б е й і м д е л у ін ің о с ы ф и л о г е н е з д ік ү р д іс ін б е й н е л е й о т ы р ы п , адам
э м б р и о г е н е з і н д е д е с ү й е к т е р д ің қ о с ы л ы п -ж а л ғ а с у ы осы к е з е ң д і
қ а й т а л а й д ы . А л ғ а ш қ ы к е з д е қ а ң қ ан ы ң б а ст а м а л ы р ы ө за р а м е з е н х и м а
қ а б а т ш а л а р ы м е н ү з д ік с із б а й л а н ы сқ а н . М е з е н х и м а д ә н е к е р т ін г е
а й н а л ы п , о д а н с ү й е к т е р д і б а й л а н ы ст ы р а т ы н а п п а р а т т а р т ү з іл е д і.
Е г е р с ү й е к т е р а р а с ы н д а ғ ы д ә н е к е р т ін д ік б ө л ік т е р і т ү т а с ү з д ік с із
байланы сса-синарт роз
п а й д а б о л а д ы . Е г ер о л а р д ы ң іш ін д е д ә н е к е р
т ін н ің
т а р а л у
ж о л ы м е н
қуы с
п ай да
б о л с а ,
о н д а
с ү й е к т е р д ің
қ о сы л у ы н ы ң ж а ң а т ү р і - қуы сты н е м е с е ү зіл м е л і т ү р і -
диартроз
п ай да
б о л а д ы .
С ө й т іп , д а м у ы , қ үры лы сы ж ә н е қ ы зм ет і бо й ы н ш а с ү й е к т е р д ің
б ір - б ір ім е н қ о сы л у л а р ы н ек і ү л к ен т о п қ а б е л у г е болады :
1. Ү з д ік с із ( ү з іл іс с із ) қ осы л ы ста р - с и н а т р о зд а р ( B N A ) - да м у ы
е р т е л е у , қ ы зм ет і ж а гы н ан қ о зга л м а й д ы н е м е с е а з қ озга л а д ы .
2 . Ү з д ік т і ( ү з іл іс т і) қ о зга л ы ст а р , б у ы н д а р - д и а р т р о зд а р ( B N A ) -
к е ш т е у д а м и д ы ж ә н е қ ы зм ет і ж агы н ан қ озгалм ал ы .
О сы п іш ін д е р д ің а р а сы н д а ауы сп ал ы - ү з д ік с із д е н ү з д ік т іг е н е м е с е
к е р іс ін ш е п іш ін і б о л а д ы . О л н агы з б у ы н күры лы сы ж о қ к іш к ен е
с а ң ы л а у д ы ң б о л у ы м е н си п а т т а л а д ы , о сы д а н к ел іп м ү н д а й п іш ін д і
ж ар ты л ай б у ы н - с и м ф и з , s y m p h y s is ( B N A ) д е п атай ды .
12—210
165
Сүйек қосылысының жіктелуі
і
С и н а р т р о зд а р
т
1
I
Б айлам -
дар
т
С и н д е с м о з -
С и н о с т о з-
да р
да р
У ақы тш а
1
М е м б р а н а -
лар
с е р п ін д і
бай л ам дар
(с и н э л а с т о з )
т іст і
1
с и м ф и з
1
С и н х о н -
д р о з д а р
1
тұрақты
і
1
ж ік тер і
I
Қ абы р -
ш ақты
1
т е г іс
б ір
б іл ік т і
б у ы н д а р
Ц и л и н д р т ә -
Ш ы ғы р-
р із д і
ш ы қ тә-
р ізд і
і
Э л л и п ст ә-
р ізд і
I
д и а р т р о зд а р
(б у ы н д а р )
I
1
екі
көп
б іл ік т і
б іл ік т і
б у ы н д а р
б у ы н д а р
С
Ш а р т ә-
р ізд і
т е г іс
табақ ш а т ә р із д і
~ Г ~
А й д а р -
шық
т ә р із д і
е р т ә р із д і
Үздіксіз қосылыстар - синартроздар
Атап өтілгендей, қаңқа өз дамуында 3 кезеңнен өтеді: дәнекер тінді,
шеміршекті және сүйекті. Бір кезеңнен басқа кезеңге өту сүйектер
арасындағы тін өзгерісіне де
байланысты болғандықтан, сүйектердің
қосылуы да өз дамуында осы үш кезеңнен өтеді, сондықтан синар-
троздың үш түрін ажыратады (80-сурет):
I. Егер туғаннан кейін сүйектер арасында дәнекер тін қалса, онда
сүйектер дәнекер тін арқылы қосылады -
articulationes fibrosae
(латынша-fibra, талшық),
syndesmosis
(desme - байлам) синдесмоз.
II.
Егер сүйектер аралығында
дәнекер тін шеміршек болса, онда
сүйектер шеміршек тін арқылы байланысады -
articulationes cartilagi-
166
80 - с у р е т. С ү й ек қосы лы стары ны ң т ү р л ер і (ү л г і).
А
б у ы н . Б
с и н д е с м о з . В - с и н х о н д р о з. Г - с и м ф и з (гем и а р т р о з).
1 - с ү й е к қабы ; 2
сү й ек ; 3 - талш ы қты д ә н е к е р тін; 4
ш ем ір ш ек;
5 - с и н о в и а л д і ж арғақ; 6 - ф и б р о зд ы ж арғақ; 7 - буы н д ы қ ш ем ір ш ек;
8 - буы н қуы сы ; 9 - қ асаға аралы қ д и с к ід е г і саңы лау; 10 - қасаға аралы қ д и ск .
пеае
(латынша-cartilago, шеміршек),
Достарыңызбен бөлісу: