Көмектес септік. Бұл септіктің жалғаулары -мен,-бен,-пен,-менен,-бенен,-пенен. Көмектес септік жалғауларының бір ерекшелігі-олардың тілімізде фонетикалық жуан варианты жоқ.
Көмектес септіктің басты мағыналары:
- істің, қимылдың немен, қандай амалмен істелгенін білдіреді. Мысапы, Орамалмен терін шапшаң сүртіп, самай шашын асығып түзеді (Н. Ғабдуллин).
- іс-әрекетті, қимылды атқаруға қатынасқан адамды білдіру де көмектес септіктің негізгі мағыналарының бірі. Мысалы, Ол әскерге Досандармен бірге аттанған жігіт еді (К. Оразалин).
- көмекгес септігіндегі зат есім кейде істің, қимылдың амалын білдіреді, Мысалы,... істің жедел қолға алынғанын ризалықпен еске алды (сонда).
- көмектес жалғаулы зат есімнен кейде істің, қимылдың, мекені, мезгілі көрініп тұрады. Мысалы, Бұлақтың арасымен жарыса жүріп, жазыққа түсейік (сонда).
Көмектес септік жалғаулы сөз жанама толықтауыш болады. Мысалы, Назыммен телефон арқылы хабарласты. Атты қамшымен айдама, жеммен айда.
Көмектес септік жалғаулы сөз сөйлемде пысықтауыш та болады. Мысалы, Домбыра үлкен шеберлікпен жасалыпты.
Достарыңызбен бөлісу: |
